Illa Pietraviec na radzimie pracavaŭ śpiecyjalistam u infarmacyjnaj biaśpiecy. Ad pačatku lutaha chłopiec žyvie ŭ Mieksicy.
Mahčyma, hetaja vandroŭka zaciahniecca na hod, a mahčyma, na bolšy termin. Leta Illa płanavaŭ pravieści ŭ Biełarusi, ale ciapier u suviazi ź situacyjaj z karanavirusam sumniajecca, ci prylacić u mai na radzimu. Pra asablivaści žyćcia ŭ Mieksicy Illa Pietraviec raskazaŭ «Našaj Nivie».
Čamu pierajechaŭ?
Tak atrymałasia, što ŭ mianie źjaviłasia mahčymaść na niavyznačany čas źjechać u Mieksiku. Sprava ŭ tym, što nas dvoje, i adnamu z nas prapanavali pracu ŭ adnoj ź mieksikanskich IT-kantor. Heta nie razhladajecca jak emihracyja, jak niešta na ŭsio žyćcio, a tolki jak mahčymaść pahladzieć dalokuju, ekzatyčnuju krainu i, što niemałavažna, ciopłuju. Faktyčna ja pajechaŭ za kampaniju: nie ja byŭ hałoŭnym inicyjataram, a tolki pahadziŭsia.
U Minsku ja skončyŭ spravy, jakija moh skončyć, pakinuŭ častku addalenaj pracy i pajechaŭ siudy. Vylatali 2 lutaha, u Biełarusi była zima, jašče navat pra karanavirus ničoha ŭ našych krajach nie było čuvać, była takaja standartnaja chaładryha. Ciapier ža ja siadžu, umoŭna kažučy, biez majki: tut dniom +30, a ŭnačy — +20.
Raniej na hetym kantyniencie ja byŭ tolki ŭ ZŠA, a ŭ inšych krainach mnie być nie davodziłasia. Moj hałoŭny stymulatar, moj narkotyk — heta padarožžy, tamu i vyrašyŭ pajechać. Mieksika — heta 45-ja kraina ŭ majoj skarboncy padarožžaŭ.
U jakim horadzie žyvuć?
My pierajechali ŭ horad Hvadałachara — heta druhi pa vieličyni horad u Mieksicy paśla stalicy Miechika-Sici. Kab vy razumieli, sama kraina składajecca z 31 štata, a taksama asobnaj administracyjnaj adzinki — Miechika-Sici. Hruba kažučy, 32 štaty. U samim Miechika žyvie kala 10-12 miljonaŭ čałaviek, bolš, čym va ŭsioj Biełarusi.
Hvadałachara składajecca z ułasna samoha horada, a taksama raniejšych pryharadaŭ, jakija dałučylisia da horada paźniej. Takaja vialikaja ahłamieracyja — kala 5 miljonaŭ čałaviek. Čym Hvadałachara dobraja, dyk heta tym, što tut znachodziacca ofisy vialikich karparacyj, u tym liku ajcišnikaŭ.
Tut jość dahledžany histaryčny centr. Hvadałachara ŭ Centralnaj Amierycy — heta taki anałah Lvova. Kulturny horad sa svaim šykam.
Hvadałachara — heta stalica štata Chaliska, jon znachodzicca na zachadzie krainy dzieści pasiaredzinie. Tut jość hory, akijan za 250 kiłamietraŭ. Kab razumieli, u Biełarusi 250 kiłamietraŭ — heta sieŭ u aŭtobus ci aŭtamabil i dajechaŭ za try hadziny. U Mieksicy ž hetuju adlehłaść treba pieraadolvać šeść hadzinaŭ, bo pierasoŭvacca davodzicca pa harach. Heta nie tyja chutkaści i adlehłaści, da jakich vy pryvykli. Darohu tut vymiarajuć nie ŭ kiłamietrach, a ŭ hadzinach.
Tam vielmi śpiakotna?
Sama Hvadałachara znachodzicca na vyšyni 1500 mietraŭ nad uzroŭniem mora. Dychać było ciažka pieršyja dni. Ale heta nie toje, kab zusim pamiraješ: byvaje, idzieš pa horadzie, niešta raskazvaješ, i ŭ hety momant tabie prosta nie chapaje pavietra. Składana iści ŭ zvyčajnym tempie pa prystupkach i razmaŭlać. Było niaprosta pieršy tydzień, a paśla pryzvyčajvaješsia.
