«Ja «zajechaŭ» na chimiju hetaj viasnoj. Papraŭčaja ŭstanova adkrytaha typu, kudy mianie nakiravali, znachodzicca na adlehłaści niekalkich sotniaŭ kiłamietraŭ ad majho rodnaha horada.
Nazirajučy za inšymi palityčnymi źniavolenym, ja zrazumieŭ, što ŭsich metanakiravana nakiroŭvajuć jak maha dalej ad domu, kab stvaryć dadatkovyja składanaści. Siamja, małaletnija dzieci, pastajannaje miesca pracy i miedycynskija supraćpakazańni značeńnia nie majuć.
Miarkuju, jość takaja ŭstanoŭka źvierchu, tamu vypadkaŭ, kali palityčnych pakidajuć u rodnym horadzie, ja nie viedaju.
Palityčnyja tut značna adroźnivajucca ad tradycyjnaha kantynhientu: matam nie łajucca, da ahresii nie schilnyja. Tym nie mienš usich nas, niezaležna ad najaŭnaści parušeńniaŭ režymu, na praciahu dvuch tydniaŭ staviać na prafulik. Pa źviestkach, jość niejkaja zakrytaja instrukcyja MUS dla ŭnutranaha karystańnia, jakaja rehuluje pastanoŭku na prafulik.
Palityčnych siońnia, pa maich nazirańniach, na ŭsich chimijach ad 15 da 20%. Što praduhledžvaje prafulik:
1. Adrazu vydajuć žoŭtyja birki, jakija ty abaviazany paviesić na łožak i na tumbačku. U prostych zekaŭ birki nie majuć koleru. U schilnych da ŭciokaŭ čyrvonaja birka.
2. Usich, chto znachodzicca na prafuliku, abaviazvajuć kožnuju hadzinu raśpisvacca ŭ kamiendatury (adznačacca), pry hetym treba hučna, kab usie čuli, pramaŭlać svajo proźvišča i frazu «schilny da ekstremizmu i destruktyŭnych dziejańniaŭ».
3. Asoby, jakija stajać na prafuliku, nie majuć prava biez supravadžeńnia supracoŭnikaŭ pakidać VUAT (vypraŭlenčaja ŭstanova adkrytaha typu — «NN»). Navat pa leki i małako. Žadańnia kudyści chadzić z čałaviekam na prafuliku ŭ administracyi ŭźnikaje redka i paśla mnostva prośbaŭ.
4. Taksama tym, chto znachodzicca na prafuliku, składana patrapić na UDV (umoŭna-daterminovaje vyzvaleńnie — «NN»). Dumaju, hetaja miera źjaŭlajecca dadatkovym filtram ad vychadu praciŭnikaŭ dziejnaj ułady na volu. Pa niepaćvierdžanaj infarmacyi, jość ukazańnie na palityčnych UDV šlach pierakryć, pad luboj padstavaj, navat kali nie budzie parušeńniaŭ. Heta zrabić lohka, tamu što prava vyrašać całkam addadziena načalniku VUAT, jaki prosta pryjdzie da vysnovy «nie staŭ na šlach vypraŭleńnia», nie treba navat toje abhruntoŭvać.
5. Na kožnym pastrajeńni «ŭlikoŭcy» pavinny hučna pry ŭsich nazvać proźvišča i skazać «schilny da ekstremizmu i destruktyŭnych dziejańniaŭ». Takim čynam, administracyja VUAT sprabuje vyłučyć palityčnych siarod astatniaha kryminalnaha kantynhientu z metaj źniavažyć.
Jak prachodzić kamisija na pastanoŭku asudžanaha na prafulik?
Sakratar kamisii, jak praviła apieratyŭnik, robić pradstaŭleńnie na pastanoŭku asudžanaha da prafuliku. Źbirajecca kamisija, u našym vypadku administracyja VUAT, i hałasujuć. Hałasavańnie farmalnaje, nijakaha razhladu spravy niama, usio adbyvajecca adnahałosna. Toje, što heta źjaŭlajecca parušeńniem, supracoŭniki nie razumiejuć.
Što tyčycca lubych zajaŭ ad źniavolenych, mahu skazać nastupnaje: možna pisać zajavu, ale jaje mohuć praihnaravać, zajava ad asudžanaha nidzie nie rehistrujecca. Tolki z voli jość šaniec. Takim čynam, stanovišča takoje, što asudžany moža tolki prasić, šukać łaski ŭ načalstva, «znachodzić padychod». Tyčycca heta ŭsiaho.
Časam pryjazdžajuć pravierki z UDVP, dzie pytajucca, ci jość skarhi. Nichto nie skardzicca, bo razumiejuć, što ŭ lepšym vypadku, kali pravierka źjedzie, tabie nie daduć nož parezać kaŭbasu ci buduć prajaŭlać asablivuju ŭvahu ź videakamieraj, kab vypisać parušeńnie i adpravić u kałoniju na 3 hady. Nažy, darečy, nam nie dazvalajucca, ich treba prasić u supracoŭnika kožny raz, kali treba niešta adrezać. Supracoŭnik moža admović, spasłaŭšysia na zaniataść, i budzieš siadzieć hałodny. Pakličuć na pracu, tak i pajedzieš, nie paśniedaŭšy. Takaja situacyja zadavalniaje UDVP, nichto nie skardzicca — značyć, usio dobra. Ja dumaju, pra sutnaść taho, što adbyvajecca ŭ ich viedamstvie, jany daviedajucca z telehram-kanałaŭ, kali chtości ŭžo zrobić suicyd abo abvieścić haładoŭku, kali dojdzie da kraju.
