Na słupku bolš za 32 hradusy. A što ŭ takuju śpiakotu adbyvajecca ŭ pierapoŭnienych biełaruskich viaźnicach?
Mikałaj (imia źmienienaje. — RS) jašče dzień tamu «siadzieŭ» u adnym z abłasnych SIZA, dzie ahułam adbyŭ bolš za 2 miesiacy. Apošni tydzień u izalatary były viazień nazyvaje kašmaram.
«Dzikaja śpiakota i duchata ŭ kamerach. Ludzi ratujucca tym, što ablivajucca chałodnaj vadoj nad unitazam», — raskazaŭ jon adrazu paśla sudu. I dasłaŭ pravaabaroncu Ŭładzimieru Levinavu apisańnie ŭmoŭ, jakija zaznaŭ. Voś niekatoryja cytaty ź lista.
Pavietra
Praz vysokuju letniuju temperaturu i adsutnaść ventylacyi dzikaja śpiakota i duchata ŭ kamerach.
Kamer dla tych, chto nia kuryć, niama. Va ŭsich kamerach, dzie pabyvaŭ, nie pracuje vyciažka. Dym ad cyharet staić hustym tumanom, bo niama nijakaha ruchu pavietra.
Na dadatak da ŭsiaho pavietru škodzić adkrytaja źvierchu tualetnaja kabina. Usie pachi zastajucca ŭ kamery, bo niama ventylacyi. Kab źmienšyć pachi, viaźni padpalvajuć zapałki ci papieru, ale ad hetaha dychać nie lahčej.
Prahułki
Prahułki ŭ ciesnych «dvorykach» ad adnoj hadziny da dźviuch, ale pa fakcie za 72 dni nivodnaha razu nie było prahułki bolš za hadzinu. U asnoŭnym pa 15—20 chvilin. Adzin raz była prahułka na 40 chvilin, ale razoŭ dziesiać usiaho pa 10 chvilin u dzień.
Duš
Zdarajucca niepaładki z haračaj vadoj i, jak vynik, — admova ŭ naviedvańni dušu, jaki pavinien być raz na tydzień.
Ježa
Sup z vady i kapusty na samym dnie. Druhaja strava ź niedavaranaha harochu, pancaku i niezrazumiełaha miasa. Albo razvaranaja makarona ŭ vyhladzie klejstaru. Albo siečka z pacham mašynnaj alivy. Vialikija kostki ŭ kašy, ab jakija niepadrychtavany čałaviek moža paškodzić zuby. Chleb žachlivaj jakaści, ad jakoha ŭvieś čas zapory i ŭzdućci kišečnika.
Pry hetym zabaraniajuć pieradavać dobruju ježu: miasnyja vyraby, syr, banany, piečyva, mineralnuju vadu. Łyžki pieradajucca razam ź ježaj, a ŭ pierapynkach pamiž pryjomami ježy ŭžyvać plastmasavyja prybory zabaroniena, ich nielha trymać u kamery. U vyniku ludzi jaduć ciubikami z-pad zubnoj pasty, raźmiešvajuć zubnymi ščotkami, karystajucca starymi iržavym kružkami.
Meddapamoha
U vypadku zachvorvańnia atrymać realnuju medyčnuju dapamohu niemahčyma. Lekar u lepšym vypadku abychodzić kamery raz na tydzień i lekuje ŭsich chvorych analhinam. Felčar razdaje abiazbolvalnyja.
Fizpraktykavańni
Zabaronienaja absalutna lubaja fizyčnaja aktyŭnaść, heta adrazu rasceńvajecca jak padrychtoŭka da ŭciokaŭ. Na prahułkach zabaronienyja navat machi rukami.
Listavańnie
Mikałaj raskazaŭ ab prablemach z karespandencyjaj: paźnikała šmat jahonych listoŭ na volu, hetak ža źnikła i častka karespandencyi, jakuju dasyłali jamu. «Niekatoryja listy lažali ŭ cenzara tydniami», — kaža jon.
Były viazień zaŭvažyŭ i toje, što jašče da sudu jaho paznačyli jak palityčnaha: «Z pryčyny naviešanaj stužki ab «schilnaści da ekstremizmu» dazvalali spać tolki na vierchnim jarusie i abaviazkova kala vychadu z kamery. Śviatło nočču bje prosta ŭ vočy, tamu vielmi składana zasnuć».
