Vital Cyhankoŭ. Skryn videa malina_by / YouTube
Vital Cyhankoŭ viadomy jak suzasnavalnik biełaruskaha infarmacyjnaha ahienctva BiełaPAN, žurnalist «Radyjo Svaboda» i «Biełsat».
Jak Cyhankova klikali ŭ prezidenty
Heta historyja adbyłasia vosieńniu 2019 hoda. Jak zhadvaje Cyhankoŭ, da jaho źviarnuŭsia pradstaŭnik adnoj z partyj, što ŭvachodzili ŭ pravacentrysckuju kaalicyju (Abjadnanaja hramadzianskaja partyja, Biełaruskaja chryścijanskaja demakratyja, Ruch «Za svabodu»):
«Adzin ź ich patelefanavaŭ i prapanavaŭ sustrecca. My sustrelisia. Jon kaža: «Davaj adkładziem telefony». My adkładajem, chodzim pa vulicy. Nu i mnie kažuć: «Prapanoŭvajem tabie vyłučycca na prezidenctva». Zrazumieła, što tut šerah roznych emocyjaŭ».
Pa słovach žurnalista, u adroźnieńnie ad inšych, kamu takaja prapanova rabiłasia, jon doŭha dumaŭ. Tolki praz try tydni Cyhankoŭ skazaŭ «nie». Jon tłumačyć: «Paśla ŭsich razvah ja vyrašyŭ, što heta ničoha nie pryniasie ni mnie, ni krainie. U mianie była takaja acenka na toj momant, jakaja nie supadała ź ichniaj.
Moža, jany ličyli, što ŭsio budzie zvyčajnaj «prabiežačkaj» typu 2015 hoda. Ja ž tady, u kancy 2019-ha, byŭ nastrojeny dastatkova radykalna na toje, što budzie ŭ Biełarusi.
Ja bačyŭ, što na apošnija parłamienckija vybary nie puścili nikoha z apazicyjanieraŭ, što libieralizacyja ŭžo zharnułasia. I napieradzie budzie bitva. Ja staŭ praličvać mahčymyja varyjanty. Pry tym navat nie dla siabie (ja razumieŭ, što patrebien sychod z žurnalistyki, prynamsi z «Radyjo Svaboda», tam heta naturalnaja praktyka — žurnalist nie moža ŭdzielničać u palitycy).
Ale pierš za ŭsio ja dumaŭ pra toje, pasadziać adrazu ci nie pasadziać. Druhoje — ci pryniasie moj udzieł niejkuju karyść dla krainy. Heta ja nie vielmi bačyŭ. Navat na samych svabodnych vybarach z maimi davoli ćviordymi pierakanańniami, jakija z 1990-ch viadomyja, moj elektarat — heta 10-15 pracentaŭ».
Pieršaja sustreča z Łukašenkam
Vital Cyhankoŭ jašče padčas navučańnia na žurfaku BDU staŭ pracavać parłamienckim karespandentam haziety «Znamia junosti».
«Heta byŭ 1991 hod. Ja chadziŭ u Viarchoŭny Saviet jak na pracu. Z 1991-ha pa 1996-ty ja svaju žurnalisckuju karjeru pravioŭ u Viarchoŭnym Saviecie. Była jakraz sproba pryniać zakon pra prezidenctva zadoŭha da putču (18-21 žniŭnia 1991 hoda. — NN). Ja źbiraŭ roznyja kamientary ŭ kalidorach Viarchoŭnaha Savieta ci navat u stałoŭcy. Možna było padyści ŭ zały (žurnalisty mahli tudy prachodzić) i paprasić vyjści. Usio było vielmi volna.
Ja pamiataju, što Łukašenka stajaŭ nie ŭ parłamienckaj zale, a ŭ kalidory. Ja prapanavaŭ jamu prakamientavać. I što mnie zapomniłasia: kali inšyja deputaty tak troški rassłablena, «nu ty tam, jak što, dapišy, padredahuj», to Łukašenka, kali da jaho padychodzili žurnalisty, stanaviŭsia taki važny, braŭ na siabie ŭsiu surjoznaść, razumieŭ, jak heta važna pierad žurnalistam vystupić, i pačynaŭ havaryć, nie rassłablajučysia, nie prapuskajučy ni słova», —
uspaminaje Cyhankoŭ.
Pa jaho słovach, u toj čas Łukašenka byŭ papuliscka-demakratyčny deputat, jaki krytykavaŭ urad Kiebiča, a pa mnohich pytańniach krytykavaŭ ułady razam z BNF.
«I voś jon mnie havoryć, što heta niecharošy zakon pra prezidenctva. Jaho nielha ŭvodzić. Heta dyktatura. Nie treba nam u Biełarusi prezidenctva. I ja prosta ŭ momant intervju adčuŭ (absalutna ničoha nie majučy da hetaha čałavieka), jakaja ad jaho idzie złosnaja, niehatyŭnaja enierhija. I ja z toj pary da jaho nie padychodziŭ», —
dzielicca svaimi ŭražańniami žurnalist.
