Paŭhoda tamu 17-hadovy Arciom Jaršoŭ z Vysokaha ŭdaryŭ baćku siakieraj: chłopiec nie vytryvaŭ čarhovych pjanych ździekaŭ ź siabie i maci. U vyniku baćka trapiŭ u reanimacyju, dzie i pamior.
Chłopca źmiaścili pad vartu, paŭnalećcie jon sustreŭ na sudovym pasiadžeńni. Prakuror prasiŭ dla Arcioma 6 hadoŭ źniavoleńnia.
Ale niečakana sud pryznaŭ, što svoj učynak Arciom ździejśniŭ u stanie afiektu. 2 kastryčnika chłopca vyzvalili.
Siońnia chłopiec užo doma, u Vysokim. Jon pahadziŭsia pahutaryć z «Našaj Nivaj».
«Kali mianie vyzvalili, ja byŭ u šoku. Dumaŭ, što daduć 6 hadoŭ, jak prasiŭ prakuror. U mianie nie było infarmacyi pra vyniki ekśpiertyzy, ja nie viedaŭ, što moj učynak pryznali ździejśnienym u stanie afiektu.
Tamu padčas vyzvaleńnia ja byŭ ahałomšany. Nie płakaŭ — starajusia nie davać volu emocyjam, — ale byŭ vielmi rady», — raskazvaje Arciom.
Chłopiec kaža, što źniavoleńnia ŭžo nie tak bajaŭsia:
«Ja pakul siadzieŭ u SIZA, užo razumieŭ, što takoje być za kratami. Tamu i ŭ kałonii niejak by adaptavaŭsia».
Svajo 18-hodździe Arciom sustreŭ taksama pad vartaj. Jakraz u hety dzień — 15 lipienia — chłopiec byŭ na sudzie.
«Tady jakraz pryznačyli mianie adpravić u Minsk, u Navinki, na ekśpiertyzu, — zhadvaje Jaršoŭ. — U toj dzień u mianie była navat trochi radaść. Usio ž dzień narodzinaŭ, 18 hadoŭ.
Było i sumna, što sustrakaju jaho za kratami, ale mnie ŭźniali nastroj rabotniki izalatara. Jany prynieśli mnie na dzień narodzinaŭ torcik i cukierki, było vielmi pryjemna.
Uvohule stavilisia da mianie pa-čałaviečy i rabotniki SIZA, i sukamierniki. Ja siadzieŭ u Breście, da paŭnalećcia byŭ u kamiery z dvuma ludźmi: darosły mužčyna, jakoha vinavacili ŭ karupcyi za chabar, i małady chłopiec, jakomu pahražaŭ vialiki termin pa «narkatyčnym» 328-m atrykule. My nie svarylisia — usie ŭ adnoj łodcy.
Kali mnie spoŭniłasia 18 hadoŭ, sud nakiravaŭ u Navinki. I na tym pasiadžeńni byli dumki, kali ščyra, kab heta ŭsio chutčej užo skončyłasia. Ale ž była i nadzieja: sud sumniajecca, moža, usio ž paźbiehnu hetych 6 hadoŭ…
U Minsku źmiaścili mianie na Vaładarcy, paśla advieźli ŭ Navinki. Tam było jak u izalatary: pałata-kamiera na čaćviarych, časam vyvodzili na špacyr. Tam ja prabyŭ čatyry tydni, sa mnoj hutaryli psichołahi, pravodzili testy.
Paśla viarnuli ŭ izalatar, ale ŭžo ŭ «darosłuju» kamieru na 15 čałaviek. Taksama było narmalna. Praviły jość, ale ničoha takoha dziŭnaha ci žorstkaha nie było. Usio ž pra turmu byli ŭjaŭleńni z kino ci sieryjałaŭ, a na samoj spravie ŭsio praściej. Ludzi zvyčajnyja, adekvatnyja.
Dni lacieli vielmi chutka. Štodnia adno i toje ž, miesiac pralacieŭ — ja i nie zaŭvažyŭ».
Z maci chłopiec bačyŭsia na dopytach, pakul jamu nie spoŭniłasia 18. Paśla — tolki listy. Pieradavali vitańni i siabry, maci pisała pra heta ŭ listach. Kazała, da jaje na pracu admysłova zachodzili pryjacieli Arcioma, kab jana pieradała ad ich pryvitańni.
«Kali mianie adpuścili, na sudzie byli mama i babula. Babula — heta maci majho baćki. Ale jana nie vinavacić mianie ŭ tym, što zdaryłasia. U nas zastalisia dobryja adnosiny.
