Miascovyja ŭłady šukajuć na jaho miesca novaha nastaŭnika. Pavał Kiendyś miarkuje, što pryčynaj stała jaho hramadzianskaja aktyŭnaść, piša «Radyjo Svaboda».
«Zarobku ŭ mianie ciapier praktyčna nia budzie»
U kancy 2019 hodu kamianieckaje rajonnaje načalstva vyrašyła zakryć adzinuju biełaruskamoŭnuju siaredniuju škołu rajonu ŭ Amielancy. Dziaciej i nastaŭnikaŭ planavali raźmierkavać pa susiednich vioskach.
Usio mahło b tak i skončycca, kali b amielaniecki fizruk Pavał Kiendyś nie pačaŭ źbirać podpisy za zachavańnie škoły, a taksama pisać paŭsiul, kudy tolki možna. Vynikam stali publikacyi ŭ miascovych, respublikanskich i mižnarodnych ŚMI, petycyja ŭ internecie, a taksama zvaroty ŭ abłvykankam i Administracyju kiraŭnika dziaržavy.
Na pačatku 2020 hodu ŭ Amielaniec niečakana pryjechaŭ pamočnik Alaksandra Łukašenki pa Bieraściejskaj vobłaści Anatol Markievič. Čynoŭnik ahledzieŭ škołu, pahavaryŭ z nastaŭnikami i źjechaŭ. A ŭ krasaviku stała viadoma, što škołu ŭ Amielancy zakryvać nia buduć. Praŭda, pracy ŭ joj dla fizruka Kiendysia stanie značna mienš.
«Kantrakt sa mnoj pavinny praciahnuć 31 žniŭnia, — raskazvaje «Svabodzie» Pavał, siedziačy na łavie ŭ svaim sadzie ŭ Amielancy. — Ale asablivaść u tym, što kiraŭnictva škoły niekatorym nastaŭnikam prapanavała padpisać jaho pry ŭmovie zhody pracavać na niapoŭnuju staŭku. Maŭlaŭ, źmianšajecca kolkaść vučniaŭ, hadzin. Usie pahadzilisia.
U minułym hodzie ŭ mianie było kala 30 hadzin na tydzień. A ciapier budzie kala 10. Fizkulturu ŭ mianie zabrali ŭsiu. Zastałasia hieahrafija, pracoŭnaja padrychtoŭka, jašče niešta prapanavali. Dyrektar abhruntavaŭ heta tym, što ja nie specyjalist pa adukacyi, a jany znojduć specyjalista. Zarobku ŭ mianie ciapier praktyčna nia budzie. Było kala 1000 rubloŭ, budzie nia bolš za 300. Faktyčna ja zastajusia biez zarobku».
Chto budzie vieści fizkulturu ŭ Amielancy zamiest Paŭła, pakul nieviadoma. Pa jaho słovach, mahčyma, zamoviać maładoha specyjalista. Mahčyma, zaprosiać niekaha ź inšaj škoły. Ci skaraciłasia kolkaść vučniaŭ u Amielancy, pakul dakładna nie viadoma. Heta stanie kančatkova zrazumieła tolki paśla pačatku navučalnaha hodu.
«Taki aryhinalny sposab baraćby z aktyvistami, ja heta tak rasceńvaju, — kaža Pavał. — Zachodziŭ da dyrektara, razmaŭlaŭ pra heta. Pytaŭsia, jak heta tak zdaryłasia, što dahetul piać hadoŭ zapar specyjalist biaz profilnaj adukacyi vas zadavalniaŭ, a tut raptam nie.
Nia horš za inšych nastaŭnikaŭ ja vioŭ fizkulturu. Jeździŭ na sekcyi, naviedvaŭ uroki kalehaŭ. Toje, što my mała miescaŭ zajmali na spartakijadach, dyk my ž nia možam supierničać ź vialikimi škołami, dzie šmat vučniaŭ… Pastaŭlenaja zadača lubym koštam mnie adpomścić. Ja tolki tak heta rasceńvaju».
