Fota: Getty Images
Apošnija hady pačaściłasia kolkaść paviedamleńniaŭ pra dziŭnyja dy i prosta niepryhožyja incydenty z udziełam turystaŭ u roznych kutkach śvietu. Učynki kštałtu sełfi hołym na fonie śviatoj hary na Bali abo psavańnia karakulami ścien Kalizieja ŭ Rymie sadziejničali źjaŭleńniu słovazłučeńnia «taksičny turyzm».
Prafiesar Fiedra S. Piecuła, śpiecyjalist pa turyźmie i aŭtar adnajmiennaj knihi, kaža, što heta nieabaviazkova novaja prablema. Ciapier niama nijakich statystyčnych danych, jakija śviedčyli b pra niaŭchilnaje pavieličeńnie kolkaści vypadkaŭ, źviazanych ź nieadekvatnymi pavodzinami turystaŭ. Adnak u ličbavuju epochu rečy mohuć lohka stać virusnymi ŭ sacsietkach, stvarajučy ŭražańnie, što kolkaść nieprystojnych vychadak niaŭmolna raście.
Ale ŭ lubym vypadku — što staić za padobnymi ahidnymi ŭčynkami na pieršy pohlad prystojnych ludziej? Adzin z adkazaŭ, jak pakazvaje daśledavańnie vydańnia The Conversation, — heta sacyjalnyja sietki. Instagram i TikTok dazvolili lohka znachodzić «schavanyja žamčužyny» (miescy, pra jakija raniej viedała nie tak šmat ludziej) i adkryvać dla siabie novyja kirunki. Ale pry hetym, nazirajučy za pavodzinami inšych ludziej u sacsietkach, mnohija (śviadoma ci nie) časta miarkujuć, što ich zvyčajnyja pavodziny, da jakich jany zvykli doma, prymalnyja i ŭ inšym miescy. Hetaja źjava viadomaja jak «sacyjalny dokaz», kali my hladzim na pavodziny inšych, kab abhruntavać svaje ŭłasnyja ŭčynki. Što ž, hučyć nie nadta pierakanaŭča, tamu varta zirnuć na inšyja faktary.
Naprykład, «efiekt identyfikavanaj achviary» — źjava, kali ludzi bolš schilnyja spačuvać achviaram niejkich trahiedyj ci niaščasnych vypadkaŭ, kali jany viedajuć, chto hetyja achviary. Tak jak turysty časta znachodziacca ŭ hatelach daloka ad miascovych supołak, to moža pryjści pamyłkovaja ŭpeŭnienaść u biespakaranaści drennych pavodzin. Tak źjaŭlajecca pačućcio, što pajezdka ŭ miescy, dalokija ad domu, — heta mahčymaść dla nieadekvatnych i (jak zdajecca taksičnamu turystu) viasiołych dziejańniaŭ biez nastupstvaŭ. Jany niedaaceńvajuć abo ihnarujuć efiekt, jaki ich dziejańni mohuć akazać na miascovych žycharoŭ abo ekanomiku, bo prosta nie asacyjujuć siabie ź miascovym nasielnictvam.
Čytajcie taksama: Rasijanin sfatahrafavaŭsia hoły na fonie śviaščennaj hary Ahunh. Jaho departujuć
Efiekt Instagram
Kali ludzi jeduć u pryhožaje miesca, jakoje značna adroźnivajecca ad ich zvyčajnaha žyćcia, tady spakusa raźmiaścić fatahrafii i videa ŭ sacyjalnych sietkach vielmi vialikaja. Ale heta stvaraje zahanny cykł: čałaviek spačatku bačyć, jak jaho virtualnyja siabry publikujuć fatahrafii ź cikavych miescaŭ, a zatym jon sam choča naviedać tyja ž miescy i zrabić tam takija ž fota. Urešcie adnyja i tyja ž amal adnolkavyja fota vykładvajucca ŭ adny i tyja ž sacsietki, što spryjaje jašče bolšamu pašyreńniu tych ci inšych trendaŭ.
Mahčymaść padarožničać i raźmiaščać paviedamleńni ab naviedvańni peŭnych miescaŭ, jakija naviedvaje vaša sacyjalnaja hrupa abo internet-kantakty, moža być formaj sacyjalnaha statusu. Heta aznačaje, što ŭ niekatorych vypadkach padarožniki buduć układvać bolš enierhii ŭ stvareńnie kantentu, čym u daśledavańnie novych miescaŭ, znajomstvy i pavažlivaje staŭleńnie da miascovych zvyčajaŭ.
