Aleś Krot. Fota: Social Weekend
Aktyvizm i žyćcio paśla 2020-ha
Aleś Krot zbolšaha viadomy svajoj dziejnaściu ŭ abaronie pravoŭ studentaŭ i moładzi. Doŭhi čas uznačalvaŭ prafsajuznuju hrupu «Studenckaja rada», Biełaruski nacyjanalny moładzievy saviet «Rada», a taksama niekatory čas byŭ pradstaŭnikom moładzievaha kryła Biełarusi ŭ AAN.
«Ja doŭhi čas zajmaŭsia hramadskaju dziejnaściu, pracavaŭ u roznych studenckich, moładzievych i apošnim časam va ŭrbanistyčnych inicyjatyvach i arhanizacyjach. Bolš za 10 hadoŭ mianie nie zatrymlivali. Apošni raz heta było chiba ŭ 2013—2014-m, paśla čaho nijakich administratyŭnych ci kryminalnych spahnańniaŭ da mianie nie było», — adznačaje Aleś.
Mužčyna, nie zvažajučy na začystku NDA ŭ krainie jašče ŭ 2021 hodzie i masavy adjezd kalehaŭ i siabroŭ, praciahvaŭ žyć u Biełarusi ažno da kanca 2023-ha. Aktyvist tłumačyć hety krok tym, što nie chacieŭ źjazdžać i nie bačyŭ pryčyny dla hetaha, bo ničoha supraćzakonnaha ŭ jahonych dziejańniach nie było:
«Nidzie nijakich kamientaroŭ ja nie pakidaŭ i fotazdymkaŭ nie vyviešvaŭ, za jakija na mianie mahli b zavieści jakuju-niebudź kryminalnuju spravu».
Zatrymańnie
Da minułaha hoda ŭ žyćci aktyvista byccam usio było davoli spakojna: AMAP nie prychodziŭ, na razmovy nie vyklikali. Ažno da 19 kastryčnika 2023-ha. Mienavita ŭ toj čaćvier siłavyja struktury zhadali pra jahonaje isnavańnie:
«Pryjšli da mianie pa miescy rehistracyi. Čakali maich rodnych, kali tyja vyjduć z domu, kab ź ichnaju dapamohaju trapić u kvateru. Ja ŭ hety momant spaŭ. Zabiehli čaćviora supracoŭnikaŭ u maskach sa zbrojaj i krykam «Na padłohu!». Razam ź imi byli jašče try čałavieki ŭ cyvilnym. Pakul ja lažaŭ na padłozie, na mianie nadzieli kajdanki, padniali i dali pračytać pastanovu na pieratrus u kvatery ŭ spravie numar… — i vielmi doŭhaja ličba spravy. Ja spytaŭsia, što heta za taki numar, na što mnie adkazali, što heta ahulnaja kryminalnaja sprava ab ekstremiźmie za 2020 hod».
Pastanova była padpisanaja KDB pa Miensku i Mienskaj vobłaści. Paŭtary — dźvie hadziny ŭ kvatery adbyvaŭsia pieratrus, padčas jakoha siłaviki znajšli nalepki «ekstremisckaha» charaktaru z vyjavaju Pahoni, nacyjanalnaha ściaha, a taksama z nadpisami ŭ padtrymku Ukrainy i suprać hvałtu.
Ale na hetym supracoŭniki siłavych viedamstvaŭ pastanavili nie spyniacca. Jany spraŭdzili, ci jość jašče niejkaja nieruchomaść na tym ža proźviščy, i znajšli lecišča za 15 kiłamietraŭ ad Mienska. Praŭda, aktyvistu jano nie naležała — i pieratrus pa hetym adrasie nijakaha plonu nie daŭ.
Što ž da pavodzinaŭ siłavikoŭ, pretenzijaŭ Aleś nie maje, bo tyja dziejali dosyć dalikatna, uličvajučy ŭsiu situacyju:
«Zatrymlivali mianie vielmi intelihientna, nijakaha fizičnaha hvałtu ŭ dačynieńni mianie nie było. Kali ŭ mianie zapatrabavali parol ad telefona i łeptopa, nie było niejkaha sensu ich chavać, moža, heta taksama adlustravałasia na adnosinach da mianie. U maskach (hrupa zachopu) byli amapaŭcy, ale navat ź ichnaha boku ŭžyvańnia fizičnaj siły nie adbyłosia. Pracavali sa mnoju bolš psichałahična, zapałochvajučy najaŭnaściu niejkaj tečki, praź jakuju možna sieści vielmi nadoŭha».
Pavodle słoŭ aktyvista, užo postfaktum jon zrazumieŭ, što chutčej za ŭsio takaja śpiecapieracyja adrazu mieła na mecie prymus da supracy.
Dopyt
Paśla pieratrusaŭ Alesia pavieźli ŭ adździeł KDB na vulicy Kazłova i zaviali ŭ nievialiki pakojčyk pierad asnoŭnaju prachadnoju. Tam užo čakaŭ supracoŭnik, jaki pravodziŭ pieratrus pa miescy rehistracyi. Paźniej da jaho dałučyŭsia jašče adzin siłavik, padobna, bolš vysokaha zvańnia. Akurat jon i pravodziŭ dalejšuju razmovu-dopyt.
