Dźmitryj Siemčanka. Fota: sacsietki
Try hady kałonii — mienavita tak adreahavaŭ režym na toje, što ŭ žniŭni 2020-ha Dźmitryj publična asudziŭ biesprecedentnuju žorstkaść siłavikoŭ i na znak pratestu zvolniŭsia z telekanała. Kolišniamu pieramožcu prafiesijnaha konkursu «Televiaršynia», łaŭreatu prestyžnych premij siarod dziaržaŭnych miedyja nie prabačyli zdrady: kidali za kraty niekalki razoŭ pa administracyjnych artykułach, pakul nie zaviali kryminalnuju spravu nibyta za raspalvańnie sacyjalnaj varožaści (č. 1 art. 130 KK).
Z ulubiončyka dziaržTB Siemčanka imkliva pieratvaryŭsia ŭ «ekstremista» i «terarysta»: u červieni 2023 hoda MUS i KDB dadali jaho ŭ svaje śpisy. Jaho apielacyjnuju skarhu na vyrak Viarchoŭny sud pakinuŭ bieź źmien. Pravaabarončaja supolnaść pryznała žurnalista palityčnym viaźniem.
Karjera na ANT — vynik šmathadovaj pracy
Dźmitryj Siemčanka bolš za dziesiacihodździe adpracavaŭ na telekanale ANT: spačatku ŭ jakaści śpiecyjalnaha karespandenta, a paśla — palityčnaha ahladalnika.
Jon rodam z Mahilova i maryŭ stać historykam. Ale atrymaŭ adukacyju inžyniera i pa kastynhu trapiŭ na mahiloŭskaje telebačańnie, dzie pa-biełarusku vioŭ prahramu pra technałohii ŭ enierhietycy. Praz heta Siemčanku zaŭvažyli ŭ stalicy, zaprasili na ANT.
— Jon šmat pracavaŭ, zarablaŭ aŭtarytet. I pracu svaju lubiŭ, i siužety rabiŭ takija, jakija ciapier nikoli nie pakažuć pa TB. Navat za temu «Maci-328» braŭsia (ruch jadnaje biełaruskich baćkoŭ, čyje dzieci asudžanyja pa artykule 328 KK za niezakonny abarot narkotykaŭ), — raskazvaje Natalla Maksimava. — I jaho siužety realna dapamahali vyrašać prablemy: ludzi dziakavali i ciapier pišuć, padtrymlivajuć jaho ŭ turmie. Tamu pryznačeńnie Dzimy ŭ prezidencki puł — zakanamierny rost.
Prezidencki puł — prafiesijnaja śmierć žurnalista
— Ale ŭ našym hramadstvie asacyjacyja, što kali ty ŭ pule, to adrazu pracuješ na Łukašenku. Adnak rabotniki MAZa robiać toje ž samaje: płaciać padatki ŭ biudžet i padtrymlivajuć ekanomiku dyktatara, — biare słova Michaił Maksimaŭ. — Treba razumieć, jak uładkavana biełaruskaje telebačańnie. Ty robiš siužety, niešta atrymlivajecca, ciabie pačynajuć nachvalvać i pastupova ŭvodziać u vušy, što z časam zmožaš pracavać u pule z prezidentam, što heta vielmi hanarova. A kali ty apynaješsia tam, to razumieješ, što trapiŭ u prafiesijnuju pastku.
Bo mnohija teksty vyčytvajucca i ŭchvalajucca źvierchu. I ŭsie siužety zvodziacca da adnaho: jakaja Biełaruś mocnaja i kłasnaja, i ŭsio heta dziakujučy prezidentu, jak biełarusam ź im pašancavała. Usio, inšych varyjacyj Ejsmant nie dapuskaje.
Plus pracavała i samacenzura. Nasamreč puł dla žurnalista — prafiesijnaja śmierć. Śpiecyjalist tam nijak nie raźvivajecca, robić adno i toje ž pa kole, jak zombi. Ščyra kažučy, na telebačańni byli adekvatnyja žurnalisty, jakija staralisia pracavać dziela ludziej, a nie tolki takija, jak Azaronki, Krakviny, Pustavyja, Hładkija. Ale paśla vybarčaj kampanii 2020 hoda kiraŭnictva kanała adkryta skazała: «Plavać, što skažuć. U nas zaraz adzin hladač, pracujem na jaho», — majučy na ŭvazie Łukašenku.