Pra ahulnaje ŭ členaŭ kamandy Łukašenki ŭ 1994 hodzie
Paźniej Łukašenka prychodziŭ na pres-kanfierencyju ŭ redakcyju haziety «Źviazda», dzie pracavaŭ Cyhankoŭ, razam z Alaksandram Fiadutam i Valeryjem Capkałam, jakija ŭvachodzili ŭ jaho kamandu.
«Nie viedaju, ci heta treba havaryć, ci heta budzie maim asabistym pierabolšańniem, ale mnie zdajecca, što mnohija členy toj kamandy Łukašenki 1994 hoda majuć niešta ahulnaje (u tym liku i tyja, chto zaraz lidary demakratyčnych mierkavańniaŭ). Heta taki trochi ehacentryzm, niežadańnie hulać u kamandzie, zakłapočanaść na sabie, peŭnaja kanfliktnaść, skandalnaść, — dzielicca svaimi nazirańniami Cyhankoŭ i dadaje:
— Čały taksama adpaviadaje hetaj majoj charaktarystycy. Ja nie kažu pra pohlady. Jany mohuć być samyja pravilnyja, demakratyčnyja. Ja kažu pra asabistyja jakaści».
Pra baryna Paźniaka i kałhaśnika Łukašenku
Spasyłajučysia na słovy inšych žurnalistaŭ, što pracavali ŭ Viarchoŭnym Saviecie, Cyhankoŭ raspaviadaje taki epizod:
«Staić Zianon Paźniak u bufiecie Viarchoŭnaha Savieta, jeść. Pobač prachodzić Łukašenka. I Zianon Stanisłavavič jamu kaža: «Dobra, Saša, ty vystupiŭ. Praciahvaj, praciahvaj u tym ža duchu».
I jak by ŭ hetym ničoha kiepskaha, ale viedajučy ŭsie intanacyi, śpiecyfiku asobaŭ Paźniaka i Łukašenki, naturalna, što apošni ŭsprymaŭ heta jak niejkuju pachvału źvierchu baryna da jaho, takoha «niechłamiažieho kołchoźnika». A jon tady ŭžo ličyŭ, što stanie [prezidentam]».
Chto najlepšy analityk
Na dumku Cyhankova, Arciom Šrajbman — numar adzin u sensie papularnaści i ŭpłyvovaści. U toj ža čas jon nie ličyć hetaha analityka pieršym u sensie dakładnaści i hłybini prahnozaŭ.
Pa słovach žurnalista, i Čały, i Šrajbman — pradukty aryjentacyi na vialikuju aŭdytoryju, jakaja tradycyjna była ŭ ich na TUT.BY.
«Heta narmalna. Ale heta, jak mnie padajecca, akazvaje ŭpłyŭ na ich analityčna-prahnastyčnyja dziejańni. Bo jany byli vymušanyja (asabliva da 2020 hoda), havaryć toje, što narod čakaje. Tym bolš, što heta TUT.BY, heta na ruskaj movie».
Cyhankoŭ zaŭvažaje, što ŭ jaho čaćviorku analitykaŭ uvachodziać Drakachrust, Karbalevič, Kłaskoŭski i Šrajbman. Siarhiej Čały tudy nie traplaje.
«Drakachrust zaŭsiody ŭmieje pa-svojmu stavicca da padziejaŭ usie hetyja 25 hadoŭ. Karbalevič paśla pieršaha mitynhu 16 žniŭnia pisaŭ: «Revalucyja jość, a revalucyjanieraŭ niama». I potym u vieraśni kazaŭ, što kali my nie pieramožam, nastanuć takija represii, jakich my nikoli nie bačyli ŭ historyi Biełarusi. Voś realny prahnazist», — tłumačyć Cyhankoŭ.
Čamu Čały pakryŭdziŭsia na Cyhankova
Cyhankoŭ raspavioŭ, z-za čaho na jaho pakryŭdziŭsia Čały:
«Kali dva hady nazad jon zrabiŭ davoli viadomaje intervju ź Cichanoŭskaj, ja jaho ŭ fejsbuku davoli zjedliva abśmiajaŭ. A tam nie było varyjantaŭ. Tam tolki možna było abśmiajać. Jano było davoli zabaŭnaje — tam Čałaha, u jaho styli, było bolš za Cichanoŭskuju. I potym ja jaho niedzie baču, pa-mojmu, na kancercie Lavona [Volskaha], i jon mianie abychodzić.
Ja kažu: «Nu ładna, ty takaja caca, pakryŭdziłasia na mianie». I my z Arciomam [Šrajbmanam] śmiajomsia (bo Čały i jaho starajecca abychodzić na niejkich sustrečach)».
Čytajcie jašče:
Svaboda słova za miežami dyktatury. Ci mohuć biełarusy krytykavać palityku Zachadu?
Cyhankoŭ: Na samaj spravie formuła była takaja — «my svaju krainu im, biełarusam, nie addadzim»
Vital Cyhankoŭ: Maja ŭnutranaja Ełačka-ludajedačka i miemy ŭ miesiendžarach
Ruskaść/rasiejskaść i demakrytyčnaść nie sychodziacca.