Hałoŭny plus znachodžańnia na takoj vyšyni — heta toje, što ŭviečary na horad spuskajecca ratavalnaja śviežaść, prachałoda. Udzień tut duchata pa +30, za ŭvieś čas ja bačyŭ doždž tolki adnojčy, u dzień pryjezdu. Uviečary ž realny kajf, stanovicca vielmi kamfortna.
U miascovych adroźnivajecca ŭsprymańnie tempieratury ad nas. Za dva miesiacy ja nie apranuŭ ničoha, aproč šortaŭ i majki. A byvaje takoje, što idzieš u abied pad soncam, chavajučysia ŭ cianiok, a zboku budzie iści miascovaja dama ŭ kurtcy, kofcie, džynsach i šapcy. Ź mianie ž budzie ŭ hety momant valić pot hradam, a im narmalna. Mahčyma, heta źviazana z tym, što jany pračynajucca na pracu rana, kali jašče śvieža, damoŭ viartajucca pozna, tamu tak apranutyja.
Jak tam z hramadskim traspartam?
Vialikija prablemy. Tut jość aŭtobusy i mietro. Mietro, nasamreč, heta taki naziemny tramvaj. Jość dźvie linii, prykładna jak u Minsku, ale jany horšyja, mienšyja. Adna linija idzie pa centry, a druhaja ŭvohule niezrazumieła adkul i kudy. Ščyra kažučy, za dva miesiacy nivodnaha razu nie jeździŭ u mietro.
Aŭtobusy ŭžo ad ranku zabityja ludźmi. U aŭtobusy nie ŭbicca. Bilet kaštuje 8-10 piesa, na našy heta kala 1 rubla. Kali niama vybaru, to ŭsio adno pajedzieš. Amal usie miascovyja majuć mašyny, što stvaraje vialikija zatory. Horad i rankam, i viečaram staić namiertva. Na žal, niama kankretnaj pałasy dla aŭtobusaŭ. Časta niama prypynkaŭ. Dzie ludzi stajać, tam i tarmoziać transpart. Paśla Biełarusi, dzie jeździać dahledžanyja, adnolkavyja MAZy, heta vyhladaje trochu dzika.
Aŭtobusy zbolšaha majuć kandycyjaniery. I jany tam pracujuć na takoj mahutnaści, što kali traplaješ unutr, to adčuvańnie nibyta ty ŭ ladoŭni. A ŭ inšych nie budzie kandycyjaniera, i ty budzieš pamirać ad śpioki. I tam, i tam niekamfortna. Mahčyma, heta takija prablemy «biełych ludziej», ale kamfortu niama zusim.
Jość jašče servis pa arendzie rovaraŭ. Schiema prykładna takaja ž, jakaja isnuje ŭ Vilni. Jość stancyi i jość rovary. Možna ŭziać abaniemient na dzień, try, tydzień, miesiac albo hod. Kali jedzieš mienš za tryccać chvilin ad stancyi da stancyi, to tabie heta ničoha nie kaštuje. Vielmi zručnaja schiema. U centry vialikaja sietka takich rovarnych stancyj. Ja ŭziaŭ sabie abaniemient na hod. Jon kaštavaŭ kala 19 jeŭra. Heta vielmi hramatnaja inviestycyja.
Dzie tam žyviacie?
My zdymajem kvateru. Heta asobnaja historyja. Zamiežniku źniać kvateru tut vielmi niaprosta. Pa mieksikanskich zakonach, toj, chto aranduje kvateru, bolš abaronieny za tych, chto jaje zdaje. Ja čuŭ historyi, kali ludzi zdymajuć kvateru, potym pierastajuć płacić, a ich nie mohuć vysielić. Tamu haspadary kvateraŭ staviać umovy, jakija treba vykanać. Pa-pieršaje, kvateru treba źniać minimum na hod, ty nie možaš jaje źniać na miesiac ci na dva. Pa-druhoje, treba mieć miascovaha mieksikanskaha daručalnika, jaki vałodaje tut majomaściu i padpišacca za ciabie. Kali takoha mieksikanca niama (a ŭ nas niama!), to heta vielmi ŭskładniaje pošuki žylla.
