Fota Nadziei Bužan
«Adrazu ŭłada i rasiejcy sprabavali aplikavać na Biełaruś ukrainskija mietadyčki. Potym mnohija sprabavali pravieści dla Biełarusi hruzinskija, armianskija, češskija, rumynskija i ŭsiakija inšyja paraleli. Ciapier voś mnohija vykazvajuć zachapleńnie kirhizskimi padziejami…
Ad łukavaha takija mietadyčki, paraleli, aluzii, — piša Hienadź Koršunaŭ u svaim fb. —
Kali nie lenavacca i napružyć mozh (heta składana, ale dla bolšaści — realna), to stanie vidavočna niekalki prostych rečaŭ:
— sioletnija biełaruskija pratesty — heta vynik nazapašvańnia pratesnaha patencyjału za apošnija dva dziasiatki hadoŭ. Inšyja byłyja respubliki hety «postsaviecki» vopyt prapracoŭvali ŭ niekalkich «revalucyjnych cykłach», marnavali pratesny patencyjał užo nieadnarazova (za vyklučeńniem Rasii). My — nie. Mienavita tamu našy pratesty takija maštabnyja. I heta dobra;
— biełaruskija pratesty vielmi adrasnyja i kankretnyja — jany majuć salidarnuju antyłukašenkaŭskuju aryjentacyju i hranična pravavy, kansiervatyŭny charaktar. Ludzi pratestujuć suprać biezzakońnia, ludzi chočuć viaršenstva Zakona.
Našy pratesty majuć kantaŭski charaktar, jany imanientna maralnyja, etyčnyja i tamu «ŭnutrana zakonnyja». I heta pravilna;
— biełaruskija pratesty kanstytucyjnyja — i pa ŭnutranym pierakanańni ludziej u tym, što jany pastupajuć «pa pravie», i (što značna važniejšnaje) pa kanstruktyŭnaj intencyi, pa pamknieńni kanstytujavać narmalnyja padstavy sacyjalnaha byćcia. I heta stratehična;
— abjadnoŭvajučy try vyšejpakazanyja pazicyi (nazapašany pratest, uzajemnaja pavaha i imknieńnie da viaršenstva zakona, a taksama nie razburalny, a śćviardžalna-kanstytucyjny charaktar «pratesnych» mierapryjemstvaŭ), ja baču biesprecedentnaść i stratehičnaść taho, što ciapier razhortvajecca ŭ Biełarusi.
Biesprecedentnaść — heta značyć, što tak, jak u nas ciapier, nie było ni ŭ kaho. Tamu niama čaho šukać adkatanych receptaŭ vyrašeńnia situacyi. Nam nie patrebny ni «raskoł elit» (tamu što elit u nas niama), ni dapamoha Uschodu/Zachadu (tamu što heta bieskarysna), ni raptoŭnaha «adračeńnia ad trona» (tamu što heta zrobim nie my, a jany), jak by ŭsiaho hetaha ni chaciełasia.
Stratehičnaść — heta pra tektoniku pracesaŭ, jakaja transfarmuje-pierakadoŭvaje bazavyja padstavy biełaruskaj nacyi, hramadstva i dziaržavy. Tak, nie bolš za toje, ale i nie mienš.
Mienavita ciapier farmujecca dośvied, jaki intehruje nacyju,
mienavita ciapier śćviardžajecca novaja nacyjanalnaja identyčnaść,
mienavita ciapier my doślednym šlacham tvorym svaju nacyjanalnuju ideju,
mienavita ciapier my antałahizujem svaju sistemu kaštoŭnaściaŭ,
mienavita ciapier my samym naturalnym čynam prachodzim šlach nacyjanalna-hramadzianskaha samaśćviardžeńnia…
Ciapier my nie revalucyju robim i nie režym zrynajem — my śćviardžajem siabie i pieraśćviardžajem dziaržavu. I ja rady, što ŭ nas jość dla hetaha čas, što my robim heta mirna i razumna, što my nie idziom na povadzie ŭ daradcaŭ i pravakataraŭ.
My ŭtoptvajem placoŭku pad fundamient, vybirajem šmattonnyja vałuny pad kuty i stohadovyja biarviony pad ścieny vialikaha budynka — nacyi i dziaržavy», — piša Koršunaŭ.
Hienadź Koršunaŭ — eks-dyrektar Instytuta sacyjałohii Akademii Navuk, zvolnieny «pa pahadnieńni bakoŭ» paśla taho, jak jon paćvierdziŭ, što rejtynh davieru Łukašenki ŭ Minsku składaŭ 24%, a rejtynh davieru CVK — 11%.
