Marharyta Laŭčuk: «Znajomyja žartujuć, što mnie patrebna achova, jak u Cichanoŭskaj»
Biełaruskaja opiernaja śpiavačka Marharyta Laŭčuk źjechała z krainy paŭhoda tamu. Artystka dumała, što jedzie ŭ Vilnius usiaho na dva tydni — pracavać: u jaje byŭ kantrakt ź Litoŭskim teatram opiery i baleta na try pastanoŭki, dzie jana vykonvała hałoŭnuju partyju. Ale daviałosia zastacca na bolš doŭhi termin.
— Ja nie brała z saboj nijakich rečaŭ i ŭvohule nie dumała tut zastavacca, ale ŭžo na miažy mnie patelefanavali siabry i skazali, što mianie ŭziali «ŭ raspracoŭku», paraili zastavacca ŭ Vilni. Praź miesiac da maich baćkoŭ sapraŭdy pryjšli z papkaj «Dieło», paviedamili, što ich dačku čakajuć 30 sutak aryštu i štraf na tysiaču rubloŭ. Prypisali mnie masavaje mierapryjemstva, dzie ja byccam była. Ale ja pamiataju, što ŭ hety dzień rabiła apieracyju na vočy, i mnie doktar skazaŭ, kab ja paru dzion nikudy nie chadziła, kab nie dali dubinkaj pa vačach (uśmichajecca).
Naprykancy minułaha hoda Marharyta atrymała list, što termin daŭniny pa jaje spravie skončyŭsia, ale viartacca ŭ Biełaruś artystka nie ryzyknuła.
— Dumaju, tak naŭmysna zrabili, kab ja viarnułasia — i papałasia. Na žal, mnie pakul viartacca nielha, a paśla našaha dueta z Andrejem Pavukom (havorka pra satyryčny YouTube-prajekt «Krasnaja zieleń». — TUT.BY) heta pakul što ŭvohule niemahčyma. Nakolki ja viedaju, na nas užo chtości napisaŭ skarhu ŭ Hienieralnuju prakuraturu, i da maich svajakoŭ znoŭ prychodzili, užo pa hetaj spravie.
— Nie było dumak zabrać baćkoŭ da siabie?
— A navošta? Jany žyvuć, pracujuć, ničoha drennaha nie robiać. Ja chvalujusia za ŭsich biełarusaŭ, nie tolki za svaju siamju. Ale što mnie zastajecca? Ja prosta rablu svaju spravu.
Paradyjny prajekt «Krasnaja zieleń» błohiera Andreja Pavuka i Marharyty, jaki ŭ lutym uzrušyŭ biełaruski YouTube, naradziŭsia ŭžo ŭ emihracyi.
— Ja zastałasia ŭ Vilni, pryjšła ŭ ofis da našych zmaharoŭ, tam byŭ Pavuk. Jon mnie kaža: «O, ty śpiavačka, davaj štości zamucim, u mianie jość hitara». Dumaju: «Opiera? Hitara? Jak heta spałučyć?», ale vyrašyła pasprabavać. Zaśpiavali paru piesień, kab padniać nastroj samim sabie, chtości źniaŭ i vykinuŭ heta na YouTube. Było šmat kamientaroŭ, maŭlaŭ, «kłasnaja kałabaracyja, praciahvajcie». Tady pad Novy hod zapisali «Kaladački», «Zaviruchu» i zrazumieli, što ludziam patrebny našy pieśni, naša biełaruskaja mova.
Krychu paźniej Andrej, jaki i raniej zajmaŭsia palityčnaj satyraj, prapanavaŭ Marharycie pasprabavać siabie ŭ hetaj śfiery. Laŭčuk spačatku sumniavałasia, joj było cikava prosta vykonvać biełaruskamoŭnyja pieśni. Ale paśla taho, jak na telekanale STB vyjšaŭ siužet Ryhora Azaronka «Nakaži ich, Božie», u jaje imhnienna naradziłasia ideja parodyi na hety rolik.