My źniali adnapakajovuju kvateru-studyju, za paŭhadziny piešaj chady da histaryčnaha centra. Jana nam kaštavała 7500 piesa biez apłaty kamunalnych pasłuhaŭ. Na biełaruskija hrošy heta 750 rubloŭ na miesiac. My pryviazvalisia da rajona, kab było blizka da centra i kab nie karystacca transpartam, tamu vybar byŭ nie taki vialiki. My chadzili pa horadzie i šukali abviestki na voknach damoŭ, na jakich ludzi pišuć «Pradajecca» ci «Zdajecca», pošuk anłajn našmat ciažejšy.
Kali ŭ vas jość svoj transpart i jość mahčymaść źniać žyllo ŭ pryharadzie, to, moža, atrymajecca ŭ dva razy tańniej. I mahčyma, navat udasca znajści ceły dom. Ale nam nie chaciełasia pryviazvacca da hramadskaha transpartu. Lepš chadzić pieššu i jeździć na rovarach.
Ci biaśpiečna ŭ Mieksicy?
Kali my siudy jechali, to šmat usiaho načytalisia, byli na niervach. My nie razumieli, kudy traplajem, heta ž Łacinskaja Amieryka. Chodziać historyja pra toje, kali da ciabie padyduć ludzi sa zbrojaj, to treba addać im usio. Navat nie dumaj supraciŭlacca. Taki nastroj byŭ.
Za dva miesiacy tut ja nie pabačyŭ ni razu niejkaha kryvoha pohladu ŭ moj bok. Pieršy čas my staralisia nie vychodzić na vulicu, kali stanaviłasia ciomna. Ciapier ža ja prosta zabyŭsia na ŭsie tyja niebiaśpieki, pra jakija čytaŭ.
Razam z tym, varta razumieć, što Mieksika vieličeznaja kraina, i za ŭsiu jaje kazać nie mahu, ale Hvadałachara — adnosna biaśpiečny horad. My razmaŭlajem z usimi miascovymi pra biaśpieku. Nam dali paru paradaŭ: pa-pieršaje, nie ciahać z saboj šmat hrošaj i nie śviacić imi. Heta prosta, bo ich u nas niama. Pa-druhoje, telefony taksama nie varta ŭvieś čas trymać u rukach. Pahladzieŭ, što treba, i schavaŭ. Tut raspaŭsiudžanyja čachły dla telefonaŭ z kołcam zzadu. Heta na toj vypadak, kali raptam u ciabie niechta budzie vyryvać mabiłku — nie atrymajecca.
Ja ni razu nie bačyŭ, kab chtości z kimści biŭsia, kahości rabavaŭ. Kali pytaješsia ŭ miascovych, ci było takoje z vami, to adkazvajuć, što z nami nie, ale voś u kuma brata było kaliści daŭno. Situacyja ź biaśpiekaj tut abjektyŭna horšaja, čym u Biełarusi, ale ja ŭžo rassłabiŭsia. Byvaje, idzieš viečaram pa horadzie, stajać na vulicy takija čuvački na rassłabonie, jany maksimum tabie pazyčać dobraha viečara. Ale isnujuć bolš niebiaśpiečnyja štaty — heta paŭnočnyja, blizkija da ZŠA. Tam bolš raspaŭsiudžany narkatrafik, handal ludźmi. Mienavita tam tearetyčna adbyvajecca ŭsio toje, što my bačym u filmach.
Dzie žyvuć bahaciej? U nas ci ŭ ich?
U Mieksicy bolšaja rassłojenaść nasielnictva, čym u Biełarusi. Tut vielmi šmat biednych ludziej. Damy bahaciejšych ludziej adharodžanyja płatami, kratami. Takoha amal niama, što prosta dźviery — i ŭsio. Tut nielha zajści ŭ čužy dvor. 85% budynkaŭ u štacie Chaliska dvuchpaviarchovyja, moža być, heta źviazana ź ziemlatrusami, ja nie viedaju. Chmaračosy adzinkavyja, ale i tam budzie abaviazkovaja achova. Mieksikancy dastatkova pryjaznyja, ale ŭ ich pryniata abaraniać svaju majomaść. Mahčyma, prosta na ŭsialaki vypadak.
