Paśla vajny nikomu i ŭ hołaŭ nie pryjšło b varahavać z susiedziami-łatyšami. A ciapier...
Na TB pakazali siužet, źniaty maskoŭskimi televizijnikami ŭ našaj Rasicy padčas tradycyjnaha paminalnaha festu pa achviarach Aśviejskaj trahiedyi. Karotki abrazok hutarki ź miascovaj žycharkaj, dzie jana dvuma słovami zaśviedčyła, što «nas palili łatyšy», pasłužyŭ reparcioru nahodaj dla vysnoŭ, jakija biez naciažki možna nazvać insinuacyjami. Dziŭna, jak nie zaŭvažyŭ apieratar mahutnaha hmachu Rasickaha kaścioła. Bolš za toje,
reparcior paviedamiŭ hledačam, što łatyšy spalili kaścioł.Paśla vajny hmach śviatyni stajaŭ adzin na papiališčy miastečka. Jon staŭ pieršym prytułkam dla acalełych rasičan — byŭ i kantoraj, i škołaj, i žytłom, a jak pabahacieli, dyk pieratvaryŭsia ŭ schovišča jadachimikataŭ, straciŭ dach, vyraściŭ na ścienach maładyja dreŭcy i da našaha času, mo, zusim by razvaliŭsia, kali b nie pierabudova. Zaraz z Boskaj dapamohaj chram viarnuŭsia da žyćcia.Ale ž heta nie tak. Inšaja sprava, z chramu byli skinutyja viežy — jašče ŭ 1935 hodzie inšymi vandałami.
Ale zatoje voka apieratara zaŭvažyła reštki carkvy na dalokaj uskrainie vioski, u byłych Trybisach. Padadzieny pad tekst ab złačynstvach «łatyšoŭ» (a nie łatyšskaha palicyjnaha bataljonu) vobraz musiŭ, vidać, zaśviedčyć, što łatyšy hramili pravasłaŭnyja śviatyni. Choć i carkvu razburyli ŭ 1935-m.
Paśla telepieradačy vierchniadźvincy dzialilisia adzin z adnym ździŭleńniem ad pačutaha i ŭbačanaha. Voś tak TV prystasoŭvaje realnaść pad patreby palityčnaha momantu.
U našym pamiežžy ŭsie vioski — «vohniennyja». U adnym Vierchniadźvinskim rajonie byli źniščanyja razam z usimi žycharami abo ich častkaj 305 viosak! Raspravu nad biezabaronnymi mirnymi žycharami šmat jakich pasieliščaŭ čynili fašysty z łatyšskaha palicejskaha bataljonu. Ale nikomu i ŭ hołaŭ nie pryjšło b varahavać paśla pieramohi z susiedziami-łatyšami.U łatyšskich siemjach aśviejaki, drysiency i rasoncy ratavalisia ad hoładu i choładu, pakul nie pabudavali svaje chaty, u Łatviju chadzili žabravać i zarablać na kavałak chleba, adtul nieśli ŭ torbach takija darahija ziarniaty na pieršuju siaŭbu. Na chutarach niańčyli łathalskich dziaciej biełaruskija dziaŭčynki. A jak trochi akryjali, pajšli ŭ byłyja kardony na viačorki, pajšli da spoviedzi ŭ ichnija kaścioły. Nie było vypadku, kab na viačorkach našy chłopcy pabilisia z łatyšami. Svatalisia paabapał źnikłaj hranicy, rajačysia tolki z svaimi sercami, a nie kirujučysia niejkaj pomstaj. Viadoma ž, byłych palicajaŭ-fašystaŭ na viačorkach nie było. Dy i naohuł nie čuvałasia, kab chto-niebudź ź ich paśla vajny viarnuŭsia ŭ tyja miaściny, dzie pradaŭ dušu djabłu.
