Členy inicyjatyŭnaj hrupy Viktara Babaryki vymušanyja hadzinami stajać pad dźviaryma Kamiteta dziaržbiaśpieki. Vachta pačynajecca ź siaredziny nočy (a časam i raniej) i praciahvajecca da 9-j ranicy. Časam pad dźviaryma stajać nie tolki «babarykaŭcy», a i svajaki inšych viaźniaŭ.
Čamu tak adbyvajecca? Tamu što ŭ KDB puskajuć tolki ŭ adno pamiaškańnie dla sustrečy advakata ź jaho klijentam. Trapić tudy možna pa žyvoj čarzie. Pryčym sustreča z advakatam praciahvajecca stolki, kolki treba, časam navat hadzinami. Adpaviedna, kali nie być pieršym ci adnym ź pieršych, advakat moža i nie dačakacca sustrečy — čas dla vizitaŭ abmiežavany pracoŭnymi hadzinami KDB.
Voś tamu žančyny ź inicyjatyŭnaj hrupy Babaryki i dziažurać načami, kab advakaty dakładna zmahli naviedać samoha Viktara i jaho syna Eduarda. Takoje dziažurstva arhanizavałasia i ŭ noč z 14 na 15 lipienia, paśla taho jak Viktaru Babaryku admovili ŭ mahčymaści stać kandydatam u prezidenty.
Ludzi damaŭlajucca ab pačatku, paśla źmianiajucca kožnyja dźvie hadziny. Kala KDB nielha pryparkavać mašynu, tamu prychodzicca ŭvieś čas stajać na nahach ci chadzić tudy-siudy pad budynkam.
«Naša Niva» pahavaryła z žančynami, jakija nie paškadavali ŭłasnaha času i sił i pryjšli na načnoje dziažurstva.
Iryna. 03:00 — 05:00
«Ja zvolniłasia z pracy i ciapier voś zajmajusia palitykaj!», — žartuje Iryna.
Jana dziažuryć pieršaj. U hetuju noč vyrašyli pačać «vachtu» a 3-j hadziny nočy.
«Jašče raniej, da kandydactva Babaryki, ja čytała pra jaho artykuły i dumała: «Voś jość ža narmalnyja ludzi!» Jon nieardynarny čałaviek, moh ža žyć spakojnym žyćciom bahataha čałavieka, jeździć pa śviecie, a nie zajmacca viartańniem mastactva ŭ Biełaruś, — raskazvaje Iryna. —
A ja raniej nikoli nie chadziła na vybary, nie viedała pra Płoščy, ničym nie cikaviłasia. Ale sioleta ŭ krasaviku čamuści vyrašyła, što ŭ hety raz na vybary pajdu. Raspaviała pra heta siastry, taja kaža: «I što, dumaješ niešta źmienicca?» Ja adkazała: «Ja pajdu i choć budu viedać, što zrabiła, što mahła!»
A tut raptam Babaryka abjaviŭ, što budzie kandydatam. I kali ty viedaješ, što čałaviek adekvatny… Ja adrazu zapoŭniła formu, kab stać členam jaho inicyjatyŭnaj hrupy».
Iryna źbirała podpisy za vyłučeńnie Babaryki. Paśla taho jak jaho nie zarehistravali kandydatam, šoku nie było, kaža žančyna.
«Što kažuć u štabie, ja nie viedaju, bo štab taki ž ramantyčny, jak i sam Viktar Dźmitryjevič, — paśmichajecca Iryna. — Ale ž zrazumieła było, što kali jaho zarehistrujuć — heta budzie cud».
Žančyna kaža: admova ŭ kandydactvie i ŭsio, što pakazvajuć pa telebačańni, tolki dakazvajuć, što na Babaryku niama ničoha surjoznaha, ničoha takoha, što b chutka i adnaznačna pakazała b jaho vinavataść i «złačynnuju naturu».
Tamu stolki ludziej ciapier i vychodzić na vulicy pakazać svaju niezadavolenaść pavodzinami ŭłady.
«Ja taksama vychodziła ŭčora prahulacca. Ale kali la cyrka padjechaŭ aŭtazak i siłaviki pabiehli pobač sa mnoj, ja padumała, što treba viartacca dadomu, bo nočču ž dziažuryć! — kaža Iryna. — Ja dziažuru tut treci raz. Vyklikałasia sama.