Michaił raskazaŭ cikavuju reč pra staŭleńnie rabotnikaŭ dziaržtelebačańnia da svajoj pracy:
— Usie siužety pra Łukašenku, Pałatu pradstaŭnikoŭ, Saŭmin supracoŭniki pamiž saboj nazyvali vysierami. I nichto nie aburaŭsia, navat sam aŭtar, kali chtości z apierataraŭ, mantažoraŭ, vypadkovych kaleh takoje kazaŭ. Naadvarot, śmiajalisia.
Samych talenavitych, asabliva ambicyjnuju moładź, padšturchoŭvali da prapahandysckich siužetaŭ. I pastupova na mnohija rečy čałaviek pačynaje zakryvać vočy. Čas prachodzić — ahladvajecca, što narabiŭ.
A kudy padziecca? Zvolnicca — i na BT?
— Dyk tudy nie voźmuć, bo adrazu vydaduć voŭčy kvitok. Da taho ž biaskonca, na kožnaj płaniorcy supracoŭnikam kazali: vy nikomu nie patrebnyja, vy łajno, kali vy zvolniciesia, to nikudy nie ŭładkujeciesia. I mnohija praciahvali pracavać, jak žujku ciahnuli. A Dzima — małajčyna, što zvolniŭsia. Amal usie ź jaho puła tady zatailisia, čakali, čym usio skončycca, — uspaminaje padziei 2020-ha hoda spadar Michaił. — Potym niekatorym, chto zastaŭsia na ANT i nie padtrymaŭ strajku, kiraŭnictva adździačyła: dało kvatery ŭ Mačuliščach i Čyžoŭcy, ilhotnyja kredyty.
Padtrymaŭ prapanovu zrabić žyvy efir z Akreścina
— Dzima byŭ vielmi adukavany, načytany. Lubiŭ raskazvać fakty z historyi Biełarusi. Jaho było cikava słuchać, — raspaviadaje spadarynia Natalla. — Pamiataju vypadak: jašče da pačatku pieradvybarčaj kampanii 2020 hoda my ŭ ńjus-rumie, dzie było šmat žurnalistaŭ, abmiarkoŭvali nacyjanalnuju ideju, jakaja mahła b abjadnać biełarusaŭ, uschodnich i zachodnich, dapamahła b im uśviadomić siabie adzinym narodam.
I Dzima namalavaŭ na došcy bieła-čyrvona-bieły ściah, ale zamiest čyrvonaj stužki — arnamient. My zrazumieli: heta toje, što treba! To-bok abjadnaŭčy simvał byŭ znojdzieny zadoŭha da padziej 9 žniŭnia.
10 žniŭnia Natalla Maksimava prapanavała Dzimu zrabić sumiesny žyvy efir z Akreścina i raskazać, što na samaj spravie tam adbyvajecca.
— A heta ahulnaja praca: akramia viadoŭcy, patrebnyja apieratar i ludzi ŭ studyi, jakija buduć prymać sihnał.
Ja tady nie da kanca razumieła, nakolki mahu Siemčanku daviarać, bo jon u pule. A tam usie nie daviarajuć adno adnamu, bo kožny baicca, što jaho zdaduć. I chto što dumaje nasamreč, nie zaŭsiody zrazumieła.
— Ale Dzima pahadziŭsia: «Tak, Nataša, ja z taboj, zrablu ŭsio, što ad mianie zaležyć». Na žal, 10 žniŭnia kiraŭnictva vyrašyła nijakich žyvych efiraŭ nie davać: napałochałasia, što praŭda trapić na telebačańnie. Z taho vypadku ja viedała: hetamu čałavieku mahu daviarać, što jon z našych, — padkreślivaje spadarynia Natalla.
