Siarhiej Chmara. Rabinavy chmiel. Vybranyja tvory. Minsk: Knihazbor, 2009. — 212 s.
Układańnie, pradmova i kamientary słonimskaha žurnalista Siarhieja Čyhryna.
Banalna kazać, što Siarhiej Chmara (Siniak) — dosyć kantraviersijnaja asoba jak u zachodniebiełaruskim ruchu, tak i na emihracyi.
Miedycynski fakt, što jon drukavaŭ vielmi złaślivyja rečy ŭ «Biełaruskim hołasie» (Taronta), z čaho potym z radaściu karystaŭsia naskroź KDBiscki i pravakacyjny za savieckim časam «Hołas Radzimy».
Tym nie mienš Siarhiej Chmara (1905—1992) byŭ vielmi prykmietnaj asobaj u Kanadzie, tamu zamoŭčvać jahonuju dziejnaść — časta destruktyŭnuju — nielha. A historyja rasstavić kropki nad «i». I kancepcyja «treciaj siły» taksama budzie naležna aceniena. Nie adzin Siarhiej Chmara nasiŭsia ź joj.
Aŭtar hetych radkoŭ, redahujučy knihu pra biełaruskaha dziejača z Taronta Mikołu Hańko, napisaŭ drobnieńkuju bijahramku pra Chmaru dla toj knihi. Ale navat takuju suchuju bijahramku zamoŭcy knihi kateharyčna paprasili źniać, «kab nie dražnić husiej». Kryŭda na Chmaru da hetaha času ŭ niekatorych biełarusaŭ Taronta vialikaja, i nie biespadstaŭnaja.
***
Što da hetaje knihi, to jana składajecca z šaści častak. Pradmovy Siarhieja Čyhryna. Daśledčyk, miž inšym, raskapaŭ dakładnaje miesca naradžeńnia hramadskaha dziejača. Heta nie Adesa (najbolš pašyranaja viersija), i nie Pinsk, a Kazłoŭščyna, što ŭ siońniašnim Dziatłaŭskim rajonie. Hodam paźniej, u 1906 h., baćki vyrušyli na zarobki ŭ Adesu.
Drukujucca taksama vieršy S. Chmary, «Abrazki», paema ŭ prozie «Ab bahoch kryvickich skazy», a ŭ rubrycy «Zhadki», drukavanyja ŭ «Bieł. Hołasie» natatki pra roznych dziejačaŭ nacyjanalnaha ruchu, ź jakim Chmaru sutykaŭ los.
Tut, kaniečnie, infarmacyju treba praviarać i praviarać. Naprykład, charaktarystyka Janki Stankieviča dyjamietralnaja supraćlehłaja charaktarystycy, dadzienaj pasłom polskaha sojma, a na emihracyi namieśnikam prezidenta BNR Alaksandram Stahanovičam. Zrešty, hetyja dźvie asoby — Chmara i Stahanovič — uvieś čas byli pa roznyja baki barykadaŭ.
U knizie drukujucca taksama listy Siarhieja Chmary da Siarhieja Čyhryna.
***
Kniha Siarhieja Chmary ŭ Biełarusi asobnym vydańniem vychodzić ci nie ŭpieršyniu.
Vydańnie maje ŭsie rekvizity (UDK, BBK i h.d.), tamu vidać, jaje možna budzie znajści ŭ kožnaj kniharni.
