Fota: fejsbuk-staronka vydaviectva «Januškievič»
«Heta kniha, jakaja ad pieršaj da apošniaj staronki pra toje, što balić kožnamu z nas, z analizam taho, što adbyvałasia i adbyvajecca z nami z pačatkam revalucyi, pratestaŭ i vajny pobač z nami, i ŭsiaho, što my ŭ hetaj suviazi pieražyvajem», — charaktaryzuje Chadanovič novuju knihu Bachareviča.
Na jaho pohlad, hetaja kniha pra toje, što nievynosna balić nam usim. Choć nie ŭsie, asabliva ŭ Biełarusi, mohuć kazać, vyražać heta tak adkryta, jak Alhierd Bacharevič.
«Kniha pra sprobu paŭstańnia, sprobu revalucyi, pra niečuvanyja represii i tych, chto za heta adkazvaje i abaviazkova adkaža, pra kataŭ i ich achviar, pra nieabyjakavych i, na žal, abyjakavych. Kniha pra tuju častku biełarusaŭ, jakija nie kidalisia ŭ vočy padčas šmattysiačnych maršaŭ, kali zdavałasia, što my razam i prahniem adnaho. A chtości byŭ ubaku, maŭčaŭ i svajoj abyjakavaściu dapamahaŭ złu zabivać, karać ździekavacca ź ludziej», — adznačaje krytyk.
Sam Alhierd Bacharevič u pradmovie tak tłumačyć svaju zadumu:
«Adnojčy da ciabie prychodzić historyja i zabiraje z saboj. Tak byvaje z krainami, tak byvaje z knihami, tak byvaje ź ludźmi. Historyju nielha zabaranić. Možna adsiačy na hadzińniku strełki, možna prymusić ich krucicca nazad, možna prydumać svoj ułasny čas i abviaścić jaho adzina pravilnym, karajučy tych, chto navažycca ŭ hetym sumniavacca. Historyja ŭsio roŭna ŭvarviecca tudy, dzie jaje zavočna asudzili na nieisnavańnie. Raspłata za samanadziejnaść i maniju vieličy budzie žorstkaj. Tyja, chto ŭjaŭlaŭ siabie bahami, uładarami času, palaciać u prorvu, ciahnučy za saboju nas».
Kniha «Pieratrus u muzei» składajecca z 16 apaviadańniaŭ. U pieršym apaviadańni «Azareńnie» my razam z aŭtaram i jaho hierojami apynajemsia na maršy pratestu. Ale nie treba śpiašacca ličyć tekst prostaj publicystykaj, jak zaŭvažaje Chadanovič i praciahvaje: «Aŭtar surjozna ryzykuje dajści da hetaha. Ale piśmieńnik z talentam Bachareviča znachodzić sposab, kab litaratura zastavałasia litaraturaj. I jość tut svaje simvały, svaje hłybini, svaje tajamnicy, jakija raniej ci paźniej razhadvajuć praniklivyja čytačy».
U hierojach apaviadańnia nieskładana paznać samoha aŭtara i jaho spadarožnicu-paetku, jakaja fihuruje ŭ knizie pad imieniem Ahnija. Da ich dałučajecca prosty žychar Kalvaryjskaj, jaki ŭbačyŭ marš z akna svajho doma. «Samyja ŭvažlivyja chutka raźbiarucca ŭ tym, chto jon i jakaja pryroda jaho empatyi i padtrymki», — adznačaje Chadanovič.
U apaviadańni «Pračytaj heta šeptam», jak kaža krytyk, hučyć tema kultury jak zbroi biaśsilnych, jakaja, mahčyma, niedastatkovaja dziela pieramohi, ale dastatkovaja dla taho, kab być unutranym schovam, kaŭčeham, miescam padpolla i ŭnutranaj emihracyi.
Hieroj apaviadańnia — chłopiec Źmicier, što vychodzić na pratesty i traplaje ŭ abłavu. Jon ratujecca ad chapunu ŭ dvarach i vypadkova traplaje na dźviery dziciačaj biblijateki, dzie pracuje jaho maci. Ad maci ŭ jaho klučy, i jon moža adčynić dźviery i schavacca. Razam ź im ad abłavy chavajucca jašče niekalki čałaviek. Usio, što jany mohuć, — lehčy na padłohu i na padłozie šeptam pieramaŭlacca.
Schoŭ nie samy nadziejny. A adzinstva, što na čas panuje pamiž uciekačami ŭ schovie, nie takoje harmaničnaje. I voś užo vyśviatlajecca, što adzin z hierojaŭ istotna roźnicca svaimi pohladami. Jon vyjšaŭ razam z usimi na pratesty. Ale jon lubić usio rasijskaje. Vyśviatlajecca, što jon simpatyzuje Pucinu i ličyć jaho adzinaju alternatyvaju biełaruskaj dyktatury.