Pa słovach siabroŭ, Dźmitryj hanaryŭsia, što jon biełarus, i byŭ fanatyčna nastrojeny nakont niezaležnaści respubliki. Adnak ščyra ličyŭ, što Łukašenka dapamahaje Biełarusi zastavacca suvierennaj, što mienavita jon utrymlivaje jaje ad pahłynańnia Rasijskaj Fiederacyjaj.
— Na ANT byli supracoŭniki, toj ža Viačasłaŭ Bandarenka, jaki kazaŭ «Biełoruśsija» i što my — heta častka RF. Dyk z takimi piersanažami Siemčanka pierastavaŭ mieć znosiny i nie praciahvaŭ im ruku, kab pavitacca. I rabiŭ heta absalutna demanstratyŭna, pakazvajučy svaju pahardu, — pryvodzić prykład Michaił Maksimaŭ. — Jaho ŭ Rasii nazyvali rusafobam za toje, što krytykavaŭ Žyrynoŭskaha, Miadźviedzieva.
Markaŭ rascaniŭ jaho adychod jak asabistuju zdradu
Byłyja kalehi raskazvajuć, što, kali Siemčanka pryjšoŭ da kiraŭnictva padpisvać zajavu na zvalnieńnie, u kabiniecie dźvie hadziny stajaŭ dziki roŭ: «Ty niahodnik! Nie śmiej zvalniacca! A što inšyja padumajuć?!»
— U ich byŭ šok. Markaŭ rascaniŭ adychod Dzimy jak zdradu i jak asabistuju zdradu. Ale Siemčanka nie moh zastavacca na ANT paśla taho, što adbyłosia nočču z 9 na 10 žniŭnia. Ličyŭ, što tady zdradzić narodu, što pracavać tam nadalej złačynna. I nijakija prapanavanyja pierniki nie mahli jaho spynić. I hetaksama dumała vielizarnaja kolkaść ludziej. Bo razam ź Siemčankam u tyja dni zvolnilisia 70 čałaviek! Heta vielmi šmat, uličvajučy, što ŭ štacie ANT usiaho 300 supracoŭnikaŭ. I heta nie prybiralniki, nie techničny piersanał, a viadoŭcy, žurnalisty. Z-za čaho ŭ nastupnyja dni na telekanale całkam lehła ranišniaja tranślacyja, sutkami krucili «Jerałaš» i niejkija archiŭnyja zdymki.
Bolšaść tych, chto tady dobraachvotna adyšoŭ z ANT, nie afišavali svajho ŭčynku. Zvolnili i tych, chto ŭdzielničaŭ u zabastoŭcy. Potym ich usich pieraśledavali, vyzyvali ŭ Śledčy kamitet. Usie byłyja supracoŭniki ANT byli vymušanyja źjechać za miažu.
Zvalnieńnie Siemčanki vyklikała ahramadny rezanans nie tolki na ANT
Adychod Dźmitryja vyklikaŭ ahramadny rezanans nie tolki na ANT, ale i na BT, STB. Voś jak apisvaje tyja padziei jašče adzin śviedka — były karespandent dziaržTB:
— Byŭ vialiki kipiš! Usie sutarhava abnaŭlali stužku navin Tut.by, kab daviedacca choć jakuju śviežuju infarmacyju. U kaho byli znajomyja ŭ ANT — telefanavali kaleham u nadziei pačuć abviaržeńnie. Na BT usie byli źbityja z pantałyku: čas smuty i niedavieru. Supracoŭniki mała mieli znosin miž saboj: «A raptam jon nie tych pohladaŭ?», «A raptam raskaža?..» Trochdzionnaje maŭčańnie dziaržSMI tolki nahniatała situacyju.
I voś na fonie chistańniaŭ na BT źjaŭlajecca navina pra zvalnieńnie Dźmitryja. Nazaŭtra pačynali zaskokvać u apošni vahon pietycyi da Mininfarma ad pracaŭnikoŭ dziaržSMI.
Nastupnyja siem dzion ludzi admaŭlalisia ad pracy ci pavalna išli ŭ adpačynki, kab pieračakać «la mora nadvorja».