Marharyta razam z Andrejem Pavukom u parodyi na rolik «Nakaži ich, Božie». Skrynšot YouTube (Margarita Levchuk. Soprano)
Paśla pośpiechu debiutnaha videa ŭ Siecivie roliki «Krasnoj zieleni» na aktualnyja padziei pačali vychodzić pieryjadyčna. Z pačatku hoda duet vypuściŭ užo kala dziesiaci sumiesnych rabot, i na dadzieny momant samym udałym rolikam Marharyta ličyć «#PamahiMatolka» — u jaho amal 700 tysiač prahladaŭ. Zvyčajna nad tekstam piesień pracujuć abodva ŭdzielniki dueta, ale hetu kampazicyju napisaŭ Andrej:
— Pavuk ranicaj pračytaŭ navinu pra toje, što Matolku nazvali ekstremistam, i, pakul ja spała, napisaŭ tekst. Hetym naš duet i kruty — adrazu reahujem na toje, što adbyvajecca. My takaja «chutkaja dapamoha» biełarusam (śmiajecca).
— Vy ŭvieś čas łavirujecie pamiž roznymi vobrazami: to maksimalna ščyraja, to maksimalna ściobnaja. Jakoje z hetych ampłua bolš pra vas?
— Ja tam, dzie biełaruskaja mova. Jakaja trasianka? Jana prosta da nas da ŭsich zaraz pryčapiłasia, i kali na joj śpiavać, to ŭsie adrazu razumiejuć, kaho my paradzirujem, z čaho hłumimsia. Trasianka — heta nie majo, majo — biełaruskaja mova, BČB i našy dobryja biełaruskija ludzi, jakija zmahajucca za śvietłuju i dobruju budučyniu krainy.
Marharyta dzielicca, što zaraz adčuvaje siabie ŭ biaśpiecy, ale, kaža, znajomyja žartujuć, što z-za jaje palityčnaha aktyvizmu joj užo patrebna achova, jak u Śviatłany Cichanoŭskaj.
— Dziakuj Litvie za toje, što my žyviom narmalnym žyćciom. Tut u nas poŭnaja svaboda, rabi što chočaš. My možam kazać praŭdu, pieć praŭdu, pościć što zaŭhodna i nie bajacca, što za nami pryjduć i zabiaruć na Akreścina.
Niahledziačy na toje, što Laŭčuk daŭno nie ŭ Biełarusi, artystka pryznajecca, što jašče sa žniŭnia nie moža dumać ab čymści inšym, aproč situacyi na radzimie. Pry hetym u jaje šmat pazityvu, lubovi i žadańnia pracavać, dapamahajuć siesii ź psichaterapieŭtam.
— Ty možaš adpačyvać na mory, ale ŭsio adno dumaješ pra Biełaruś, čytaješ naviny i robiš usio mahčymaje dla svajoj krainy.
Marharyta na niadaŭnim adpačynku ŭ Jehipcie. Fota: instagram.com/margarita.levchuk.official
Dzień, kali Marharyta vierniecca ŭ Biełaruś, śpiavačka ŭjaŭlaje sabie tak:
— Adrazu razbłakuju simku i pačnu ŭsim telefanavać. Pryjedu ŭ Minsk, praŭda, pakul nie viedaju, dzie budu žyć: raniej ja zdymała kvateru. Ale, dumaju, dobryja biełarusy daduć mnie prytułak (śmiajecca). A paśla pajedu ŭ svaju rodnuju viosku: nie bačyła svajakoŭ užo bolš za paŭhoda!
Rusia z Shuma: «Vybar byŭ nievialiki: pierajechać ci zusim źjechać z hłuzdu»
Rusia. Fota: kadr z klipa Dreva
Vakalistka biełaruskaha hurta Shuma — Maryna Šukiurava, jana ž Rusia, — źjechała ź Minska ŭ Kijeŭ jašče naprykancy žniŭnia 2020 hoda. Śpiavačka ličyć, što joj było niebiaśpiečna zastavacca ŭ krainie: užo kala dziesiaci hod jana pracuje trenierkaj pa pastanoŭcy hołasa z apazicyjnymi palitykami.
— Naprykład, tabie treba padrychtavać spikiera na teledebaty ci palityčnuju kampaniju. Zvyčajna razmovy na takich treniroŭkach davoli jarkija — kštałtu «My musim dacisnuć da kanca!». Ja pabačyła ryzyku tady, kali b KDB znajšło videazapisy takich Zoom-kanfierencyj, bo našaj uładzie ŭsio adno, za što ciabie brać.
Da taho ž Rusia pryznajecca, što paśla vybaraŭ jaje psichaemacyjny stan byŭ na miažy: nie zastałosia anijakaha resursu zajmacca pracaj i tvorčaściu.