Usim chimikam nielha lažać i siadzieć na łožku z 06:00 da 22:00, tolki siadzieć na taburetcy. Ad hetaha miakkaje miesca dzieravianieje. Heta ž i źjaŭlajecca samym raspaŭsiudžanym parušeńniem.
Pryjšoŭ čałaviek stomleny z pracy, źniali, jak jon lažyć ci siadzić na łožku na nahrudnuju kamieru, i vypisali parušeńnie.
Pry hetym, kali chto-niebudź z supracoŭnikaŭ uvachodzić, treba ŭstavać. Prostamu siaržantu ź vioski hety praces vielmi padabajecca: jon zachodzić — i pierad im ustajuć hetyja ŭsie intelihienty, jakija siadziać pa palityčnych artykułach. Tamu da nas za hadzinu mohuć zajści ŭ pakoj pa try razy.
Što tyčycca pracy, u nas heta adzin vialiki kałhas. Palavodu płaciać kala 60 kapiejek u hadzinu, što źjaŭlajecca nižej za minimałku. Praca palavoda zaklučajecca ŭ tym, kab iści za traktaram i źbirać kamiani. Admovicca ad pracy nielha, heta parušeńnie. Znajści pracu samomu nie zabaroniena, ale na praktycy takoha nie adbyvajecca, tamu što administracyja VUAT admaŭlaje ŭ hetym pravie. Im tak praściej. Abskardzić takija admovy nielha, tamu što farmalna samomu znajści pracu nie zabaroniena, ale ŭsio na vyrašeńnie VUAT, jakaja nie vyrašaje. Takaja situacyja na ŭsich chimijach. Kali nakirujuć žyviołavodam, tam zarabotnaja płata bolšaja za minimałku.
Ale tut užo jość paru palityčnych, jakim dva miesiacy nie dajuć pracu navat za hetyja kapiejki. Ja dumaju, što jość damoŭlenaści pamiž administracyjaj VUAT, jakija pastaŭlajuć u kałhas tannuju pracoŭnuju siłu. Dla razumieńnia, palityčnyja pracujuć na takich rabotach, na jakija navat miascovyja sielskija žychary nie zhadžajucca pracavać. Dy i moładzi miascovaj tut mała, mnohija źjechali, i miascovy kałhas žyvie za košt rabskaj pracy asudžanych.
Heta i jość pakarańnie: nie prosta abmiežavać svabodu, ale i pastavić asudžanaha i jaho siamju ŭ sacyjalna niebiaśpiečnaje stanovišča, biez samastojnaha prava vybaru miesca pracy. Palityčnym heta asabliva ciažka, tak jak na voli bolšaść ź ich była zaniata kvalifikavanaj pracaj.
Što tyčycca miedycynskich supraćpakazańniaŭ da toj ci inšaj pracy. Supracoŭniki VUAT pierad pracaŭładkavańniem usich voziać na miedahlad, i jany ž znachodziacca ŭ kantakcie ź miascovaj paliklinikaj. Supracoŭnik VUAT, zahadčyk kadraŭ, usialak imkniecca zaścierahčy chimikaŭ ad znosin ź miedykami, kab apošnija nie mieli mahčymaść skardzicca na zdaroŭje, pakazvać daviedki z voli z supraćpakazańniami da fizičnaj pracy. Kamisija prachodzić takim čynam, što častka miedykaŭ moža padpisać papiery, navat nie hledziačy na pacyjenta. Pry hetym ja zaŭvažyŭ, supracoŭniki VUAT sumniavajucca ŭ łajalnaści miedykaŭ, bo tyja mohuć pastavić abmiežavańni, jakija dazvalajuć paźbiehnuć rabstva.
Dla prykładu, tut pracuje palavodam samy sapraŭdny dzied, nie viedaju, kolki jamu hadoŭ, ale jon stary. Dapamohi z voli jamu čakać niama adkul, a za kamiendaturu treba płacić. Jość asudžany ź miedycynskimi abmiežavańniami da fizičnaj pracy, ale biez hrupy invalidnaści, jon 4 miesiacy biez pracy. Robić brudnuju pracu, i jamu skidvajuć patrochu tyja, chto pracaŭładkavany, kab jon moh kupić sabie ježy.
Niadaŭna byŭ vypadak vytvorčaj traŭmy ŭ chłopca na pracy. Tak jak VUAT siabruje ź miascovym kałhasam-pracadaŭcam, chłopcu byŭ namiok, što buduć stvorany niepieraadolnyja ciažkaści, kali jon skaža, što traŭma zdaryłasia nie za miežami vytvorčaści.
Darečy, za kamiendaturu asudžanyja abaviazany płacić u lubym vypadku, navat kali VUAT nie daje pracu. Roŭna jak i kuplać sabie pradukty, srodki hihijeny i inšaje.
Listy ŭ VUAT varta słać tolki zakaznym listom. U nas, palityčnych, bolšaść prostych listoŭ źnikaje. Heta nie žart, mienavita bolšaść. Dakazać ci spytać z kahości niemahčyma. U administracyi VUAT paciskajuć plačyma i kažuć, što nie atrymlivali. Mahčyma, u inšych chimijach situacyja inšaja.
I naprykancy majo subjektyŭnaje mierkavańnie: chimija siońnia źjaŭlajecca miescam, dzie vykarystoŭvajecca praca padniavolnych ludziej, u tym liku palitviaźniaŭ».
