U paniadziełak, 14 śniežnia, kala sotni ludziej stałaha vieku byli zatrymanyja na płoščy Niezaležnaści, «Biełsat» pahavaryŭ z Valeryjaj Michajłaŭnaj — mahčyma, samym pažyłym čałaviekam, jaki pravioŭ u RUUS kala 6 hadzin.
Mianie zavuć Valeryja Michajłaŭna. Ja žyvu ŭ Minsku. Praz 4 miesiacy mnie budzie 90 hadoŭ.
My z dačkoj damovilisia pahulać. Joj 67 hadoŭ, Ludmiłaj jaje zvać. Jana skazała: «Pojdziem na płošču Niezaležnaści». My pajšli. Hladzim — nikoha nie vidać. Akazałasia, usie mitynhoŭcy stajali za jalinkaju.
Adkul ni vaźmisia, stolki amapaŭcaŭ prybiehła! Ja pahladzieła — niekalki aŭtobusaŭ staić. Nas z usich bakoŭ amapaŭcy prycisnuli. Dy nie ŭ adzin šerah jany stajali, a ŭ dva ci try. Takoha «cudu» ja jašče nie bačyła nikoli. Ažno nohi treślisia. Dumała: «Kudy jany zaraz nas pahruziać?»
Strašna było, viadoma. My trymalisia jak mahli. Amapaŭcy splali ruki pamiž saboj. My chacieli vyrvacca — dyk nijak ža nie vyrviešsia.
Usie prasili:
— Adpuścicie nas dadomu.
Ale starejšy padyšoŭ i skazaŭ:
— My tolki pravierym vašy dadzienyja.
A ja kažu:
— U mianie ŭsio z saboju, voś, vaźmicie. Hladzicie, ja invalid druhoj hrupy. Voś majo paśviedčańnie.
— Nie, nam treba ŭsio zapisać. Tak što idzicie spakojna ŭ aŭtobus.Ale nichto nie pajšoŭ. Jany pačali z čatyroch bakoŭ ściskać nas. Uvohule vycisnuli nas tak, što my sami zachodzili ŭ aŭtobus. Jon užo byŭ poŭny, tak što my jechali stojačy kala hadziny. Aŭtobus jechaŭ tak pavolna…
My zapytalisia ŭ amapaŭcaŭ:
— Kudy my jedziem?
— Nie viedajem. Kudy daviazuć, tudy i daviazuć.
Usie vokny byli zaleplenyja ciomnaj papieraj. Dušna. I tyja, chto siadzieŭ pobač, pačali adryvać hetuju papieru. Amapaŭcy stali kryčać na ich: «Što vy robicie?», — ale ludzi nie słuchali ich.
U Sierabrancy my apynulisia. Ja ŭ hetym rajonie nikoli nie była. Zaviali nas u niejkija mietalovyja bunkiery, dzie było šmat dźviarej. Nas było 80 čałaviek, i nas padzialili na dva bunkiery pa 40 čałaviek. Usie stajali ŭ choładzie. Tam niešta ŭdalečyni aciaplałasia ledź-ledź, ale dźviery nie začyniałasia.
I voś my prykładna z 15 hadzin stajali. Prysieści nie było kudy. U prybiralniu vychodzili pad kanvojem. Dziaŭčynki prasili papalić — im nie dazvalali navat vyjści z hetaha bunkieru. Vady niama. Ceły dzień hałodnyja. Nu, hałodnyja, i dobra. Pieražyli.
Kali nas rehistravali i ŭsio zabirali ŭ asobnyja miašečki, u mianie nie spytali pra telefon, a ja i nie skazała. Tak telefon zastaŭsia ŭ mianie. Mianie pramacali troški. A mužčynu tak pramacvali! I šnurki źniali, i remień źniali, i ściah znajšli. Skazali: «Pa poŭnaj, darahi, budzieš płacić».
