U niamieckim Štutharcie adbyłasia premjera novaha prajekta «Barys», u jakim opiera Musarhskaha «Barys Hadunoŭ» złučyłasia ź jašče adnoj, śpiecyjalna napisanaj opieraj — «Čas sekand-chend» Siarhieja Nieŭskaha na teksty Śviatłany Aleksijevič z apošniaj knihi. Sceny adnaho tvoru čarhujucca sa scenami inšaha, a hieroi Musarhskaha stanoviacca dvajnikami hierojaŭ Nieŭskaha. Z knihi «Čas sekand-chend», vybrana šeść manałohaŭ: adny źviazanyja z realijami 1990-ch, inšyja — z padziejami Druhoj suśvietnaj. Stryžniem opiery stanoviacca ŭspaminy žančyny, jakaja sprabuje zrazumieć, čamu jaje syn nakłaŭ na siabie ruki, piša Meduza.
Žurnalist pacikaviŭsia ŭ biełaruskaj piśmieńnicy pra adnu z historyj, u jakoj žonka kałabaranta, pamahataha palicajaŭ, paŭtaraje jaho słovy — «na mnie kryvi niama».
— Alaksiej, ja ŭsio žyćcio pražyła ŭ krainie palicajaŭ, — adkazała Śviatłana Aleksijevič. — A što takoje Biełaruś, pa-vašamu? Tysiačy biełarusaŭ słužyli ŭ palicyi. Nie treba dumać, što ŭ nas usie sychodzili ŭ partyzany i tolki asobnyja zdradniki…
Heta ž jak adbyvałasia? U siało zachodziać niemcy, zabirajuć usich maładych chłopcaŭ — i tyja stanoviacca palicajami. Da taho ž dajuć im ježu, dobruju vopratku, a pobač pakutujuć hałodnyja maci, braty, siostry…
«Bolšaść ź ich nie zmahałasia suprać partyzan, hetym zajmalisia atrady SS i časam viermacht, h. zn. dziejučaja armija, — praciahvaje piśmieńnica. — (…) Tak što hetyja viaskovyja palicai siadzieli ŭ svaich miastečkach, jak u krepaści, tolki časam vybiralisia, kali zdaraŭsia padryŭ čyhunki. Jany nie zaŭsiody vykonvali karnuju funkcyju. Choć i takoje było, viadoma. (…) I ŭsio ž vialikaja kolkaść palicejskich nie byli karnikami. Tamu nie dumaju, što maja hierainia mnie chłusiła. Ci joj chłusiŭ muž. Jana ŭžo pamirała, padmanvać mianie joj nie było asablivaha sensu. Tym bolš jana raspaviadała pra kachańnie, a nie pra toje, ci byŭ jaje muž karnik ci nie byŭ.
70 hadoŭ prajšło, užo nikoha nie cikaviła, jak adny ludzi hieraična zabivali inšych. Maich surazmoŭnic cikavili asabliva čałaviečyja rečy: jak zastacca čałaviekam, jak zachavać kachańnie, jak vyratavać dziaciej.
