Pavał Karaloŭ
«Hetaja vystava, u peŭnym sensie, vybačeńnie za hady biaspamiactva», — kaža Pavał Karaloŭ, viadučy navukovy supracoŭnik Dziaržaŭnaha litaraturnaha muzeju Janki Kupały, kuratar vystavy.
Uładzimier Krukoŭski, plakat da stahodździa z dnia naradžeńnia Ivana Łuckieviča. Ad samotnaha plakata ŭ Pałacy mastactvaŭ da persanalnaj vystavy prajšło 38 hadoŭ — mienavita stolki pražyŭ vybitny hramadzki dziajač Biełarusi Ivan Łuckievič.
Piać hadoŭ stryječnaja ŭnučka Łuckievičaŭ Marharyta Piarova damahałasia ŭstalavańnia pamiatnaha kamienia — ułady patrabavali pradstavić dakumenty, jakija paćviardžajuć značnaść asobaŭ Ivana i Antona Łuckievičaŭ.
«Ja pryjedu, a niejkaha čynoŭnika niama. Albo dakumenty niapravilnyja. A žyvu ja ŭ Sankt-Pieciarburzie. Ale ž i vielmi šmat było dapamohi!», — kaža Marharyta Piarova.
Ivan Łuckievič, archieolah i mastactvaznaŭca, znachodziŭ i pierapradavaŭ antykvarnyja rečy, kab zdabyć hrošy na hramadzkuju i palityčnuju dziejnaść. Ale značnyja dla biełaruskaj kultury ekspanaty jon zachoŭvaŭ u svajoj muzejnaj kalekcyi, jakaja stała asnovaj Biełaruskaha muzeju ŭ Vilni. Tak jon vykupiŭ i pryvioz z Polščy Statut VKŁ. Maksim Bahdanovič i Źmitrok Biadula nazyvali jahonuju kalekcyju śviatyniaj, fundamentam adradžeńnia ŭsiaho biełaruskaha narodu.
Repliki zdymkaŭ muzejnaj kalekcyi Ivana Łuckieviča, pradstaŭlenyja dla ekspanavańnia Nacyjanalnym muzejem Litvy
Dziakujučy tamu muzeju acaleli ŭnikalnyja rukapisnyja zborniki Janki Kupały: «Šlacham žyćcia», «Son na kurhanie», «Paŭlinka».
Rukapisny zbornik Janki Kupały: «Šlacham žyćcia»
U Miensku Łuckievičy žyli na terytoryi sučasnaha parku Janki Kupały, a pamiatny kamień faktyčna staić na miescy ich siadzibnaha domu.
«Pakoj, u jakim mieścicca ekspazycyja, da kanca vystavy budzie mieć adras — vuł. Vilenskaja, 33, — kaža Pavał Karaloŭ. — Pa im u Vilni žyli Łuckievičy, mieściłasia redakcyja «Našaj Nivy». Heta byŭ samy viadomy adras u Vilni, bo tudy išli ŭsie, chto chacieŭ pahamanić pra biełaruski kraj».
Ivan Łuckievič ź siostrami
Ivan Łuckievič nia mieŭ aficyjnych dziaržaŭnych pasad, ale razam z bratam stajaŭ la vytokaŭ stvareńnia BNR. Da biełaruskaści Ivan pryjšoŭ praź junackaje znajomstva z Hienrycham Taturam, biełaruskim historykam i kalekcyjaneram.
Skarystaŭšysia revalucyjnym nastrojem pačatku XX stahodździa, Ivan Łuckievič stvaryŭ pieršuju biełaruskuju partyju — «Biełaruskaja revalucyjnaja hramada» (paźniej — «Biełaruskaja sacyjalistyčnaja hramada»). Paśla 1905 hodu braty Ivan i Anton Łuckievičy źjechali ŭ Vilniu i raspačali tam novuju, kulturnickuju spravu — zasnavali biełaruskamoŭnaje vydaviectva «Naša Niva».
Treciaja Ŭstaŭnaja hramata Rady Biełaruskaj Narodnaj Respubliki.
U apošniaje svajo viartańnie ź Miensku ŭ Vilniu Ivan Łuckievič jechaŭ u nieacieplenym vahonie, chvory, charkaŭ kryvioju, bo ŭžo chvareŭ na suchoty. Ale ŭ Miensku tady ŭdałosia pierakanać šmat ludziej, i zdavałasia, što budučaj nacyjanalnaj niezaležnaści nie pieraškodzić ništo. Ivan Łuckievič tady skazaŭ: «Usio, ciapier možna i pamirać». Paśla jon narešcie adbyŭ lačycca ŭ Zakapane ŭ Polščy, kudy jaho ŭhavaryła pajechać naračonaja, Juljana Menkie.
Naračonaja Ivana Łuckieviča Juljana Menkie i jaje siastra Lala
«U nas jość unikalny pradmiet — piarścionak, jaki Ivan daryŭ Juljanie, — pakazvaje Pavał Karaloŭ. — Upieršyniu buduć ekspanavacca pamiatki apošnich dzion: Juljana była z Łuckievičam u Zakapane, apłačvała rachunki apteki i pachavalnuju słužbu, my majem ich apošnija listy. Siońnia akurat sto hadoŭ z tych časoŭ».
Familny piarścionak, jaki Ivan Łuckievič padaravaŭ Juljanie Menkie.
Jany paznajomilisia ŭ Vilni padčas Pieršaj usiaśvietnaj vajny, planavali ažanicca. Mienavita Juljana pryviała jaho da Boha: naprykancy svajho žyćcia Ivan pryniaŭ pryčaście ŭ kaściole. Sam Ivan, adnak, aktyŭna vystupaŭ za adnaŭleńnie ŭnijackaj carkvy.
«Jon vystupaŭ chutčej nie jak viernik, — razvažaje Pavał Karaloŭ. — Jon razumieŭ značeńnie ŭnijackaj carkvy dla biełaruskaj budučaj dziaržaŭnaści, tamu pracavaŭ z palityčnaha punktu hledžańnia».
Ivan Łuckievič pamior u 1919 hodzie ŭ Zakapane, tak i nia vylečyŭšysia ad suchotaŭ. U 1991 hodzie jaho prach pierapachavali na mohiłkach Rosa ŭ Vilni.
Replika biusta Ivana Łuckieviča, zroblenaha Rafałam Jachimovičam
Vystava «U narod i kraj svoj tolki vieru…» da stahodździa z dnia śmierci Ivana Łuckieviča pradoŭžycca da 11 vieraśnia ŭ Dziaržaŭnym litaraturnym muzei imia Janki Kupały.
