Dola «Charviesta» ŭ knihavydańni Biełarusi dasiahnuła 96% 7

Suśvietnyja tendencyi nie abminuć ajčynnych vydaŭcoŭ, handlaroŭ i čytačoŭ.

Chto b moh padumać, što na knižnym rynku zahavorać pra kryzis. Pryčym nie prosta pra składskija zapasy, a pra samuju sapraŭdnuju prablemu: pryvatniki, jakija prychodziać u hetuju śfieru, časta bankrutujuć na pieršym ža vypusku, rentabielnaść pradukcyi padaje, tavarazvarot prykmietna skaračajecca.

Biełaruskija ekśpierty adznačajuć: knižny biznes siońnia składana nazvać biznesam, niekali prybytkovaja halina pieratvarajecca ŭ zaniatak dla entuzijastaŭ…

Aktualnyja tendencyi bolš prykmietnyja na vialikich rynkach, naprykład, na rasijskim, dzie popyt na knihi ŭ siarednim pa krainie ŭpaŭ na 20%. Sychodziać sa spravy knihahandlovyja sietki, vydaŭcy kažuć pra straty bujnych karparatyŭnych klijentaŭ. Biełaruskija realii taksama charaktaryzujucca padzieńniem: kali ŭ 2008 hodzie vydaŭcy vypuścili bolš za 13 tysiač najmieńniaŭ knih ahulnym nakładam 55 młn ekzemplaraŭ, u 2009-m — 12 885 knih (52,8 młn.), to za 6 miesiacaŭ hetaha hodu vypuščana 6 tysiač knih ahulnym nakładam 20,5 młn ekzemplaraŭ. Zdavałasia b, źnižeńnie abjomaŭ nie takoje vialikaje, adnak na kožnaha žychara krainy ŭ vyniku prypadaje ŭsiaho 2,1 ekzemplara knižnaj pradukcyi. Heta pa-pieršaje. Pa-druhoje, pa acency ekśpiertaŭ, i ŭ Biełarusi, i ŭ Rasii «pravaliłasia» samaje kredytajomistaje źviano ŭ łancužku «vydaviectva — optavy handal — roźnica»: pieršyja pačynajuć admaŭlacca ad pasłuh aptavikoŭ, pracujučy naŭprost z roźničnym handlem. Pra toje, jakim knižnym siehmientam u Biełarusi najbolš «dastałosia» ad kryzisu, pra składskija zapasy i rentabielnaść, a taksama pra najbližejšyja pierśpiektyvy rynku «R» raskazaŭ piśmieńnik i markietołah Andrej Žvaleŭski.

«Mastacki» pravał

Navučalnaja i śpiecyjalizavanaja litaratura siońnia pradajecca narmalna, a voś u siehmiencie mastackich vydańniaŭ nazirajucca surjoznyja prablemy.

Prasačyć heta možna na pakazčykach «manapalista» — vydaviectva «Charviest», jakoje ŭvachodzić u skład najbujniejšaha rasijskaha chołdynhu «AST». Pa dadzienych Nacyjanalnaj knižnaj pałaty Biełarusi, u 2008 hodzie kampanija vypuskała 77% najmieńniaŭ i 90% nakładaŭ usioj vydadzienaj u respublicy mastackaj litaratury. U minułym hodzie hetyja ličby skłali 65% i 94%. U pieršym paŭhodździ 2010 hodu za im «zamacavalisia» 57% najmieńniaŭ i 96% nakładaŭ. Druhoje vydaviectva paśla «Charviesta», jakoje vypuskaje litaraturna-mastackija vydańni, — «Mastackaja litaratura» — vydała 66 knih ahulnym nakładam 300 tysiač asobnikaŭ u 2009 hodzie. U pieršym paŭhodździ hetaha hodu — usiaho 10 mastackich najmieńniaŭ ahulnym nakładam krychu bolš za 16,8 tysiačy. Pra što heta havoryć? Pra kałaps knihavydaviectva…

Stratny entuzijazm

Kab kniha była rentabielnaj, siaredni nakład pavinien być nie mienšym za 3000 ekziemplaraŭ. Va ŭsich biełaruskich vydaviectvach mastackaj litaratury, za vyklučeńniem «Charviesta», taki pakazčyk byŭ u 2008 hodzie. U 2009-m jon skaraciŭsia amal utraja — 1100 asobnikaŭ, u pieršym paŭhodździ hetaha hodu skłaŭ usiaho 220 asobnikaŭ. Heta nie biznes, heta čystaj vady chobi ci entuzijazm.