Aktualny prykład — vostraŭ Bali. Adzin ź vielmi papularnych kirunkaŭ turyzmu, jaki staŭ takim u mnohim dziakujučy sacsietkam: fotahieničny vostraŭ ź vialikaj kolkaściu miescaŭ dla zaniatkaŭ johaj staŭ miescam pryciahnieńnia dla (svajho rodu) upłyvovych ludziej.
U adkaz na šmatlikija situacyi nieprystojnych pavodzin turystaŭ ułady Bali ŭ červieni 2023 hoda ŭviali novyja rekamiendacyi dla pryjezdžych, jakija ŭklučajuć u siabie praviły naležnych pavodzin u śviatych chramach pa ŭsim vostravie i pry kantaktach ź miascovymi žycharami, a taksama pavažlivaje staŭleńnie da pryrody.
Ciapier turystam patrebnaja licenzija na prakat matacykłaŭ, i jany nie mohuć stupić ni na adnu haru ci vułkan na Bali praź ich «śviatuju pryrodu». Padarožniki pavinny spyniacca tolki ŭ zarehistravanych hatelach i viłach. Da taho ž ułady vostrava ŭviali «turystyčnuju apieratyŭnuju hrupu» dla zabieśpiačeńnia vykanańnia abmiežavańniaŭ šlacham rejdaŭ i rasśledavańniaŭ, kali heta budzie nieabchodna.
Na inšych papularnych turystyčnych napramkach ułady robiać padobnyja kroki: Isłandyja, Havai, Novaja Ziełandyja, Kosta-Ryka i inšyja pryniali na siabie abaviazki, nakiravanyja na pryciahnieńnie vychavanych turystaŭ, i prymušajuć svaich haściej vykonvać łakalnyja zakony i z pavahaj stavicca da miascovych zvyčajaŭ. Tam, dzie takija namahańni nie ŭviančalisia pośpiecham, niekatoryja kurorty pajšli dalej i całkam zakrylisia dla turystaŭ, prynamsi, časova. Tak zrabiŭ, naprykład, znakamity tajłandski zaliŭ Maja.
Jak padarožničać z pavahaj
Jak by banalna heta ni prahučała, ale pamiatajcie, što padčas padarožža vy hość u tym miescy, kudy nakiroŭvajeciesia. Voś niekalki sposabaŭ harantavać, što vas buduć radyja bačyć jašče raz.
- Čytajcie pra krainy i kultury
Navat kali vy daśviedčany vandroŭnik, vy možacie nie ŭśviedamlać, jaki ŭpłyŭ vašy dziejańni akazvajuć na miascovych žycharoŭ. Trochi dadatkovaj infarmacyi moža być dastatkova, kab dapamahčy praściej aryjentavacca ŭ nieznajomym asiarodku. Pierš čym vypravicca ŭ niejkuju krainu, pašukajcie infarmacyju pra miascovyja kulturnyja normy i zvyčai, a taksama normy biaśpieki. Heta dapamoža vam nie być aryštavanymi za nieprystojnyja pavodziny ŭ budysckim chramie ci na ŭschodnim kirmašy.
- Adkładzicie telefon
Padčas padarožža ludzi mohuć adčužacca ad navakolnaha asiarodździa, kali jany bolš zasiarodžvajucca na svaich pryładach, čym na samim miescy pryznačeńnia. Časta samyja zapaminalnyja ŭražańni ad padarožža zastajucca tady, kali vy z kimści majecie surjoznuju suviaź abo pieražyvajecie novy dośvied, jakoha nikoli raniej nie było ŭ vašym žyćci. Jość mierkavańnie, što pieražyć padobnyja stanoŭčyja emocyi značna ciažej, kali vy ŭvieś čas hladzicie ŭ svoj telefon.
- Spažyvajcie abdumana
U instahramie papularnaść nabirajuć publikacyi kštałtu instagram vs reality, kali «ŭpłyvovyja» asoby (jakija majuć šmat padpisčykaŭ) pakazvajuć vielizarnyja natoŭpy i čerhi ŭ samych papularnych fotamiescach. Pakaz nie vielmi hłamurnych umoŭ, u jakich nasamreč byŭ zrobleny toj ci inšy «vylizany» hłamurny zdymak, moža paŭpłyvać na toje, što chacia b niekatoryja z vašych padpisčykaŭ pieraasensujuć asabistyja matyvy pajezdak, kali jany jeduć kudyści z metaj zrabić idealnaje fota. Takim čynam, kali ŭ vas jość niepieraadolnaje žadańnie raźmiaščać publikacyi ŭ sacsietkach, pasprabujcie pry hetym prasoŭvać mały biznes i ŭstanovy, demanstrujučy pry hetym naležny (i zakonny) etykiet padčas padarožža.
Čytajcie taksama:
U Vieniecyi šukajuć «idyjota», jaki skočyŭ z trochpaviarchovika prosta ŭ kanał