Spać siońnia nie kłałasia, ja sava, vysplusia ŭžo paśla.
Zvyčajna tut šmat narodu nie staić. Ja niejak stajała z žančynaj, jakaja zajmała čarhu dla advakata jaje muža. I jana skazała, što kali tut šmat ludziej, to niama sensu i zajmać. Sama jana nie zajmaje čarhu, navat kali bačyć tolki dvuch čałaviek pad dźviaryma — maŭlaŭ, navat kali być trecim, to advakat užo moža nie paśpieć trapić na sustreču».
Volha. 05:00 — 07:00
A 5-j ranicy Irynu źmianiaje inšaja žančyna.
«Ja tut druhi raz. U minuły raz — pazaŭčora — taksama dziažuryła dźvie hadziny. Tady my stajali až z 17-j hadziny viečara, kab harantavać, što advakat trapić da Babaryki», — kaža Volha.
Ja paspała hetaj nočču try hadziny. Nie skažu, što stajać vielmi ciažka. Ja padrychtavałasia, ciopła apranułasia. Heta moc maleńkich krokaŭ, kožny musić zrabić choć što-niebudź, ja tak liču».
U Volhi dvoje dziaciej, 12 i 17 hadoŭ. Ni dzieci, ni muž jaje ad načnych dziažurstvaŭ nie adhavorvajuć.
«Dzieci kažuć: dziakuj, mama! Muž taksama padtrymlivaje. Jon karmilec, nie moža ryzykavać. Ja mahu sabie dazvolić takuju raskošu, — žartuje jana. A paśla adkazvaje surjozna: — U mianie adno žyćcio, ja nie budu jaho hublać na strach. Nikomu nie dazvolena zapałochvać ludziej».
Volha kaža, što milicyja ci rabotniki KDB nijak nie reahujuć na dziažurstvy. Dakładniej, amal nijak.
«U minuły raz žančyna, jakaja dziažuryła pierada mnoj, siadzieła tut la dreva na paŭzdutym miačyku. Kali jana syšła, ja sieła na toj miačyk, siadžu, knižku čytaju. Tut vyjšaŭ z KDB vialiki zialony čałaviečak i skazaŭ vielmi vietliva: «Ustańcie, kali łaska». Maŭlaŭ, nie treba siadzieć, čakajcie stojačy».
Volha nie pieršy raz prajaŭlaje palityčnuju aktyŭnaść.
«U 2006 hodzie ja była naziralnicaj. Tady bałatavaŭsia Kazulin, ja hałasavała za jaho: chacieła žyć nie ŭ vialikim kałhasie, a ŭ vialikim univiersitecie, — horka žartuje žančyna. — I ja ŭžo tady bačyła na ŭłasnyja vočy, jak falsifikujuć vybary. A 8-j viečara staršynia kamisii pastaviŭ pierad naziralnikami ŭzbrojenaha milicyjanta, pravioŭ rysu na padłozie i zahadaŭ jamu nikoha nie zapuskać za rysu.
Paśla byli namioty na Płoščy. Ja tady brała trochhadovaha syna, my kuplali šaryki i chadzili hulać kala Płoščy. Prosta tak tudy było nie trapić, vakoł stajała milicyja, aŭtazaki. Ale z małym mianie nie čapali. I ja pieradavała koŭdry, paduški ŭ namioty…
U 2006 hodzie Kazulin taksama kazaŭ, što nie baicca, ale jaho złamali. Tym bolš jon zastaŭsia faktyčna adzin. Tamu ciapier ja i staju tut. Treba, kab Babaryka siońnia viedaŭ, što jon nie adzin, viedaŭ, što ŭsie jaho dziejańni — nie darma. Naša zadača — padtrymać jaho».
Sioleta Volha abaviazkova pojdzie na vybary, jak i prapanuje štab Babaryki. Ale hałasavać budzie suprać usich.
«Ja nie čakała, što Babaryku zarehistrujuć, ale spadziavałasia, što, moža, usio ž pasiniełyja palcy adpuściać kresła, što adbudziecca cyvilizavanaja pieradača ŭłady, — kaža Volha. — Ale…»
Alena. 07:00 — 09:00
Apošniaja źmiena ŭ Aleny. «Ja prostaja biełaruskaja ciotka», — kaža jana pra siabie.