Pieršym čynam my pajšli na aŭtastancyju čakać svoj aŭtobus u Vysokaje, — paśmichajecca Arciom, zhadvajučy svoj pieršy dzień na voli. — Pryjechali ŭviečary, i ja sieŭ čytać knižki na sajcie samvydata, tam roznyja fanfiki nakštałt amatarskaha praciahu historyj pra Hary Potera. Chaciełasia prosta pabyć doma, voś i ŭsio.
Za čas za kratami, ja pastaleŭ, kaniečnie. Staŭ bolš upeŭnieny ŭ sabie. Charaktar byŭ miakki, ciapier staŭ ćviardziejšy».
Mama Arcioma — zvyčajnaja pradavačka. Ale joj udałosia naniać advakata dla syna, bo źbirać hrošy dapamahaŭ uvieś horad. U niekatorych kramach stajali skrynki dla zboru srodkaŭ.
«Sapraŭdy, uvieś horad byŭ na maim baku, bo ŭsie viedali mianie i majho baćku, — kaža Arciom. —
Ja abdumvaŭ usiu hetuju historyju. Dumki krucilisia… Ale pra svoj učynak ja paškadavaŭ, kaniečnie. Treba było, moža, ciarpieć. Ci pierajechać da babuli. Adnamu — mama b nie zachacieła.
Kab viarnuć čas nazad, ja b nie pastupiŭ hetak ža.
Raniej, kali baćka skandaliŭ, ja milicyju nie vyklikaŭ, bo jaho nie zabrali b nadoŭha. Jon by viarnuŭsia, i było b jašče horš. Adnojčy mama prachodziła śviedkaj — susiedzi vyklikali milicyju na baćku, bo šumieŭ. Baćku zabrali, jon viarnuŭsia — i źjaviłasia jašče adna nahoda dla skandałaŭ».
U škole kazali, što Arciom nikoli nie skardziŭsia na baćku i prablemy ŭ siamji.
«A jaki sens byŭ skardzicca? Mama ciarpieła. Nu i ja ciarpieŭ. Braŭ prykład z maci. Ja bačyŭ, što jana chiba tolki siabroŭkam pažalicca na skandał, voś i ŭsio. Nu i ja hetak ža. Ja nikoli nie bačyŭ, kab było niejkaje supraćdziejańnie, akramia ciarpieńnia. Nu i dumaŭ, što heta narmalna, treba ciarpieć. Pakul nie źjedu kudy-niebudź, ci što… Nie viedaju. Pra toje, što ja źjedu, a mama zastaniecca, ja razumieŭ, ale staraŭsia pra heta nie dumać, — kaža chłopiec. — I paśla taho, što adbyłosia, ja sam vyklikaŭ milicyju prosta na aŭtamacie. Była takaja jak prahrama: treba zvanić ŭ milicyju. Uśviadomiŭ, što adbyłosia, užo paźniej, tolki ŭ izalatary. Ja razumieŭ, što budzie pakarańnie, ale absalutna nie ŭjaŭlaŭ jakoje. Nie viedaŭ, što moža być doŭhi termin. Kali vyśvietliłasia, što mohuć pasadzić na 6 hadoŭ, było, skažam tak, nie vielmi pryjemna.
Pra śmierć baćki ja daviedaŭsia, pakul byŭ u SIZA. Kali ščyra, byŭ šok. Była napružanaść. Siońnia ŭžo ja nie skažu, što štości adčuvaju. Ja spakojny. Starajusia nie dumać pra heta. Doma asabliva ničoha nie źmianiłasia — chiba tolki stała cišej».
Ciapier Arciom płanuje adnavicca ŭ kaledžy i znajści niejkuju pracu, bo na zarpłatu mamy, jakaja pracuje pradavačkaj, asabliva nie pražyvieš.
«Ja pastupaŭ u Brescki pieduniviersitet na nastaŭnika chimii i bijałohii, ale nie prajšoŭ na biudžet. Na płatnym vučycca hrošaj niama, tamu pajšoŭ u miascovy kaledž. Vučyŭsia na elektryka-zvarščyka. Ciapier płanuju davučycca, a paśla, jak ustanu na nohi, ŭsio ž atrymać i vyšejšuju adukacyju, — tłumačyć Arciom. —
Taksama płanuju znajści niejkuju padpracoŭku. Doma ramont treba rabić. Siońnia prybiraŭsia ŭ chacie ceły dzień — ja ciapier za mužčynu ŭ domie, treba navodzić paradak».