— Apieratary rychtavali strajk i ŭ svaim kabiniecie družna hladzieli efir «Biełsata» z pratestaŭ. I mienavita ŭ hety čas pačali vyłazić takija, jak Ksienija Lebiedzieva i Maryja Piatraška na BT, Tur — na ANT, Azaronak — na STB.
Pryncypova zastavaŭsia ŭ Biełarusi
Uvieś čas paśla adychodu z ANT Siemčanku pastupali sihnały ab niebiaśpiecy jaho stanovišča ŭ Biełarusi. Ale jon uparta nie chacieŭ emihravać.
— U siaredzinie 2021 hoda my z mužam vyrašyli terminova źjazdžać, bo HUBAZiK užo słaŭ pahrozy, siužety pra nas rabiŭ. Pytalisia ŭ Dzimy: «Ty ž razumieješ, što nie staić pytańnie, pryjduć pa ciabie ci nie. Pytańnie: kali?» I navat kali byli ŭžo ŭ Hiermanii, u adnosnaj biaśpiecy, uhavorvali jaho: «Uciakaj ź siamjoj. Tut vydatnaja biełaruskaja dyjaspara, jana dapamoža». Ale jon usio roŭna admaŭlaŭsia, kazaŭ: «A chto zastaniecca, kali ja źjedu?» I što heta budzie zdrada Biełarusi. Žonka jaho va ŭsim padtrymlivała, — adznačaje Natalla. — Jon vielmi mocny ducham čałaviek. I vieryć usim sercam, što siadzić za słušnuju spravu. Ja viedaju, nakolki jamu ciapier tam ciažka. Ale jon prachodzić hetaje piekła z hodnaściu.
Hałoŭnaja kaštoŭnaść dla Siemčanki — siamja i dzieci
Mała chto viedaje, ale, niahledziačy na dosyć upłyvovuju publičnuju pasadu, Dźmitryj — vielmi chatni čałaviek. Z pracy zaŭsiody śpiašaŭsia dadomu, da lubimych žonki Julii i 7-hadovaha syna. Adpačyvać imknuŭsia tolki razam ź imi. Vierny muž i cudoŭny tata, vielmi nadziejny i pryncypovy, jak śviedčać siabry. Siamja i dzieci dla jaho — hałoŭnaja kaštoŭnaść. Darečy, u lipieni była 9-ja hadavina viasiella Siemčankaŭ. Z hetaj nahody Julija napisała ŭ sacsietkach ščymlivyja radki:
«Adnojčy, kali mnie było 18, Boh prynios mnie na dałoniach kachańnie. Dy nie prosta sapraŭdnaje, a takoje, ab jakim ja zaŭsiody maryła i vieryła, što budzie. Dzie ŭzajemapavaha, biezumoŭny davier, ščyraść u kožnaj razmovie, dzie niama «mužčynskich abo žanočych» spraŭ, dzie ahulny i asabisty rost i raźvićcio. […] Adnojčy, roŭna 9 hadoŭ tamu, my dali hetaje abiacańnie adno adnamu i trymajem jaho dahetul. Dzie b ni byli, my idziom hety šlach razam. Balučy, ciažki, kamianisty, ź niečakanymi pavarotami, małankaj, daždžom i hradam, ale idziom».
Dźmitryj Siemčanka. Fota: sacsietki
Jany paznajomilisia ŭ sacsietkach. Siabry raspaviadajuć, što Dźmitryj lubiŭ uspaminać ich pieršuju sustreču, jak zapytaŭ u Julii, ci vieryć jana ŭ kachańnie, i jak spadabaŭsia tady jaje adkaz. Spačatku surjozna adno adnaho nie ŭsprymali, a potym jak nakryła!.. Julii tady było 18, Dźmitryju — 28 hadoŭ. Dla abaich hety pieršy šlub.