Mieksikancy lubiać pravodzić čas na vulicy, jany buduć siadzieć na prystupkach uviečary, pić piva, tačyć lasy. Tut šmat takich kibitak ź ježaj. I heta navat nie fud-traki, a, chutčej, rovary.
Dniom lepš za ŭsio na vulicu nie vysoŭvacca, bo tut piakielna śpiakotna. Navat miascovyja, jakija ŭsio žyćcio žyvuć pad hetym soncam, karystajucca śpiecyjalnym kremam, choć ichniaja skura i ciamniejšaja za našu.
Čaho mnie vielmi nie chapaje ŭ paraŭnańni ź Biełaruśsiu — heta parkaŭ u volnym dostupu. Kaniečnie, jość vialikija parki, ale jany pracujuć, skažam, z 7-j ranicy da 7-j viečara, a sonca sadzicca taksama a 19-j. U centry dreŭki jość, ale i bietonu chapaje.
Ci viedaješ ty ispanskuju movu?
Nikoli ŭ žyćci nie vučyŭ ispanskuju movu, ale trochu viedaju anhlijskuju, francuzskuju i na hetaj padstavie mnie trochu praściej. Ispanskuju ja vuču z nula praź internet z dapamohaj niejkich mabilnych dadatkaŭ. Vučyŭ pierad pryjezdam, niekalki hadzin na dzień starajusia rabić heta i tut, nie zabivać.
Varta razumieć, što ŭsie miascovyja razmaŭlajuć tolki pa-ispansku. Tabie vielmi pašancuje, kali ty sustrenieš čałavieka, jaki razumieje anhlijskuju. Pry hetym adkazvać tabie jon usio adno budzie, chutčej za ŭsio, pa-ispansku. Jany ličać, što kali ty možaš chacia b dva słovy pa-ispansku źviazać, to mohuć havaryć z taboj, jak sa svaim bratam — chutka-chutka, pry hetym hłytajučy kančatki słovaŭ. Łacinaamierykanskaja ispanskaja dastatkova adroźnivajecca ad ispanskaj u samoj Ispanii. Pry hetym spraviadliva ličycca, što heta nie samaja składanaja mova dla vyvučeńnia. Navat maja mova stanovicca ŭsio lepšaj i lepšaj. Spadziajusia, što chutka zmahu razmaŭlać i nie tupić.
Na akijan jeździŭ?
Za 250 kiłamietraŭ ad Hvadałachary znachodzicca cudoŭny horad Puerta-Valjarta. Heta cudoŭny kurort. U nas na vačach zdaryłasia nastupnaje. Mieksikanskija kurorty — heta takaja Mieka dla amierykancaŭ i kanadcaŭ. 90% turystaŭ — heta mienavita jany. Dla ich tut usio vielmi tanna. Jak u nas ludzi ŭ Turcyju jeździać, tak siudy pryjazdžajuć amierykancy. Jany tut pjuć, jaduć, kupajucca ŭ basiejnach, zredku ŭ akijanie. Ale kali my siudy pryjechali, to ŭ Štatach abviaścili nadzvyčajnaje stanovišča ŭ suviazi z karanavirusam. Usie imhnienna źjechali, horad apuścieŭ, zastalisia tolki miascovyja. Hubiernatar štata Chaliska rekamiendavaŭ usim ustanovam zakrycca. Horad miortvy, ale akijan nie zakryli. Ja čytaŭ, što ŭ Ekvadory vajskoŭcy patrulujuć akijan, kab nie kupalisia, a tut hetaha niama. Možna siadzieć i pracavać z doma ŭ Hvadałachary, ale my vyrašyli, kali jość takaja mahčymaść, papracavać ź bieraha akijana. [Na momant publikacyi plažy ŭ Mieksicy ŭsio ž zakryli — «NN»].
Jakaja situacyja z karanavirusam?
Z ulikam mieksikanskaj kultury spažyvańnia ježy va ŭsich ichnich kibitkach jość dezynfiektary ruk. Bo bolšaść ježy davodzicca jeści rukami. Va ŭsich handlovych centrach, vialikich kramach jość śpiecyjalny čałaviek, jaki nie puścić ciabie tudy, pakul nie papyrskaje dezynfiektaram na ruki. Nichto nie supraciŭlajecca. Heta robicca naturalnym čynam.