Mastackaja litaratura ŭ krainie siońnia, pa sutnaści, narmalna vydajecca tolki ŭ miežach adnaho vydaviectva, astatnija abjomy zavoziacca z Rasii.

Što budzie dalej? Kali ŭźniknuć jakija-niebudź barjery pamiž krainami, naš rynak stracić litaraturu dla VNU, notnuju, vysokamastackuju… Jašče adna asablivaść: na hetym rynku praktyčna nie pracujuć markietołahi, to bok knihu drukujuć, ale kamu i jak jana budzie pradavacca, nichto nie viedaje. Atrymlivajecca takaja hulnia va «ŭhadajku».

Ekrannaje čytvo

Situacyja, jakaja skłałasia na rynkach knihavydaviectva ŭ SND, u tym liku ŭ Biełarusi, daje najmahutniejšy stymuł dla raźvićcia ŭ krainie elektronnaha knižnaha biznesu. Taki vid značna tańniej tradycyjnaha papiarovaha: niama nieabchodnaści drukavać vydańni, adsutničajuć optavyja pasiaredniki. Akramia taho, dla biełaruskich aŭtaraŭ heta jašče i naŭprosty vychad na rasijski rynak, kudy ŭsie tak imknucca trapić. Praŭda, pakul jašče jość peŭnyja składanaści: pa-pieršaje, «bukrydery» (elektronnyja pryłady dla čytańnia) kaštujuć $300–400. Pa-druhoje, jašče nie skłałasia kultura elektronnych płaciažoŭ, bo za aŭtarski tekst, vykładzieny ŭ internecie, taksama ž treba niejak płacić. Adnak siońnia ŭžo možna kanstatavać:

ajčynnyja vydaŭcy zahnanyja ŭ kut, a značyć, inšaha šlachu ŭ ich niama.

U vyniku hulcy knižnaha rynku pierastanuć pradavać tavary, a pačnuć pradavać pasłuhi.

Prahnozy raźvićcia knižnaha rynku ŭ SND u hetym hodzie

— skarocicca vypusk knih, i, jak vynik, u drukarniaŭ pamienšycca kolkaść zamovaŭ;

— u vydaviectvach praciahniecca ŭžo raspačataje skaračeńnie vypusku nierentabielnych nazvaŭ, a ŭ roźnicy — vymyvańnie nierentabielnych nakładaŭ;

— nie atrymajecca paźbiehnuć bankructva šerahu drobnych i siarednich, a taksama asobnych bujnych vydaviectvaŭ;

— knihahandlary pa-raniejšamu buduć zatrymlivać apłatu pastaŭlenych knih i pierakredytoŭvacca za košt vydaŭcoŭ;

— u roźnicy adbudziecca źnižeńnie tavarazvarotu na 10–15%, a ŭ niekatorych vypadkach — na 20–25%. U optavym źvianie hetyja ličby ŭpaduć jašče nižej;

— z pryčyny padzieńnia pakupnickaha popytu i źnižeńnia rentabielnaści nie vyklučana zakryćcio šerahu knižnych kramaŭ;

— u toj ža čas, kryzis moža pryvieści da dalejšaj kansalidacyi i restrukturyzacyi haliny, da novych źlićciaŭ i źmienaŭ u adnosinach pamiž vydaŭcami, palihrafistami i knihahandlarami.

Heta cikava

Suśvietnyja pastaŭki elektronnych knih u krasaviku-traŭni 2010 hodu dasiahnuli 740 tys. asobnikaŭ, pryčym 37% ad hetaj ličby prypała na ŭładkavańnie «Barnes & Noble nook» i jašče 16% — na «Amazon Kindle».

Takaja nievialikaja kolkaść vyrablenych pryład tłumačycca tym, što kampanii na lipień-žnivień zapłanavali abnaŭleńnie madelnaha šerahu svaich elektronnych knih. Novyja madeli pa-raniejšamu buduć vykarystoŭvać ekran vytvorčaści E-Ink, ale jaho jakaść budzie vyšejšaj. U toj ža čas u vytvorčaści abnoŭlenyja «knihi» buduć tańniejšyja, nižejšymi stanuć i košty dla spažyŭcoŭ. Usiaho ŭ pieršym kvartale biahučaha hodu na suśvietny rynak było pastaŭlena 1,43 miljona elektronnych knih, pa vynikach paŭhodździa ahulnaja ich kolkaść moža pieravysić 2,5 miljony ekzemplaraŭ.

TUT.BY

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH