Łabkoviču dazvolili čytać
Dva miesiacy znachodzicca ŭ zaścienkach režymu niepaŭnaletni Vadzim Łabkovič i krychu starejšy za jaho, vasiamnaccacihadovy Aleś Šydłoŭski. Dniami Vadzimu narešcie dali mahčymaść sustrecca z matulaju. Adnak nahladčyki papiaredzili spadaryniu Jadźvihu, kab jana nie paviedamlała synu ničoha, što datyčyć śledztva. Vadzim vielmi aburyŭsia, kali daviedaŭsia, što pry vobšuku zabrali jahonyja ściahi.
Akramia spatkańnia, Vadzimu Łabkoviču dazvolili mieć pry sabie padručniki. Abjektyŭnaj infarmacyi ź niezaležnaj presy jon pa-raniejšamu pazbaŭleny. Druhoha listapada jahonyja adnaklaśniki razyšlisia na kanikuły. Zakančvajecca pieršaja čverć školnaha hodu.
Teror na transparcie
28 kastryčnika ŭ 11 hadzinaŭ 40 chvilinaŭ dnia byŭ zrobleny napad na tralejbus №27, jaki išoŭ pa maršrucie «Vakzał —mikrarajon «Kuncaŭščyna». Zdareńnie adbyłosia na adnym z prypynkaŭ na vulicy Kazinca, nasuprać miasakambinatu. Asoby mužčynskaha i žanočaha połu z žetonami kantraloraŭ litaralna ŭvarvalisia ŭ salon, zachapili niekalkich pasažyraŭ i źmiaścili ich u milicejski aŭtobus, jaki stajaŭ pierad tralejbusam. Achviarami stali pieravažna žančyny. Daśviedčanyja hramadzianie kažuć, što takija kantralorskija napady na pasažyraŭ u stalicy Biełarusi praktykujucca nia pieršy dzień. Praŭda, cikavaje voś što: maršrut 27-ha tralejbusa pralahaje praz rajon, dzie znachodziacca internaty vytvorčaha abjadnańnia «Intehrał». A jak viadoma, 27 kastryčnika na adnym z pradpryjemstvaŭ hetaha abjadnańnia (zavod «Elektronika», dzie taksama pracujuć piervažna žančyny) rabočyja abjavili zabastoŭku.
U pravincyi idzie vajna. Chlebnaja
Bieź pierabolšańnia hramadzianskaje supraćstajańnie razharnułasia pamiž staršyniom Budsłaŭskaha sielsavietu i žycharami miastečka Budsłaŭ i navakolnych viosak. A kamieniem sutyknieńnia staŭ... chleb. Reč u tym, što viaskoŭcy nie žadajuć kuplać drenny chlebapradukt, jaki vyrablajuć u Miadziele i razvoziać pa kramach rajonu, a nabyvajuć narmalny jadki chleb u aŭtałaŭcy, jakaja prychodzić z Dokšycaŭ. Chlebnaja intervencyja z susiedniaha rajonu Viciebskaj vobłaści vyhadnaja ludziam, ale padryvaje i biez taho słabuju ekanamičnuju bazu Miadzielščyny.
U hetaj sytuacyi, jakaja, zrešty, i adpaviadaje metam «rynkavaha sacyjalizmu», staršynia sielsavietu, niechta Mielnikaŭ, a taksama rajonnyja «vertykalščyki» nia mohuć prydumać ničoha lepšaha, jak uhavorvać ludziej nie kuplać dobry, ale «čužy» chleb, tamu što, bačycie, vyručanyja hrošy iduć u biudžet inšaha rajonu. Z metaju praviadzieńnia siarod nasielnictva «rastłumačalnaj» raboty ŭ Budsłaŭ pryjaždžali «tavaryšy ź Miadzieła». Adnak viaskoŭcy dali «tavaryšam» arhumentavany adłup. Adna žančyna dla paraŭnańnia prademanstravała prysutnamu načalstvu dva bochany chleba: dokšycki i miadzielski. I akazałasia, što dokšycki bochan akramia taho, što kaštuje tańniej i vyrazna lepšaj jakaści, dyk jašče j važyć na tracinu bolš. Pra hety vypadak napisała navat «narodnaja» hazeta «Naračanskaja zara». Tym nia mienš, vadziciel dokšyckaj aŭtałaŭki zastajecca voraham №1 jak dla miadzielskich partačoŭ chleba, tak i dla staršyni Mielnikava. Handal na «čužoj» terytoryi praciahvajecca. Načalstvu, kab vyrašyć prablemu, zastajecca chiba što dać «zakaz» kileru. Albo ślozna malić «vertykal», kab arhanizavała novy ŭkaz. Naprykład, taki: «O niedopuŝienii upotrieblenija dobrokačiestviennych chlebov, ibo onoje spośpiešiestvujet umstviennomu raźvitiju elektorata, čiemu i dołžny byť postavleny vsiačieskije priehrady».
Raman Hart
Ad karejcaŭ da apačaŭ
Čarhovaja kanferencyja, arhanizavanaja Mižnarodnaj Akademijaj vyvučeńnia nacyjanalnych mienšaściaŭ (ANM), adbyłasia 7 kastryčnika ŭ Miensku i była pryśviečanaja prablemie vyznačeńnia paniaćcia i kankretnym prykładam departacyi. Inicyjataram u kancy 1996 h. vystupiła Asacyjacyja biełaruskich karejcaŭ, jakaja rychtavałasia ŭšanavać pamiać departavanych 60 hadoŭ tamu vychadcaŭ z Karei, što žyli na Dalokim Uschodzie SSSR.
Najbolšuju metadalahičnuju vahu mieŭ ustupny dakład prezydenta ANM praf. S.Jackieviča, jaki stvaryŭ uražańnie precedentu: prysutnyja nie zmahli pryhadać inšych hruntoŭnych razhladaŭ prablemy za apošni čas u navukovych asiarodkach jak blizkaha, tak i dalokaha zamiežža.
U prahramu vystupleńniaŭ byli ŭklučanyja pradstaŭniki Palestyny, Polščy, Jakucii, Kazachstanu, Ukrainy, Rasiei i šaści haradoŭ Biełarusi (Bieraście, Homiel, Horadnia, Mahiloŭ, Mazyr i Miensk). Prykładna pałova dakładaŭ aśviatlała historyju departacyi nasielnictva ź Biełarusi, druhaja častka tyčyłasia peŭnych narodaŭ: palakaŭ, niemcaŭ, tataraŭ, ukraincaŭ, karejcaŭ, palestyncaŭ, indziejcaŭ apačaŭ, jakija stanavilisia achviarami departacyi.
Materyjały hetaj važnaj mižnarodnaj navukovaj kanferencyi pradstaŭlenyja ŭ vydańniach: «Departacyja jak sacyjalnaja prablema: Tematyčny zbornik navukovych pracaŭ» (Bieraście, 1997) i «Vieści ANM. Štokvartalny infarmacyjna-navukovy časopis «Nacyjanalnyja mienšaści na Biełarusi i ŭ śviecie» (1997, №3, s.24-44).
Aleś Simakoŭ,
vykanaŭčy sakratar Biełaruska-indziejskaha tavarystva