«Zbolšaha ich cikaviła maja hramadskaja dziejnaść, čym ja zajmaŭsia, z kim ja znajomy, kudy jeździŭ, ci znajomy z tymi, chto ciapier biare ŭdzieł u roznych biełaruskich demakratyčnych arhanizacyjach za miažoj. Ja čuŭ ad ich: «My i tak usio viedajem», i nie chaciełasia inšy raz spraŭdžvać, a što dakładna jany viedajuć. Praz hadzinu — paŭtary hetaj razmovy mnie dali na vybar dźvie opcyi: jechać u turmu albo padpisać papieru ab supracy. Chvilinaŭ 15 ja vahaŭsia, ale zrazumieŭ, što ciapier i za mienšyja chiby mohuć zavieści realny kryminalny artykuł, tamu pastanaviŭ pahadzicca na druhi varyjant, kab vyjści i minimizavać nastupstvy dla siabie».
Tolki ŭ hety momant aktyvistu dali padpisać pratakoł pieratrusu, jaki ŭsio jašče nie byŭ zapoŭnieny. Techniku (telefon i łeptop), a taksama dakumienty Alesiu addali, jaho adpuścili, papiaredziŭšy, što praź niekatory čas ź im skantaktujucca. Ale na hetym pryhody taho dnia nie skončylisia:
«Prykładna praz čatyry hadziny moj akaŭnt u «Telehramie» zabłakavali. A pakolki ŭvieś dzień moj telefon byŭ u ich, jany zdoleli padklučyć svoj akaŭnt da majho. I kali ŭbačyli hetaje błakavańnie, paličyli jaho padazronym. Uviečary taho ž dnia jany sustreli mianie pobač z domam i zabrali pašpart, kab ja nie zdoleŭ uciačy za miažu».
Aleś Krot. Fota: newbelarus.vision
Bolš nijakich artykułaŭ maładzionu nie inkryminavali, tolki toj pieršapačatkovy, zapisany ŭ pastanovie na pieratrus. Nie było viadoma i ŭ jakim statusie ciapier Aleś:
«U toj pastanovie, jak ja pamiataju, a ja na toj momant stajaŭ u kajdankach raspranuty i moh ad niečakanaści ŭsiaho nie zapomnić, nie było napisana, u jakim ja statusie — śviedki ci padazravanaha».
Supraca
Supracoŭnik KDB nie prymusiŭ siabie čakać doŭha i ciaham niekalkich dzion patelefanavaŭ z prapanovaju sustrecca i abmierkavać dalejšuju supracu. Na sustrečy było damoŭlena stvaryć novy telehram-akaŭnt, bo stary ŭsio jašče byŭ zabłakavany, i dasłać svoj novy nik-nejm kurataru, kab toj moh padtrymlivać suviaź z Alesiem praz «Telehram».
Jašče adnaja sustreča, a ich usiaho byli dźvie, adbyłasia ŭ «KFC»:
«Razmovy vialisia tyja ž, jak i na dopycie, ale z bolšaju kankretykaju pra toje, kudy ja jeździŭ, kaho viedaju, jakija kantakty zastalisia, a taksama pra toje, jak mianie možna vykarystoŭvać i kudy adpravić. Mocnaha psichałahičnaha cisku pry hetym ja nie adčuvaŭ. Jak razumieju, usio ž pieršasna jany vykarystoŭvajuć taki srodak supracy, jak podkup i siabroŭstva, chacia nichto nie zastrachavany ad alternatyvy ŭ vyhladzie zastrašvańnia i pahrozaŭ».
Vyjaviłasia, što KDB cikaviła ŭ pieršuju čarhu mahčymaść udziełu ŭ imprezach roznaha hramadskaha i palityčnaha charaktaru, stažyravańniach, sustrečach takich arhanizacyjaŭ, jak KR, Ofis Cichanoŭskaj, Ofis Łatuški, Biełaruski dom pravoŭ čałavieka, PC «Viasna». Im była patrebnaja infarmacyja pra toje, chto biare ŭdzieł u hetych imprezach, adkul idzie ich finansavańnie.
«Ja tak razumieju, im treba ciapier ščylna pracavać u spravie zamiežnych arhanizacyjaŭ, bo tyja zanadta aktyŭna siabie pavodziać, tamu ich i chočuć terminova «prystrunić»».
Psichičny stan
Takija sustrečy mocna vybivali Alesia z kalainy, bo hałoŭnaju metaj u jaho było zachavać hodnaść, kab nie naškodzić u pieršuju čarhu tym, chto jašče zastajecca ŭ Biełarusi. Ale i stvarać vyhlad supracy było nieabchodna:
«Kali ty ŭžo pad kiraŭnictvam KDB, to nijakaha spakoju i pačućcia biaśpieki ŭžo nie adčuvaješ.
