Skandał vakoł PEN-centra i to ŭklučeńnia, to vyklučeńnia Paŭła Sieviarynca praciahvajecca. 31 kastryčnika adkryty list apublikavaŭ Uładzimir Niaklajeŭ. U im paet namiakaje na pavodziny Maryi Martysievič, jakaja raspłakałasia padčas schodu. Niaklajeŭ abvinavaciŭ litaratarku ŭ šantažy.
Maryja Martysievič, fota Iryny Arachoŭskaj, Biełsat
Maryja Martysievič pahadziłasia prakamientavać abvinavačańni svajho starejšaha kalehi.
«Nasamreč usio było krychu bolš składana. I ja chaču abvierhnuć toje, što napisana ŭ liście Barščeŭskaha i Niaklajeva. Tam nie ŭzhadvajuć majo imia, ale namiok vidavočny.
Adznaču niekalki momantaŭ.
Isteryka ŭ mianie sapraŭdy była. Voś tolki jaje ja zusim nie płanavała. Isteryka zdaryłasia tamu, što ja nie spała čaćviora sutak: spačatku byŭ pieršy schod PENa, paśla narady z nahody hetaj usioj situacyi, plus u nas ciapier administracyjny kryzis u arhanizacyi… I plus ja maci dvaich dziaciej. I plus ja redahavała terminova pracu, zdavała prajekt. Usio heta nakłałasia adno na adno adnačasova, ja była ŭ takim stanie, što raschistać mianie mahło što zaŭhodna. Tak, ja raspłakałasia i razrydałasia, choć i sprabavała strymać siabie, — raspaviała Maryja Martysievič «Našaj Nivie». — Dla mianie, dla mnohich inšych pytańnie vyklučeńnia Sieviarynca pryncypovaje. I na schodzie ŭsie nastrojenyja byli, što Sieviarynca treba vyklučyć. Byli i prapanovy dyjałohu, što treba pieranieści vyrašeńnie hetaha pytańnia… Ale ja skazała tak: kali Pavieł zastaniecca ŭ arhanizacyi, ja sydu. I ja pakłała na stoł zajavu, jakuju płanavała padpisać, kali Sieviarynca pakinuć. I takuju ž zajavu, napisanuju faktyčna takimi ž słovami, pakłaŭ i Barščeŭski na vypadak, kali Sieviarynca vyklučać.
Ja b vyjšła z arhanizacyi nieadkładna, ale toje ž zrabiŭ by i Barščeŭski. Tamu kazać, što PEN šantažavała tolki ja — niapravilna. Barščeŭski rabiŭ toje ž samaje, tolki nie płakaŭ. Heta była hulnia va-bank abodvuch bakoŭ. I toje, što Niaklajeŭ u svaim liście nadaŭ takuju ŭvahu maim ślazam — što ž, ja mahu paprasić prabačeńnia za toje, što nie zmahła strymacca. Ale chaču adznačyć — nijakich pahrozaŭ uskryć vieny ja nie rabiła. Heta niapraŭda.
Tady Aleksijevič spytałasia, ci varta vyrašać pytańnie ź Sieviaryncam siońnia. Prahałasavali, što tak, usio ž varta. Jak hałasavali i chto hałasavaŭ pa pytańni vyklučeńnia jaho, ja ŭžo kazać nie budu, heta zakrytaja infarmacyja. Ale ŭsio, što adbyłosia — kalehijalnaje rašeńnie, pryniataje za zakrytymi dźviaryma ŭ toj viečar. Nijakaha telefonnaha hałasavańnia, jak piša Niaklajeŭ, nie było.
Kali Sieviaryniec vierniecca kali-niebudź u PEN, to ja sydu. Jaho viartańnie aŭtamatam parušyć chartyju PEN International. Dla mianie lubyja pieramovy ź ludźmi, jakija tak, jak Pavieł, šantažujuć PEN, vielmi škodziać arhanizacyi. Pieramovy kažuć, što my nibyta ŭličvajem idei Sieviarynca. Kali my sprabujem jaho pierakanać, to my nibyta dyskutujem pa jaho pazicyi. A hetaja pazicyja kateharyčna nieprymalnaja i nie vartaja navat abmierkavańnia.
Chaču ŭdakładnić jašče adnu svaju frazu, jakuju čamuści padajuć abrezanaj. Całkam jana hučyć tak: PEN dla mianie heta nie spadčyna Bykava i Šermana, a padraździaleńnie PEN International, jakoje sapraŭdy moža mianiać štości ŭ śviecie. Ja padzialaju hetyja pryncypy i salidaryzujusia z rezalucyjami i dumkami, jakija padtrymlivaje suśvietnaja supolnaść. I ja nie viedaju, što b skazali pra siońniašniuju situacyju Bykaŭ i Šerman, ale viedaju, jak acaniła b situacyju mižnarodnaja arhanizacyja, siabram jakoj ja źjaŭlajusia praź siabroŭstva ŭ biełaruskim PENie».