— Ja ž, blin, zmaharka: dva dni — na revalucyju, dzień — na pabyć maci. I heta mianie vielmi vymatała, tak što vybar byŭ nievialiki: ci to pierajechać, ci to zastacca i zusim źjechać z hłuzdu. Pakul nie začynili miežy z Ukrainaj, ja zaprasiła maci, sabrała maleńkuju dačku, my ŭziali pa valizcy i prylacieli ŭ Kijeŭ.
Rusia z dačkoj. Fota: instagram.com/rusia.shuma
Vykanaŭca tłumačyć, što Ukraina — samaja blizkaja joj pa duchu kraina, dzie niama šancaŭ vypaści ź biełaruskaha kantekstu i dzie dobra viedajuć Shuma. Pry hetym Rusia była ŭpeŭnienaja, što źjazdžaje na adzin-dva miesiacy. Jak i Marharyta Laŭčuk, artystka na try miesiacy pakinuła za saboj kvateru, jakuju zdymała ŭ Minsku.
— Ale situacyja stanaviłasia ŭsio bolš i bolš składanaj — i voś ja dahetul tut. Zaraz ja adčuvaju siabie ŭ biaśpiecy, ale napačatku navat u Kijevie lubyja chłopcy vysokaha rostu ŭ čornym adzienni adrazu vyklikali pačućcio pahrozy. Psichołahi nazyvajuć heta posttraŭmatyčnym sindromam.
Rusia adznačaje, što pieršy miesiac va Ukrainie zdymała nievialiki letni domik razam ź biełaruskimi psichołahami. Jany pierajechali, bo taksama nie mahli znajsci resurs, kab pracavać u Biełarusi, asabliva z tymi, chto prajšoŭ praz Akrescina.
— My vyrašyli trymacca adzin adnoha, kožnamu z nas byli patrebnyja blizkija ludzi pobač. Pieršy miesiac pračynalisia, płakali, lažali na travie, abmiarkoŭvali svajo žyćcio — nas mocna vynosiła z adekvatnaha stanu. Nu a praź miesiac pačali ŭ horad vychodzić, pakrysie stasavacca ź ludźmi. Spačatku nakryvała mocnaje pačućcio viny, maŭlaŭ, jak tak: našy tam, a ja tut. A potym heta pačućcio źmianiŭ vielmi praduktyŭny stan.
Fota: instagram.com/rusia.shuma
Viarnucca da tvorčaści śpiavačka zmahła dziakujučy štodzionnamu kłopatu pra siabie i takim rečam, jak psichaterapija, masaž, sport, pravilnaje charčavańnie, miedytacyja, padtrymka z boku blizkich.
— Što ja mahu zaraz rabić? Natchniać ludziej, karystacca svaimi miedyjamahčymaściami, raspaviadać pra toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi. Za hetyja paŭhoda my ŭžo źniali niekalki dakumientalnych filmaŭ pra situacyju ŭ Biełarusi, u pryvatnasci pra biełaruskich žančyn, razam ź Siarhiejem Budkinym zapuscili Fond kulturnaj salidarnasci, z estonskimi kalehami — fond Frida Bel, pryśviečany vyklučna žanočaj temie. A taksama zrabili niekalki kałabaracyj z kijeŭskimi artystami na studyi Ivana Dorna.
Nahadajem, što da Dnia biełaruskaj Kanstytucyi Rusia razam z ukrainskimi videamastakami vypuściła palityčny klip na pieśniu Dreva, dzie było šmat adsyłak da biełaruskaj rečaisnaści. Trek prazvali alternatyŭnaj kampazicyjaj ad Biełarusi na «Jeŭrabačańnie». Da Dnia Voli ŭ Rusi i kamandy Freedom Belarus vyjšaŭ klip «To to to» pra rolu žančyn u biełaruskaj historyi.
— U nas byli dźvie «aktuałački», bolš pakul što nie płanujem, bo videapradakšn — heta vielmi doraha. Idej šmat, byli b hrošy — vypuskali b treki štotydzień, — pryznajecca Rusia i dadaje, što mocna sumuje pa svaim sceničnym žycci. — Jak tolki ja pierajechała va Ukrainu, nie mahła zrazumieć, čamu mnie tak tužliva: siamja ŭ biaśpiecy, usie zdarovyja, ja pracuju, hrošy jość, ale ŭsio adno kožny dzień pieraśleduje tuha. Nie tak daŭno ja zrazumieła pryčynu: heta ŭsio z-za taho, što ja nie mahu realizoŭvać siabie jak śpiavačka, vialiki kavałak majoj asoby, majoj identyčnasci znik, i ja ničoha nie mahu z hetym zrabić. Mnie nievynosna baluča, što ja nie mahu zajmacca muzykaj u zvykłym dla mianie režymie.