«Škołu zachavali tolki dziakujučy rozhałasu»
Škoła ŭ Amielancy pakul budzie pracavać. Usie adkazy, atrymanyja ad orhanaŭ ułady, Pavał razam ź siabram Alesiem Aniščukom publikavali ŭ supołcy «Kamianieckaja pakazucha». Kaža, što padziakaŭ ad adnaviaskoŭcaŭ nie atrymaŭ.
«Nie, nichto nia dziakavaŭ, — kaža Pavał Kiendyś. — Mahčyma, jašče padziakujuć kali-niebudź. Ludzi bajacca. Usie ŭsiaho bajacca… Zapałochvańnie na ŭzroŭni rajonnaha načalstva dakładna było. Kiraŭnik adździełu adukacyi jeździŭ pa vioscy asabista, sustrakaŭsia ź ludźmi, jakija stavili podpisy za zachavańnie škoły. 20 čałaviek uhavaryŭ zabrać podpisy nazad. Dzieci taksama viedajuć, što adbyvałasia. Jany ž usie ŭ internecie, «Kamianieckuju pakazuchu» čytajuć. Ale i siarod ich niama adzinstva».
Ciapier u Amielanieckaj škole vakacyi. Na padvorku biehajuć dzieci, ćvituć hustyja kusty. Pa słovach Paŭła, u budynku pravodzicca tolki kasmetyčny ramont. Prablemy z haračaj vadoj i prybiralniami, pra jakija tak aktyŭna zhadvała rajonnaja administracyja ŭ svaich zvarotach da žycharoŭ Amielanca, tak i nia vyrašylisia.
«Škołu ŭdałosia zachavać tolki dziakujučy šyrokamu rozhałasu, — pierakanany Pavał. — My adrazu stavili sabie zadaču, kab pryciahnuć da prablemy maksymalnuju ŭvahu. ŚMI kab napisali pra heta, raskazali. Petycyju apublikavali ŭ internecie. Błohiery ŭdzielničali.
Pa-druhoje, jak by ludzi ni bajalisia, peŭnaja kansalidacyja siarod baćkoŭ adbyłasia. Miascovyja žychary padtrymali hetuju ideju. Na ahulnym schodzie aktyŭna spračalisia, mianie padtrymali. I jašče vybary na nosie. A my ŭ Administracyju kiraŭnika dziaržavy napisali. I jany vyrašyli pryniać bok ludziej, tamu siudy vysłali pamočnika Łukašenki Anatola Markieviča».
«Čerhi padpisacca za Łukašenku tut nie stajali»
Sa zvarotami, listami i petycyjaj amielanieckamu fizruku dapamahaŭ Aleś Aniščuk, administratar toj samaj supołki «Kamianieckaja pakazucha» ŭ sacyjalnaj sietcy «ŬKantakcie». Prablemy ŭ Aniščuka pačalisia prykładna ŭ toj samy čas, što i ŭ Kiendysia. Praŭda, sam jon ich źviazvaje chutčej z vybarčaj kampanijaj, čym z historyjaj ratavańnia biełaruskamoŭnaj škoły.
«Sa škołaj heta nie źviazana, chutčej ahułam z supołkaj «Kamianieckaja pakazucha», — kaža Aleś. — U svoj čas my tam pra škołu ŭ Amielancy aktyŭna pisali, ale i pra inšyja prablemy ŭ rajonie taksama. Pra vybarčuju kampaniju sioletniuju. 5 červienia ranicaj da mianie dadomu pryjšli supracoŭniki MUS. Zabrali ŭsiu techniku, jakaja trapiłasia na vočy. Telefony, dva systemnyja bloki, noŭtbuk. Kryminalnaj spravy niama, ja dakładna navat nie zrazumieŭ, što adbyvajecca. Pastanovu začytali, kopiju pratakołu i kanfiskacyi nie dali. Miesiac amal prajšoŭ, pakul cišynia. Nikudy nie vyklikali, techniku nie viarnuli».