Usie rečy apisali, pakłali ŭ bok, i na hety stoł my zmahli sieści ŭtroch. Astatnija stajali. Šeść hadzin stajali. Potym a 20-j hadzinie nas pačali vyklikać. Sfatahrafavali i spytali, kolki razoŭ byli na mitynhu. Ja skazała, što pieršy raz. I toje my nie išli na mitynh, a prosta mima prachodzili. Nijakaha mitynhu nie było — ludzi tolki źbiralisia. Ale nichto hetaha nie ŭličyŭ.
Napisali pratakoł i skazali padpisać. Tam dzieści 10 podpisaŭ treba było pastavić. Ja spytała:
— A što vy napisali ŭ pratakole? Za što ja budu padpisvać? Vy ž mianie ŭ turmu pasadzicie. Za što?
— Ničoha strašnaha, padpisvajcie.
— Akularaŭ nie ŭziała. Navat nie viedaju, što mnie rabić.
— My pišam, što vy pryjšli na mitynh.
— Dy nie vyjšła ja na mitynh! Mima išła.
— Nie, usio roŭna vy byli na mitynhu. Staŭcie podpis.
Ja raśpisałasia va ŭsich miescach, akramia apošniaha.
— A tut što za podpis?
— Što vy zhodnaja z pratakołam.
— Nie, ja nie zhodnaja.
— Nu, jak chočacie. Možacie i nie padpisvać.
— Tut nie budu padpisvać.
Hetym i skončyłasia. Dumała, što zabiaruć mianie na staraści hadoŭ u turmu, pasadziać i budu adbyvać ni za što… My išli z dačkoju pad ručku i patrapili ŭ bunkier. Ličy, taja ž turma.
I tut nas pačali vypuskać pa try čałavieki z hetaha bunkieru. My pačali vychodzić ź Leninskaha RUUS i dumać, jak nam dajechać. Ja tut nie była nikoli, my mahli zabłukać, dy i pozna jašče. Dačka kaža: «Zaraz dastanu telefon i patelefanuju». Spachapiłasia — i akazałasia, što ŭ jaje telefon vyciahnuli! Skazali, što addaduć, ale kali, nieviadoma.
U mianie telefon zastaŭsia. Dumała, što ź jaho patelefanuju. Ale my vyjšli, a tam i vałanciory stajać, i svajaki ŭsie maje. Boža, ja nie čakała! Staju rot raziaviŭšy.
Unučka Nataša prybiehła, płakała. Praŭnučka Daša taksama tam była. Radyja byli, što my vyzvalilisia. Vałanciory dali haračaje harbaty papić. I piražok dali niejki. Pajeła, papiła, skazała «vialiki dziakuj». I zahuli aŭtamabili!
Ja trapiła pieršy raz i, spadziajusia, apošni.
Ja nikoli nie była ŭ turmie i navat nie dumała, što na piensii apynusia tam. Zdavałasia b, siadzi ŭdoma dy siadzi. Nu, jak heta tak: za mianie hinuć ludzi, a ja ŭdoma siadžu. Voś ja ŭstała i pajšła. I pajšła jak na vajnu.
My ŭsie za novaje žyćcio, a toje 26 hadoŭ adno i toje ž. Łukašenka jeździć pa palach, pa łuhach, da skaciny pad chvost zaziraje. Ciapier, praŭda, pieraklučyŭsia na miedycynu. Jeździć pa bolnicach, razmaŭlaje z usimi, da chvorych sadzicca.
Ja b chacieła bačyć novuju Biełaruś biez Łukašenki. Tolki b jaho nie pakinuli tut kimści pracavać, tamu što jon usio sapsuje. Ciapier buduć vybary — dy nichto za jaho hałasavać nie budzie, jak mnie zdajecca. Kali Łukašenki nie budzie, to žyćcio staniecca zusim inšym. Usio pieramienicca. Jon ža tolki svaich prasoŭvaje. U jaho ŭsia nadzieja na svaich ludziej i na vojska.
U mianie jość smartfon. U «Telegram» ja čytaju ŭsie cikavaje pra palityku. YouTube hladžu. Tut.by čytaju. Tam uvieś čas pišuć: «Dašlicie kamientar». Ja jašče nie ciamlu, jak heta rabić. Ja b dasłała kamientar, ale mianie b znoŭ pasadzili.