Ty nie možaš być upeŭnieny ŭ tym, nakolki hetyja damoŭlenaści buduć pracavać u doŭhaterminovaj pierśpiektyvie, bo nichto nie viedaje, praź jaki čas ty stanieš im niepatrebny. Taksama nichto nie vyklučaje taho faktu, što, pakul z taboju pracujuć supracoŭniki KDB, taboju nie zacikaviacca inšyja struktury».
Aleś Krot. Fota z archiva surazmoŭcy
Aleś pierastaŭ narmalna spać, čakaŭ, kali pa jaho znoŭ pryjduć, uvieś čas prysłuchoŭvaŭsia da taho, što adbyvajecca zvonku kvatery. Maładzion adznačaje: ad hetaj paranoi pačynaješ zapaminać ludziej na vulicy i adnosicca da ŭsich z padazreńniem, taksama pačynajuć pałochać mašyny, asabliva tyja, što z zapalenymi farami stajać kala tvajho padjezda.
«Psichałahična heta vielmi składana pieražyvać, bo ty ŭ pastajannym stresie, pastajannaj napruzie. Z druhoha boku, prosta padstaŭlać inšych ludziej, być ahientam, jaki moža patencyjna pałamać los inšych ludziej… Taksama vielmi nie chaciełasia, bo adčuvaješ svaju vielizarnuju adkaznaść. I kab nie padstaŭlać siabie i inšych, ja nikomu nie kazaŭ, što adbyvajecca».
Zvarot
Bolš jak praź miesiac z pačatku hetaj historyi Aleś usio ž zdoleŭ pakinuć Biełaruś. Ciapier jon u biaśpiecy i pastanaviŭ apubličyć infarmacyju pra ŭsio, što ź im adbyvałasia apošni čas udoma:
«Najpierš dziela svajoj biaśpieki, kab da mianie nie ŭźnikli pytańni, što ja, mahčyma, praciahvaju supracu z KDB, a taksama kab im nie było cikava nadalej mianie vykarystoŭvać, bo ja ŭžo zaśviečany».
Aleś padkreślivaje, što nichto ciapier u Biełarusi nie zastrachavany ad padobnaha, cisk na hramadzianaŭ praciahvajecca niezaležna ad taho, ci aktyŭnyja jany ciapier:
«Ja b paraiŭ pieršasna być racyjanalnymi ŭ svaich dziejańniach, pieršapačatkova acanicie svaje šancy i nastupstvy. Pastarajciesia nie ahavorvać inšych ludziej i hodna trymacca navat pry niespryjalnych abstavinach, navat pierad mahčymym realnym terminam u turmie, bo toje, što z vami zdaryłasia, užo adbyłosia, ale navat u takich abstavinach treba zastavacca čałaviekam».
Aktyvist padkreślivaje: nie treba niedaaceńvać mahčymaściaŭ supracoŭnikaŭ siłavych viedamstvaŭ, ale i pieraaceńvać ich taksama nie varta. Tamu, kali ŭ vas jość mahčymaść zrabić situacyju bolš biaśpiečnaju, varta heta rabić, navat pry varyjancie vyhladać dziŭnavata. Asabliva heta datyčyć biaśpieki pieradačy niejkaj infarmacyi. I zdarovaja paranoja pry hetym maje zachoŭvacca, ale nie bolš za toje, kolki patrabuje situacyja, kab z časam kančatkova nie pajechaŭ dach:
«Sprabujcie pieraklučacca i nie zadumvajciesia pra pierśpiektyvy adsiedzieć ad dvuch da siami hadoŭ, bo heta moža vas u vyniku źjeści. Kali vy majecie chacia b nievialiki šaniec paŭpłyvać na svoj los, abaviazkova vykarystajcie jaho, heta ŭsialak lepiej — mieć niejkaje svajo značeńnie, a nie prosta addavać siabie ŭ ruki inšych ludziej. Siońnia vy možacie być siabrami-supracoŭnikami, jak vy raniej damovilisia, a zaŭtra vy niepatrebnyja i vas mohuć pieradać inšym strukturam».
Taksama Aleś raić zapaminać usio, što z vami adbyvajecca i što vam kažuć, kab paśla pry mahčymaści razhledzieć niekalki varyjantaŭ raźvićcia padziejaŭ i abrać dla siabie lepšy. Varta prytrymlivacca infarmacyjnaj hihijeny: najlepš pierajechać u novuju kvateru, dzie dakładna nie budzie kampramietavalnych materyjałaŭ, pamianiać telefon i numar na novyja, zrabić novyja akaŭnty ŭ sacyjalnych sietkach, asabliva ŭ «Telehramie». Taksama nie varta aktyŭna karystacca bankaŭskimi kartami, bo ŭsie apieracyi, pieravody, zamovy manitoracca, tamu pry patrebie nie składaje vialikaj prablemy dastać hetuju infarmacyju.
Čytajcie taksama:
Łukašenka zajaviŭ, što Varšava viarbuje čynoŭnikaŭ na zamienu Łatušku
https://nashaniva.com/337084
Nu nieintieriesno prosto khbšnikam znať pro to, kak vielikij podpolščik i boriec s riežimom Łukašienki borietsia s Łukašienkoj.