Zadajem Rusie tradycyjnaje pytańnie: jak jana ŭjaŭlaje svajo viartańnie ŭ Biełaruś? Voś jak jana bačyć hety dzień:
— My źbiaromsia ź siabrami, adkryjem butelku prasieka ci kavy (hatunki vina. — TUT.BY), budziem pryhožymi i z kłasnym nastrojem — ščaslivymi, raźniavolenymi, svabodnymi, novymi biełarusami. Ja vielmi čakaju hety momant, jon mnie navat časam snicca — padajecca, heta ahulnaja biełaruskaja fantazija. Akramia taho, u mianie na radzimie zastaŭsia chutar, jaki ja nabyła pierad tym, jak źjechać. Chacieła pabudavać tam dom, zładzić akustyčnuju prastoru, dzie ludzi buduć zajmacca hołasam, raźniavolvacca, słuchać cišyniu, sałaŭjoŭ… Ale ŭsio tak raptam źmianiłasia, što hety scenar žyćcia jašče čakaje mianie napieradzie.
Nasta Špakoŭskaja z Naka: «Patelefanavali z pytańniem, ci ŭpeŭnienaja ja ŭ biaśpiecy maich dziaciej»
Fota: instagram.com/nastia_naka
Lidar hurta Naka i byłaja aktrysa Horkaŭskaha teatra Nasta Špakoŭskaja źjechała ź Biełarusi jašče 24 žniŭnia, ale kaža, što historyja jaje asabistaha i tvorčaha pratestu pačałasia daŭno, navat nie ŭ 2020 hodzie.
— U svajoj tvorčasci z hurtom Naka ja zaŭsiody mieła ćviorduju pazicyju adnosna režymu, jaki isnuje ŭ Biełarusi. My traplali ŭ čornyja spisy, nam nie dazvalali ładzić kancerty, našy kampazicyi zdymali z ratacyi. U 2019 hodzie ŭ nas byŭ całkam aficyjny kancert, ale my byli vymušanyja dasyłać usie teksty na pravierku ŭ Minkult. To bok peŭny kantrol prysutničaŭ zaŭsiody, niachaj i nie ŭ takoj stupieni, jak paśla 2010 hoda.
A ŭ minułym hodzie, kali Nasta dapamahała štabu Viktara Babaryki, ładziła akcyi, zdymała videa, pisała pieśni, cisk asabista na jaje adnaviŭsia z novaj siłaj.
— U peŭny momant mnie patelefanavali z pytańniem, ci ŭpeŭnienaja ja ŭ biaśpiecy maich dziaciej. Potym źjavilisia supołki kštałtu «Iudy» i «Pravakatary», dzie byli vykładzieny maje telefony i adrasy. Paśla byŭ jašče adzin zvanok, i tady ja vyznačyłasia, što biaśpieka maich dziaciej dla mianie bolš važnaja za pieramohu darosłych.
Zdymki klipa «Strana N», jaki vyjšaŭ u Dzień Voli. Fota: instagram.com/nastia_naka
Akurat jak i papiarednija hieraini, Nasta dumała, što adjazdžaje ŭ Kijeŭ na peŭny čas. Pieršyja niekalki miesiacaŭ jana navat nie raźbirała torby z rečami, ale paśla pryjšło ŭśviedamleńnie, što ŭsio zaciahniecca, — artystka va Ukrainie ŭžo dziaviaty miesiac.
Pieršym adčuvańniem ad pierajezdu vykanaŭca nazyvaje pačućcio biaśpieki. Pavodle słoŭ Nasty, u Kijevie znikła toje, što chvalavała jaje bolš za ŭsio: nie treba šarachacca ad AMAPu, začyniać dźviery na ŭcie zamki.
— Zrazumieła, heta byŭ vydych u płanie biaśpieki, ale dumkami i sercam ja znachodziłasia na radzimie i vielmi pieražyvała za toje, što tam adbyvałasia. Kali vy kidajecie zvykłaje žyćcio z dumkaj, što heta na niekalki miesiacaŭ, a potym razumiejecie, što heta, mahčyma, zaciahniecca na hady, ničoha śvietłaha i pryjemnaha ŭ hetym niama.
