Isłam Karymaŭ i Ŭładzimier Pucin ruchajucca ŭ adnym kirunku.
Recha kalarovych revalucyjaŭ hulaje pa ŭładnych kalidorach postsavieckich režymaŭ. 25 studzienia prajšło pazačarhovaje pasiadžeńnie Miždziaržaŭnaje rady Eŭrazijskaje ekanamičnaje supolnaści, u jakim uziali ŭdzieł kiraŭniki Biełarusi, Kazachstanu, Kyrhyzstanu, Rasiei, Tadžykistanu. Hałoŭnaj padziejaj samitu było dałučeńnie da EŭrAzES Uzbekistanu. Toj moh by ŭvajści ŭ arhanizacyju ŭ vyniku źlićcia EŭrAzES i Arhanizacyi centralnaazijackaje supolnaści, ale Karymaŭ śpiašajecca, bajučysia nia vystajać pierad narodnym paŭstańniem. Maskva ž rada vitać źjaŭleńnie jašče adnaho chaŭruśnika.
EŭrAzES zasnavali ŭ 2000 h. dziela vypracoŭki adzinaj zamiežnaekanamičnaj palityki, taryfaŭ, cenaŭ dy inšych składnikaŭ ahulnaha rynku. Vialikimi pośpiechami intehracyja ŭ ramkach EŭrAzES nie vyznačałasia, ale apošnija padziei dazvalajuć kazać pra sproby reanimavać arhanizacyju i ŭklučyć jaje ŭ systemu chaŭrusaŭ, što musić scementavać blok krainaŭ, jakija vyznačajucca jomkaj charaktarystykaj «kiravanyja demakratyi».
Šlach Uzbekistanu
Ustupleńnie Taškientu adpaviadaje novamu kursu Karymava na zbližeńnie z Maskvoj uzamien na rasiejskija harantyi biaśpieki, što pačaŭsia paśla źmieny hieapalityčnaj aryjentacyi. Jana adbyłasia ŭ traŭni paśla zadušeńnia paŭstańnia ŭ Andyžanie, u adkaz na sproby EZ i ZŠA prymusić Karymava asłabić dyktaturu.
Jašče niadaŭna Karymaŭ adkryta supraćstajaŭ Maskvie, udzielničaŭ u antyrasiejskim bloku HUUAM, pieršy z usich siarednieazijackich kiraŭnikoŭ prapanavaŭ ZŠA stvaryć vajskovuju bazu ŭ svajoj krainie dy staŭ u 2002 h. stratehičnym partneram Vašynhtonu. Ale nieŭzabavie pačaŭ zhortvać supracu z Zachadam, napałochany «kalarovymi» revalucyjami ŭ 2003—2005 hh. i pierakanany, što jany byli vynikam padbuchtorvańnia zvonku.
U lipieni Ŭzbekistan vyhnaŭ ZŠA z bazy ŭ Karšy-Chanabadzie dy pačaŭ zbližacca z Rasiejaj dy Kitajem, jakija pahadzilisia z aficyjnaj versijaj padziejaŭ u Andyžanie. Karymaŭ naviedaŭ Kitaj, dzie było padpisana pahadnieńnie ab stvareńni supolnaj naftavaj kampanii, a 14 listapada Karymaŭ i Pucin padpisali biesprecedentnuju Damovu ab sajuźnickich dačynieńniach, 3-ci i 4-ty artykuły jakoj faktyčna dapuskajuć rasiejskaje ŭmiašańnie pry ŭźniknieńni ŭnutranaha kanfliktu ŭ spravy Ŭzbekistanu. Da takoha nie dajšła navat biełaruska-rasiejskaja intehracyja! Pavodle słovaŭ «Niezavisimoj haziety», «padpisańnie rasiejska-ŭzbeckaj Damovy ab sajuźnickich stasunkach mianiaje sytuacyju ŭ Centralnaj Azii, bo Ŭzbekistan staŭ hałoŭnym chaŭruśnikam Rasiei, pryčym nia tolki ŭ Centralna-Azijackim rehijonie, ale i na ŭsim abšary SND» (vyłučana nami — SB).
U enerhietyčnym sektary Ŭzbekistanu zamacavalisia «Hazprom» dy «Łukojł», a z 2007 hodu «Hazprom» maje manapalizavać ekspart hazu z Uzbekistanu (jaki ŭvachodzić u suśvietnuju dziasiatku pa zdabyčy hazu). Tamu ŭstupleńnie ŭ EŭrAzES nie było niečakanaściu. Praŭda, na dumku aŭtara «Kommiersanta» Michaiła Zyhara, «EŭrAzES jość tolki probnym kamieniem. Sapraŭdnaj metaj Maskvy jość čym chutčejšaje dałučeńnie Ŭzbekistanu da Arhanizacyi Damovy ab kalektyŭnaj biaśpiecy (ADKB) — struktury, jakuju Kreml mierycca nieŭzabavie pieratvaryć u vajskova-palityčny blok kštałtu NATO».
Try apory i dźvie hałavy bloku «kiravanych demakratyjaŭ»
Rasiejskija elity hanaracca adnaŭleńniem pazycyj u byłych kalonijach, uzoram čaho stali ŭzbeckija padziei. Supolnuju dla rehijonu tendencyju raźvićcia za minuły hod možna akreślić, jak «Svabody — mienš, Rasiei — bolš». Rasieja ažyćciaŭlała «rekankistu» ŭ Siaredniaj Azii, dzie — adkryta palityčnym šlacham (Uzbekistan), a dzie — niakidkimi ekanamičnymi metadami z dapamohaj rasiejskich kampanijaŭ (Tadžykistan, Turkmenistan). Adstupleńniaŭ nie było — navat revalucyja ŭ Kyrhyzstanie pryviała da ŭłady prychilny Rasiei ŭrad.