U Mieksicy pieršy paćvierdžany vypadak karanavirusa byŭ vyjaŭleny ŭ toj ža dzień, što i ŭ Biełarusi. Miascovy prezident Łopies Abrador, jak i Łukašenka, admaŭlaje karanavirus, kaža, što heta zmova, usio prydumana. Ale ŭ miascovaj viertykali jość realnaja ŭłada, i hubiernatary mohuć prymać svaje rašeńni. Zakrylisia kirmašy, jakija hrajuć važnaje značeńnie ŭ žyćci mieksikancaŭ. Razumieju, što miascovyja cierpiać vialikija straty, kali niama turystaŭ.
Raskažy pra mieksikanskuju kuchniu
Za dva miesiacy ja vyvučyŭ, moža, 10-20% usich stravaŭ, jakija tut možna pakaštavać. Ja prosta padsieŭ na mieksikanskuju kuchniu, jakaja, darečy, była ŭklučanaja ŭ śpis niemateryjalnaj spadčyny JUNIESKA. Mienavita mieksikanskaja kuchnia była pieršaj z tych, što tudy ŭvajšli, užo potym uklučyli francuzskuju i japonskuju. Kali ja raniej adzin-dva razy byvaŭ u Jeŭropie ŭ mieksikanskich restaranach, to byli adčuvańni, što prykolna, ale ničoha asablivaha. Tut ža ja całkam źmianiŭ svajo staŭleńnie.
Tut vielmi šmat i strytfudnych, i stacyjanarnych punktaŭ, dzie možna padjeści. Niavažna, jaki ŭ ciabie dachod, miascovyja ŭsio adno čaściej za ŭsio charčujucca na vulicy. Tam možna pajeści samyja roznyja takasy. Što takoje takasy? Heta takaja kukuruznaja lapioška z raznastajnymi načynkami: miasam, cybulaj, kinzoj, sielderejem, sousami.
Ja raniej dumaŭ, što mieksikanskaja kuchnia — heta vielmi vostra. Nasamreč, jana nie duža vostraja. Sprava ŭ tym, kudy b ty ni pryjšoŭ, navat u samuju zadrypanuju zabiahałaŭku, tabie razam ź ježaj padaduć niekalki talerak z dadatkami, jakimi ty budzieš rehulavać smak. U 99% vypadkaŭ buduć lažać parezanyja łajmy. Z łajmami tut jaduć usio, łajmy možna vyciskać na ježu i heta realna vielmi smačna.
Buduć stajać dva ci try sousy. Adzin vielmi vostry, adzin siaredni, adzin niavostry. Taksama buduć lažać marynavanyja hurki, piercy, zielanina. I ty sam dadaješ, što chočaš. Adzin takas kaštuje prykładna rubiel, byvaje, pa paŭtara. Dvuch takasaŭ dla pierakusu całkam dastatkova.
Pasprabuju pieraličyć stravy mieksikanskaj kuchni, jakija ja viedaju.
Łončasy — heta takija buterbrody.
Tortas-achohadas — heta łakalnaja strava, zdaravienny buterbrod: kali ŭ ciabie atrymajecca adzin taki źjeści, to tabie možna pomnik stavić. Jon zality sousami, ź jaho niešta vyvalvajecca, ledź źmiaščajecca ŭ rot, kab ukusić. Kaštuje niedzie 5 rubloŭ na našy hrošy.
Tastadas — heta ćviordaja lapioška, čypsina. Jaje nie skruciš, jak takas, i ŭ rot nie pakładzieš, jaje treba kusać.
Tamales — heta strava, jakaja zavaročvajecca ŭ kukuruzny list. Jana varycca ŭ hetym liście, a potym ty jaho prybiraješ.
Karne-en-su-chuha — heta miasa, što tušać va ŭłasnym soku.
Kiesadylja — vialiki takas abaviazkova z syram.
Kaniečnie, buryta — heta naša šaurma. Za dva miesiacy ja tut nie bačyŭ nivodnaha razu šaurmy, chapaje svajoj kuchni.