Na pohlad Chadanoviča, najbolej bolu i biaśsilnaha soramu ŭ apaviadańni «Majskija akvarydy». Na jubilei zasłužanaha nastaŭnika ŭ škole źbirajucca jaho kalehi i pramaŭlajucca tosty. Hučać kazionnyja frazy ludziej, jakija nadziejna schavali hałavu ŭ piasok, jak strausy, i nie vysoŭvajuć jaje tudy, dzie žachliva.
Ale na zastolle traplaje małady plamieńnik jubilara, jaki vybivajecca z hetaj stratehii. Jaho pieraśleduje dumka, jakoj jon nie moža pazbavicca. Byccam nad imi pralatajuć rakiety, i jon čuje, jak jany laciać. Małady čałaviek sprabuje havaryć pra heta padčas zastolla. Ad jaho adžartoŭvajucca, prysaromlivajuć.
U apaviadańni «Karniki» aŭtar padchoplivaje antyfašysckuju temu Alesia Adamoviča. Ale miesca fašystaŭ zajmajuć biełaruskija siłaviki. I ŭsio adbyvajecca pa scenary, znajomym nam pa litaratury pra Druhuju suśvietnuju vajnu.
Siłaviki pryjazdžajuć u viosku, šukajuć achviaru, jakuju musiać aryštavać. Jana nie dajecca im u ruki, uciakaje. A jany ździekujucca ź mirnych žycharoŭ, pahražajučy zahnać ich u chleŭ i ŭsich spalić žyŭcom. Siarod piersanažaŭ jość siłavik, jaki ŭžo paśpieŭ zabić biejsbolnaj bitaj niaŭzbrojenaha chłopčyka, jaki prasiŭ adpuścić jaho.
U apaviadańni «Artykuł 405» dzieci hulajuć na vulicy ŭ AMAP i ludziej. Jany dahaniajuć, palujuć, bjuć adno adnaho. Staviacca da hetaha jak da naležnaha i atrymlivajuć ad hetaj hulni zadavalnieńnie. Ale, jak adznačaje Chadanovič, bolš cikavy za dziaciej inšy piersanaž, jaki naziraje za hetym usim z akna na pieršym paviersie. Jon sprabuje pracavać za kampjutaram i strašna narakaje na dzietak, što zaminajuć jamu zasiarodzicca. Ale, kali «amapaŭcy» prosiać pakazać, dzie chavajecca achviara, hety intelihient za kampjutaram pakazvaje miesca schovu.
Siarod piersanažaŭ knihi, jak adznačaje Chadanovič, jość tyja, što majuć paznavalnych pratatypaŭ, jakija, mahčyma, śmiarotna abraziacca na aŭtara.
Jość siarod piersanažaŭ adyjozny prapahandyst z paznavalnym proźviščam Makraštańnik, što zachodzić u seks-šop i zacikaŭlivajecca dziŭnavataj cackaj — ružovym humovym Himleram z vykinutym uhoru nacysckim žestam.
Jość, zdavałasia b, dobraja piśmieńnica ź biassprečnymi zasłuhami pierad biełaruskaj kulturaj, ale supracoŭnictva ź sistemaj zahaniaje jaje ŭ situacyju bykaŭskaha Rybaka, prymušajučy zrabić vybar.
Krytyk sprabuje razabracca, pra što kaža nazva knihi «Pieratrus u muziei»? Heta pomsta kultury, jakaja zrabiłasia zbrojaj biaśsilnych, i navat tupyja vorahi pabačyli jaje značnaść i vyrašyli jaje začyścić? Abo znajomaja nam dziakujučy Oruełu sproba źmianić minułaje? Chadanovič prapanuje zhadać, jak u «1984» u Ministerstvie praŭdy vyrazali z haziet niazručnaje minułaje i źniščali jaho ŭ adpaviednaj trubie, pierapisvajučy nanova.
Jość u hetym i elemient samacharaktarystyki, jak adznačaje krytyk: — «Vobraz niaŭrymślivaha aŭtara, pravakatara, jaki raz za razam robić svajo vykazvańnie niekamfortnym, zdymaje muziejny pył z kultury, z taho, što ryzykuje pieratvarycca ŭ štampy, u źmiarćviełyja słovy, sprobaj znoŭ zrabić hetyja słovy, hetuju movu i kulturu aktualnaj navat canoj bolu, jakim balić aŭtaru i jakim balić čytačam».
Chadanovič pahadžajecca z tezisam, jaki sfarmulavaŭ Bacharevič u pradmovie ab tym, što źmianić historyju, paviarnuć čas niemahčyma. «Tamu pomsta budzie balučaj. Na žal, akramia tych, chto zasłuhoŭvaje hetaj spraviadlivaj adpłaty, paciarpić i ciarpić ciapier vialikaja kolkaść niavinnych ludziej», — havoryć litaratar i krytyk.
Čytajcie jašče:
Alhierd Bacharevič apublikavaŭ adrazu dźvie knihi ŭ elektronnym varyjancie
Šeść knih sučasnaj polskaj prozy, jakija varta pračytać biełarusam
Kniha biełaruskaj błohierki, jakaja zmahałasia z rakam, bje rekordy prodažaŭ