«Da nas siudy nichto z alternatyŭnych kandydataŭ nie dajechaŭ. Kamu hety zabyty boham Amielaniec patrebny, — raskazvaje pra vybarčuju atmasferu ŭ kamianieckaj vioscy Pavał Kiendyś. — Za Łukašenku tolki podpisy źbirali, administracyjny resurs. Kiraŭnik sielskaha vykankamu, tak skažam, «paprasiŭ» zahadčycu dziciačaha sadka. Jana jašče vystupała za zakryćcio škoły. Chadziła, źbirała podpisy. Pry mnie ŭ nastaŭnickuju zachodziła. Chto tam byŭ, pry mnie nichto joj podpis svoj nie pastaviŭ. Čutki pa vioscy chodziać, što nichto joj asabliva podpisy nie pastaviŭ. Čerhi nie stajali».
«Zastacca ŭ hetaj škole — heta maja pryncypovaja pazycyja»
Pavał pierakanany, što paśla sioletnich vybaraŭ hajki ŭłada budzie zakručvać jašče macniej, čym zvyčajna. Sam chłopiec niadaŭna ažaniŭsia, naradziłasia dzicia. Tamu hałava zaniataja nia tolki palityčnymi navinami, ale i bolš važnym pytańniem — dzie ŭziać hrošy na žyćcio.
«Što dalej budu rabić? Pahadžusia na 300 rubloŭ, — kaža Pavał. — Padpisaŭ ja toje pahadnieńnie. Parazmaŭlaŭ ź jurystami, kali ja nie padpišu, to mianie prosta zvolniać zhodna z artykułam Pracoŭnaha kodeksu. A mnie hałoŭnaje zastacca ŭ škole. Ja ž nie mahu dyrekcyju pakinuć samu.
Jašče budzie šmat naradaŭ, na jakich možna parazmaŭlać na roznyja temy. Chaj sabie budzie 300 rubloŭ. Jašče nieviadoma, ci znojduć jany fizruka na hetaje miesca. Nia tak šmat chto śpić i bačyć, jak by heta ŭ Amielancy papracavać. Mahčyma, jašče i praca budzie. Ale zastacca ŭ hetaj škole — heta maja pryncypovaja pazycyja. Ja adsiul nie pabiahu. Chaj dyrektar biažyć razam z administracyjaj. A hrošy… Niešta prydumaju».
Pakul fizruk dumaje, ci zaniacca niečym svaim, pašukać dadatkovyja hadziny ŭ inšych škołach abo ŭ «Centry turyzmu i krajaznaŭstva». Pavał kaža, što nia maje iluzij nakont budučyni Amielanieckaj škoły. Ličyć, što ŭłady vybrali stratehiju adciahvańnia momantu jaje zakryćcia. Spačatku pazbaviacca ad aktyvistaŭ, a potym cichieńka zakryjuć.
«Ci nie škaduju ja, što zaniaŭsia ŭsioj hetaj historyjaj? Nu… Nie, nie było takich dumak, — paśla paŭzy kaža Pavał. — Ja ŭ pryncypie razumieŭ, kudy lezu, kali pačynaŭ usio heta. Ale, ščyra kažučy, ja nia viedaŭ, što nastolki šmat siarod ludziej zdrady budzie. Što hetaja bajaźlivaść, strach siadzić u sercach i prymušaje ludziej adrakacca ad svaich słovaŭ, chavacca.
Žudasna, što robić administracyjny aparat ź ludźmi. Ludzi faktyčna jak raby žyvuć. Jany ŭsio žyćcio pracujuć za kapiejki i ŭsio hetaje žyćcio vymušanyja maŭčać. Bo im mohuć nie praciahnuć kantrakt, im mohuć stvaryć niejkija prablemy. Chacia, jak ja pierakanaŭsia, šmat jakija prablemy hipatetyčnyja. Ułada tolki zapałochvaje, ale heta spracoŭvaje».