Akryjaŭšy ad šoku 1990-ch, Rasieja pačynaje kanstrujavać hieapalityčnyja prajekty. Z EŭrAzES tolki ŭsio pačałosia. Jaho dapaŭnieńniem maje stać ADKB, jakuju taksama planujuć uzmacnić.
Blok, jaki paŭstaje na postsavieckaj prastory, nia budzie tolki kanhlameratam askiepkaŭ imperyi. Na pasiadžeńni kiraŭnikoŭ uradaŭ Šanchajskaj arhanizacyi supracy (ŠAS) u Maskvie prahučała ideja zbližeńnia EŭrAzES i ŠAS. ŠAS — treciaja apora bloku, z uklučeńniem jakoj u kanstrukcyi ŭ hulniu ŭstupaje Kitaj. ŠAS — arhanizacyja rehijanalnaj biaśpieki i vyrazna antyzachodniaj nakiravanaści, praź jakuju Pekin sprabuje lehitymizavać svaju ekspansiju ŭ rehijonie i pabudovu pakul nievialičkaha «kitajskaha śvietu» ŭ procivahu Pax Americana. Akurat lipieński samit ŠAS u Kazachstanie staŭ rytualnym pačatkam vyhnańnia amerykancaŭ ź Siaredniaj Azii. Heta było patrebna Pekinu nia mienš, čym Maskvie.
Siońnia ŭ ŠAS uvachodzić Kazachstan, Kyrhyzstan, Rasieja, Tadžykistan, Uzbekistan i KNR na pravach čalcoŭ dy Indyja, Iran, Manholija i Pakistan jak naziralniki. Hieahrafičnyja miežy ŠAS, ADKB i EŭrAzES amal supadajuć, kali nie prymać da ŭvahi Kitaj. Navat Biełarusi tut znojdziecca miesca, bo ŭvosień Miensk zajaviŭ pra namier dałučycca da ŠAS. Pakul jak naziralnik.
Ale radavacca prychilnikam bloku «kiravanaj demakratyi» rana, pieraścierahaje ekspert Fondu Karnehi Alaksiej Małašenka i nahadvaje pra dźviuchhałovaść bloku. Siońniašniaje abjadnańnie isnuje, bo jašče nie sutyknulisia pa-sapraŭdnamu intaresy Kitaju i Rasiei. Užo ciapier Rasieja nia choča, kab Kitaj davaŭ ilhotnyja kredyty ich supolnym siarednieazijackim partneram, a što tady budzie, kali nabiare poŭnyja abaroty kitajskaja ekanamičnaja ekspansija ŭ rehijonie?
Naahuł ci mahčymy symbijoz pamiž Maskvoj, jakaja pacichu traciła rolu suśvietnaha hulca, i Pekina, jaki pretenduje na hetuju rolu? Precedenty paŭstańnia takoha symbijozu ŭ sučasnym śviecie jość — uzychodžańnie ZŠA i zaniapad Brytanii nie pieraškodzili abiedźvium krainam stvaryć transatlantyčny chaŭrus na padstavie supolnych kaštoŭnaściaŭ i prablemaŭ. A ahulnyja kaštoŭnaści Kitaj dy Rasieja adšukać mohuć u toj samaj «kiravanaj demakratyi», jakaja nasupierak liberalnym arakułam nie zaniepadaje z dalejšym ekanamičnym rostam, a praciahvaje paśpiachova raźvivacca. I supolnyja prablemy ŭ Pekina i Maskvy jość — «zachodniaja» pahroza, ZŠA, pašyreńnie demakratyčnaje idealohii…
Jak pabudavać śviet biez svabody?
Siońnia ŭrady krainaŭ ŠAS, pieradusim KNR i RF, abjadnoŭvaje pierakananaść u tym, što ŭrady krainaŭ rehijonu lepš za ŭsich viedajuć, jak im kiravać svaimi krainami, i nia majuć patreby ŭ demakratyčnych reformach. U bolš hłybokim sensie ŭrady bolšaści krainaŭ rehijonu abjadnoŭvaje nieprychavanaja prychilnaść idejam «kiravanaj demakratyi». Heta vyrazna kantrastuje z deklaravanym imknieńniem Zachadu zabiaśpiečyć pierachod postsavieckich krainaŭ nia tolki da rynkavaj ekanomiki, ale i da demakratyi dy harantavanaha zachavańnia pravoŭ čałavieka. Zachodnija standarty ŭ rehijonie pakul nie prynialisia. Zatoje miascovyja ŭładary plonna raźvivajuć supracu z KNR, jakaja paśpiachova pašyraje pa śviecie svaje standarty, u tym liku ŭ halinie dziaržaŭnaha kiravańnia.
Kitajskaja madel maje nia mienš šancaŭ stać budučyniaj vialikaj častki śvietu, čym madel liberalnaj demakratyi, prapanavanaja ZŠA. Jaje pašyreńnie nie abaviazkova źviazana z brutalnym ciskam i hvałtam. Kitajskija pryncypy «kiravanaj demakratyi» pašyrajucca ŭ śviecie, u tym liku na Zachadzie, nia horš, čym idei zachodniaj demakratyi pratočvajucca ŭ Padniabiosnuju. Paćvierdžańniem tamu jość palityka ŭsio bolšaje kolkaści zachodnich kampanijaŭ, jakija pahadžajucca pierajści na kitajskija standarty cenzury i nazirańnia (voś samyja skandalnyja prykłady — Yahoo, MSN, Google).
U stvareńni bloku «kiravanych demakratyjaŭ» nie idziecca pra niejkuju zmovu. Prosta intaresy niedemakratyčnych uradaŭ hetaj častki śvietu supadajuć.