Čyła-kiles — heta takija čypsy, jakija zalivajuć syram, jajkami. Jany jaduć vielmi šmat čypsaŭ, točać i točać. Kali ty chočaš čahości papić i zamaŭlaješ maleńkaje, to tabie dajuć 0,5 litra, kali vialikaje, to ceły litr napoju.
Supoŭ mnie žudasna nie chapaje. Jany zredku jość, ale heta ŭ asnoŭnym miasnaja pachlobka. Niešta siaredniaje miž miasam i supam. Davodziłasia navat u chatnich umovach hatavać, kab nie zabycca, što takoje sup.
A jakija tam sadavina i harodnina?
Ja padsieŭ tut na avakada. U Mieksicy jano miehasmačnaje i miehatannaje. Mnie davodziłasia brać kiłahram avakada za 1 rubiel na našy hrošy — heta amal zadarma. Razrazaješ avakada, vyciskaješ na jaho łajm, troški soli, troški piercu, možna pakłaści na chleb. Jość hurki, bulba, kapusta, pierac, kavuny, dyni, papaja, manha, banany, ananasy. Chapaje i ekzatyčnaj sadaviny, nazvu jakoj ja navat nie viedaju.
Taksama jany jaduć kaktusy. Nie tyja kaktusy, jakija ŭ nas rastuć na padakońnikach. Heta taki płoski list kaktusa, zialony, ź jakoha jany zrazajuć kalučki i jaki struhajuć na kavałački, pa smaku heta nahadvaje stručkovy haroch.
Tekiłu ŭsie pjuć?
Tekiły tut šmat. Jana smačnaja. Ja nikoli nie lubiŭ tekiłu, ale tut pakaštavaŭ — narmalna. Pa fakcie mieksikancy pjuć tekiłu mała, bo jany pjuć piva. Z ulikam taho, što tut pastajanna vielmi śpiakotna, jany prosta iduć i pasiorbvajuć. U ich vielmi dziŭnyja abjomy piŭnoj tary: 355 mł ci 473 mł. Heta źviazana z amierykanskaj sistemaj, z uncyjami. Jašče pjuć miečeładu — heta piva z sousam i łajmam. Vielmi śpiecyfična, ale pakaštavać varta. Hałoŭnaje — heta pić z maleńkich blašanak, kab sonca nie paśpieła nahreć napoj i piva zastałosia chałodnym. Na vulicy ja bačyŭ, moža, adzin raz, kab ludzi siadzieli i pili tekiłu. U barach pjuć, ale vielmi abmiežavanymi porcyjami.
Što tabie nie padabajecca?
Adsutnaść infrastruktury dla piešachodaŭ. Darožki, kaniečnie, jość, ale jany vuzkija. Biez aŭtamabila ty taki niepaŭnavartasny hramadzianin, usio, jak u Štatach. Tut inšy padychod da haradskoha płanavańnia: usio zatočana pad kiroŭcaŭ.
Ja b nie skazaŭ, što mieksikancy vialikija raździaŭbai. Prosta jany ni pra što nie paracca. Viedajecie, ciopła, dobra. Biełarus budzie dziorhacca, a mieksikancy buduć spakojna stajać i niešta marudna rabić. Jany ŭvieś čas na rassłabonie. Nie śpiašajsia, čuvak, usio samo rassasiecca.
A čaho nie chapaje?
Mnie vielmi nie chapaje kiefiru. Tut jaho niama jak źjavy. Ja ŭziaŭ z saboj ź Biełarusi kiefirny hrybok, jaki kidaješ u małako. Płanuju zrabić sabie taki kraftavy kiefir. Tut niama hrečki. Niama dobraj harbaty, jany šmat pjuć kavy. Toje, što ŭ vialikich kramach pradajecca jak dobraja harbata, — heta toje, što ŭ nas pradajecca ŭ pakiecikach u samaj horšaj jakaści.
Tut niama sała! Heta prosta bol. Jany jaduć šmat śvininy, ale sała niama zusim. Ja nabraŭ z saboj śpiecyj, kab zasalić sała, ale tak jaho i nie znajšoŭ. U ich ci śvińni niejkija inšyja, ci to što. Jašče kaŭbasy niama paŭnavartasnaj. Niama varanaj kaŭbasy, niama vendžanaj. Usio, što jość, daražeznaje, pryviezienaje ź Ispanii. Chamona, jak u Ispanii, taksama niama.