Alena — minčanka ŭ trecim pakaleńni. Jana raskazvaje, što ŭ 1994 hałasavała za Šuškieviča, na ŭsich nastupnych vybarach staviła ptušačku suprać usich.
«90-ja byli vydatnym časam. Nie słuchajcie pra niejki tam hoład. Pavietra było inšaje. Ciapier troški padobny čas, ale bolš aściarožny. A tady žyć było cikava i adčuvalisia mahčymaści — pryjšli novyja knihi, filmy.
Tak, časam było niaprosta. Ale ž žyli, radavalisia», — zhadvaje Alena.
Za hety čas, kaža žančyna, u jaje naźbirałasia šmat pretenzij da Łukašenki, pačynajučy ad zakonaŭ i skančvajučy kulturaj. Hałoŭnaja pretenzija — što za čverć stahodździa jon tak i nie vyraściŭ intelektualnuju elitu ŭ Biełarusi.
«Ja bolšuju častku žyćcia prapracavała ŭ kultury, u muziejach. Była ekskursavodam, paśla zahadvała adździełam. Pracavała i ŭ Nacyjanalnym muziei. Mianie zaŭsiody razdražniała ideałahizanavaść u hetaj pracy.
Paśla pracavała ŭ sacyjalnaj śfiery. Tam praviły jak u vojsku: treba zabiaśpiečvać jaŭku supracoŭnikaŭ na parad, naprykład, ci na słužbu ŭ chram. Nie možaš — idzi sam. Nu što heta za łuchta? I takoje ŭ nas paŭsiul, — raskazvaje Alena. —
Paśla ja paśpieła pahaściavać u Francyi, papracavać u Polščy. U Polščy była ŭpakoŭščycaj na zavodzie — pajechała zarabić hrošy, kab vyvučycca na fłarysta.
Siońnia ja narešcie fłarystka. Nijakich idyjockich papierak, načalnikaŭ, partretaŭ u kabiniecie… Ja zajmajusia tym, što mnie padabajecca.
Što tyčycca Babaryki, to tak atrymałasia, što ja sačyła i za im, i za bankam. U mianie kaliści byli 100 dalaraŭ, i ja pakłała ich u Biełhazprambank. Adpaviedna paśla lubyja naviny pra bank i jaho kiraŭnika aŭtamatyčna čytała. I toje, što kazaŭ Viktar Dźmitryjevič, mnie vielmi padabałasia. Dy i dastatkova pahladzieć na jaho siamju i na paśpiachovaje pradpryjemstva, jakoje jon stvaryŭ, i zrabić vysnovy.
I kali jon vyrašyŭ stać kandydatam, u mianie nie było sumnievaŭ, što treba iści ŭ inicyjatyŭnuju hrupu.
Ja była ŭ štabie, bačyła, jakaja kłasnaja ŭ jaho kamanda. Prosta achrenieć! Jon vydatny mieniedžar. Ja baču, jak dakładna pracujuć ludzi, i vieru, što jon zmoža pabudavać štości».
Alena taksama źbirała podpisy za Babaryku: u Minsku, Navapołacku i Salihorsku. Kaža, zdała kala 200 podpisaŭ.
«Pryčym my ich vielmi akuratna źbirali, praviarali kožnuju kropku. I vielmi kryŭdnym było paśla staŭleńnie, [kali vielmi šmat nie zarehistravali]», — kaža žančyna.
Siońnia Alena druhi raz dziažuryć pad dźviaryma KDB.
«U minuły raz stajała z 23-j da 1-j hadziny nočy, — kaža Alena. — Paprasiłasia sama.
Ja — darosły čałaviek. Čaho mnie bajacca? Syna vyraściła. Majomaści ŭ mianie niama, navat kvatery. Što mnie hublać?
Dy i štości ž treba rabić. Moža i nie varta vychodzić na vulicy, kab nie karmić štrafami siłavikoŭ i źbierahčy siły i ludziej. Ja budu słuchać, što skaža štab, u ich jość płan, choć jany i nie raskryvajuć pakul karty. Dy i ŭvohule, moža być, sioletnija padziei — pačatak palityčnaj baraćby ŭ Biełarusi.
Ale na vybary iści treba adnaznačna, treba iści ŭ naziralniki, pisać skarhi».
Čytajcie taksama: Advakaty Babaryki naviedali jaho ŭ SIZA KDB