Pavodle pravaabaroncy Paŭła Levinava, izalatary ŭ Biełarusi nie abstalavanyja ladoŭniami, što naŭprost adbivajecca na jakaści i kalaryjnaści ježy, jakuju atrymlivajuć viaźni.
«Jak pravaabaroncu daviałosia pabyvać u turmach va Ŭkrainie i na svaje vočy pabačyć ladoŭni, ustalavanyja ŭ kalidorach viaźnicy. Viaźni mohuć imi karystacca, kali treba, tam u śpiakotu ježa dobra zachoŭvajecca. A ŭ nas hetaha niama, dziaržava faktyčna nie zabiaśpiečvaje prava viaźniaŭ na dobraje i biaśpiečnaje charčavańnie», — kanstatuje Pavał Levinaŭ.
Palityčnyja ŭ pierapoŭnienych kamerach
Mikałaj siadzieŭ u viciebskim izalatary ŭ kamerach, raźličanych na 8 čałaviek. Zhadvaje, što tolki ŭ adnoj kamery ich było 9, i to «lišniaha» padsialili, bo adzin ź ich u toj dzień vyzvalaŭsia.
A voś jak tryvajuć u hetyja śpiakotnyja dni ŭ Mahiloŭskim śledčym izalatary aktyvisty «Eŭrapiejskaj Biełarusi» Maksim Viniarski, Pavał Juchnievič, Jaŭhien Afnahiel, Andrej Vojnič? Pavodle Aleny Cieraškovaj, siastry Maksima Viniarskaha, ź im u kamery 16 čałaviek.
«Tam vielmi ciažkija ŭmovy. Zaducha. Prahułki byvajuć, ale nie zaŭsiody. Kali chto zachvareŭ, dyk niekamu treba ź im zastavacca, ci ŭvohule nichto nie idzie. Viedaju, što jość prablema z dobraj pitnoj vadoj. Moh by raskazać bolš, ale ŭ spatkańni admovili», — raskazała Alena.
Kaciaryna Ludvih, žonka Jaŭhiena Afnahiela, paviedamiła, što dla viaźniaŭ mahiloŭskaha SIZA nie prymajuć ventylatary.
«U muža ŭ kamery 17 ci 18 čałaviek, tam hetkich vialikich kamer šmat, va ŭsich bolšaściu palityčnyja. A ventylataraŭ dla ich nie prymajuć. Jany zatarvajucca pitnoj vadoj, ale nia viedaju, ci chapaje. Chutka da jaho pajedzie advakat, tady budziem viedać bolš, jak Jaŭhien spraŭlajecca sa śpiakotaj», — raskazała žonka Afnahiela Kaciaryna.
A voś što pra Paŭła Juchnieviča raskazała jaho svajačka: «U kamery nasamreč śpiakotna, 18 čałaviek. Ježa psujecca, tamu Pavał skazaŭ ničoha nie pieradavać, akramia sadaviny, harodniny i chlebcaŭ. Ventylataraŭ u Mahilovie nie prymajuć. Viedaju, što ŭ adpaviednaści ź niejkaj dadatkovaj pastanovaj u suviazi z vysokaj temperaturaj možna pieradavać dadatkova 5 litaraŭ vady na miesiac zvyš ahulnaj vahi».
«Karmuška» dla viaźnia ŭ Starych Darohach
Dniami paśla 45 sutak administracyjnaha aryštu vyjšaŭ ź izalatara ŭ Starych Darohach lider strajkamu «Biełaruśkaliju» Anatol Bokun. Jaho spačatku trymali ŭ izalatary Salihorsku, ale bolšuju častku pakarańnia jon adbyvaŭ u Starych Darohach. Miarkuje, što pieraviali tudy admysłova. Raskazaŭ, jak pieražyvali śpioku.
«Siadaješ kala «karmuški» (akienca ŭ dźviarach kamery, praź jakoje padajecca ježa. — RS) i hłyboka dychaješ bolš-mienš narmalnym pavietram. Choć 5 chvilin padychaŭ, i ŭžo možna tryvać. Dalej siadziš na łavie, ablivajeśsia potam, jak u łaźni. Što zrobiš? Ale bytavyja ŭmovy dla mianie nie takija važnyja, hałoŭnaje, kab vakoł byli narmalnyja ludzi», — kaža Anatol Bokun.
Čytajcie taksama:
«Barak uzmocnienaha režymu»: lidar stačkama «Biełaruśkalija» raskazvaje pra vyprabavańni 45 sutkami aryštu