Paśla žnivieńskich padziej, dzielicca surazmoŭca, peŭny pieryjad nie było ŭvohule nijakaha žadańnia śpiavać:
— Ja nie viedała, jak heta možna fizična zrabić, u mianie byccam byŭ kłubok u horle. Śpievy — heta apošniaje, pra što ja zdolnaja była dumać u toj čas.
— Niekatoryja ŭsprymajuć pierajezd za miažu jak byccam zdradu Radzimie, kažuć pra pačućcio viny. U vas nie było takich dumak?
— Mahu skazać, što ja zrabiła toje, što musiła zrabić, u mianie nie było vybaru. Kali b u mianie nie było dziaciej, ja b dakładna nie źjechała. Ale tyja, chto mnie pahražaŭ, razumieli, što cisnuć na kropku, jakaja spracuje biezumoŭna. Ja zrabiła hety krok śviadoma, akramia taho, ja nie revalucyjanierka, nie palityk — ja muzyka i aktorka. Nie adčuvaju, što ja čahości nie darabiła, nie dapracavała. Navat znachodziačysia va Ukrainie, ja praciahvała zdymać akcyi, ładzić pierfomansy, zapisvać piesni. Ale ŭsio adno, viadoma, sumuju pa radzimie i sercam znachodžusia tam.
Svaim hałoŭnym dasiahnieńniem za čas emihracyi vakalistka Naka ličyć toje, što jana zładziła va Ukrainie pieršuju anłajn-škołu dla biełaruskich dziaciej, jakija vymušana źjechali z radzimy.
— Hałoŭnaja meta škoły — dadać da ŭkrainskaj školnaj prahramy pradmiety biełaruskaha napramku: biełaruskaja mova, litaratura i historyja Biełarusi. Naša škoła vydaje atestat dziaržaŭnaha ŭzoru, takim čynam, našy dzieci, niahledziačy na «vajnu» darosłych, praciahvajuć vučycca biełaruskaj movie i atrymlivać adukacyju.
Dla abjadnańnia biełarusaŭ, jakija paśla vybaraŭ apynulisia ŭ Kijevie, Nasta i jaje paplečniki časam ładziać nievialikija kvaterniki. Naprykład, na minułym tydni muzyka praviała sumiesnaje mierapryjemstva ź biełaruskim hurtom RSP, udzielniki jakoha taksama pierajechali za miažu. A jašče raniej vystupiła razam z Brutto Nostra i NaviBand na maštabnym kancercie ŭ Kijevie.
Fota: instagram.com/nastia_naka
Da taho ž śpiavačka viadzie treninhi pa fizika-emacyjanalnym raźniavolenni — heta daje mahčymaść i siabie padtrymlivać maralna, i zarablać peŭnyja hrošy, udakładniaje artystka. Darečy, aktorskaje ramiastvo jana taksama nie kinuła:
— Zaraz ja repieciruju novy śpiektakl pavodle ramana Sašy Filipienki «Były syn», jaho stavić biełaruski pradziusier Uładzimir Ušakoŭ, jaki zaraz pryjechaŭ u Kijeŭ i sabraŭ u miežach premjery biełaruskich akcioraŭ.
Śpiavačka ŭpeŭnienaja, što, kali jana narešcie budzie jechać dadomu, u jaje budzie razumieńnie, što jana viartajecca ŭžo ŭ inšuju krainu — «volnuju Biełaruś».
— Viadoma, heta budzie adzin z samych jaskravych dzion u maim žycci.
Naprykancy razmovy Nasta kaža, što ciapierašnija padziei na rasijska-ŭkrainskaj miažy i niespakoj va ŭsim śviecie nie dadajuć upeŭnienasci ŭ zaŭtrašnim dni, tamu da niekatorych biełarusaŭ u emihracyi, jakija tolki-tolki pačali pryzvyčajvacca da spakojnaha ładu žyćcia, znoŭ viartajucca znajomyja pa letašnich padziejach pačucci.
Nahadajem, što paśla prezidenckich vybaraŭ u Biełarusi za miažu aproč Marharyty, Rusi i Nasty źjechali i inšyja biełaruskija muzyki, jakija padtrymlivali pratest. Siarod ich — lidar «Staroha Olsy» Źmicier Sasnoŭski, hurty RSP i NaviBand (apošnija paźniej viarnulisia ŭ krainu) i inšyja.