Blizkija da pary ludzi raskazvajuć, što svaju luboŭ da historyi Biełarusi i movy Siemčanka pryviŭ i žoncy. Razam jany lubili špacyravać pa cikavych miaścinach. Dźmitryj u takija chviliny pieratvaraŭsia ŭ natchnionaha raskazčyka: sypaŭ viedami i cikavymi faktami. I asabliva zachaplaŭsia rodnym Mahilovam.
Paetyčna talenavity
Paetyčnyja zdolnaści Dźmitryja vyjavilisia daŭno. Ale mienavita za kratami, u čas vyprabavańniaŭ, u jaho naradziłasia šmat pryhožych i balučych tvoraŭ. I ŭsie jany napisanyja pa-biełarusku. Vierš, pryśviečany rodnaj movie, šyroka razyšoŭsia pa sacsietkach.
Prabač nam, Mova Rodnaja!
Jak ščaniuki biazrodnyja,
My zdradzili tabie.
My moŭčki nazirali,
Jak maci zabivali,
Kazali, što ich dźvie.
Prabač, što nie kryčali,
Jak škoły začyniali,
Kryŭlalisia ź ciabie.
A my nie razumieli,
Jakoje cuda mieli.
Zastalisia ŭ žurbie.
My serca pradavali,
Narodny kod hublali,
Bol — karani irvać.
Nas prosta raźjadnali.
Nas i ludźmi nia zvali,
Kab statkam kiravać…
Ale ž nia vyjšła heta!
Pračnulisia my letam,
I zrazumieli raptam: my narod.
Nie soncam my sahrety,
Na ŭsich adna jość meta —
Krainy mary ŭbačyć uzychod.
Pałochajuć nas movaj,
Kab znoŭ trymać u pałonie,
Kab znoŭ miljony raźjadnać.
Kryčać: «Zastaviat vas učiťsia!
Ona nihdie nie prihoditsia.
Ona voobŝie nie vaša mať».
Prabač im, Mova Rodnaja,
Ale my staniem hodnyja,
Navučym razmaŭlać svaich dziaciej.
U śviecie movy roznyja,
Ich viedać — plus dla rozumu,
Ale svaja pavinna być radniej!
Uvaha, jakaja nadaje sens
U adnym ź listoŭ na volu Dźmitryj pisaŭ: «Pryjemnaja ŭvaha, jakaja nadaje sens maim učynkam i siońniašniamu isnavańniu tut. Minie niejki čas (spadziajusia, što chutka), i ŭ adnym sa znakavych miescaŭ abaviazkova zrobiać pomnik u vyhladzie anioła z paštoŭkaj u adnoj ruce i z banderolkaj u druhoj. Zrazumieła, kamu jon budzie pryśviečany».
Tamu davajcie padtrymajem imianińnika listami ź vinšavańniami i ciopłymi słovami!
Pišycie jamu na adras: PK №22, 225295, Bresckaja vobłaść, h. Ivacevičy, st. Damanava, a/s 20. Siemčanku Dzmitryju Viktaraviču.
15 vieraśnia 2022 hoda Dźmitryja Siemčanku zatrymali razam ź jaho žonkaj i prysudzili jamu 15 sutak administracyjnaha aryštu. Paźniej stała viadoma, što suprać jaho raspačali kryminalnuju spravu. Jaho abvinavacili pavodle č. 1 art. 130 KK (raspalvańnie sacyjalnaj varožaści ci varažniečy).
Sudździa Jaŭhien Pisarevič 23 sakavika 2023 hoda asudziŭ Dźmitryja da 3 hadoŭ kałonii.
Čytajcie taksama:
Žurnalista Dźmitryja Siemčanku pieraviali ŭ ivacevickuju kałoniju
Žurnalistu Dźmitryju Siemčanku prysud pakinuli bieź źmienaŭ. Chutka jaho etapujuć u kałoniju
Dźmitryj Siemčanka. Try kroki da dźviarej. Vierš
Byłomu kiraŭniku łukašenkaŭskaha pułu Dźmitryju Siemčanku dali try hady kałonii
Žurnalist Dźmitryj Siemčanka z-za krataŭ: «Pryjemnaja ŭvaha, jakaja nadaje sens maim učynkam»
