Nuon Čea - adna z klučavych fihur časoŭ dyktatury čyrvonych kchmieraŭ ŭ Kambodžy, asudžany na pažyćciovaje źniavoleńnie za hienacyd, pamior u vieku 93 hadoŭ, piša bbc.com.
Jaho nazyvali «Brat numar dva» - jon byŭ druhim čałaviekam u krainie paśla Poł Pota, kali Kambodžaj kiravali čyrvonyja kchmiery, - u pieryjad ad 1975 da 1979 hoda.
Za hetyja čatyry hady ŭ krainie zahinuła, jak miarkujecca, dva miljony čałaviek.
Paśla zachopu ŭłady ŭ Kambodžy ŭ 1975 hodzie čyrvonyja kchmiery kinuli krainu ŭ chaos, praktyčna viarnuŭšy jaje ŭ siaredniaviečča.
Miljony ludziej - čverć nasielnictva krainy - pamierli ad hoładu, chvarob i niepasilnaj pracy. Nuon Čea byŭ adnym ź ideołahaŭ i architektaraŭ novaha ładu. Daktryny, jakaja atrymała nazvu «Nulavy hod» - pa anałohii z «Pieršym hodam» kalendara francuzskaj revalucyi, što vyznačaje novuju kropku adliku ŭ historyi.
Paśla vjetnamskaha nastupu i źviaržeńnia režymu ŭ 1979 hodzie Nuon Čea z hrupaj paplečnikaŭ schavaŭsia ŭ harach, dzie i dačakaŭsia pamiłavańnia ŭ 1998 hodzie na padstavie mirnaha pahadnieńnia.
Ale pad ciskam mižnarodnych arhanizacyj Kambodža aryštavała jaho ŭ 2007 hodzie. Paźniej Čea i jašče adzin były lidar Kchijeu Sampchan byli asudžanyja za hienacyd.
Inšy lidar čyrvonych kchmieraŭ Kanh Kiek Ijeu, viadomy jak «tavaryš Duć» taksama byŭ prysudžany śpiecyjalnym sudom da pažyćciovaha źniavoleńnia ŭ 2012 hodzie.
Nuon Čea svajoj viny tak i nie pryznaŭ.
Na adnym z sudovych pasiadžeńniaŭ jon skazaŭ doŭhuju pramovu, u jakoj zajaviŭ, što jaho hałoŭnaj metaj było «vyzvalić radzimu ad kałanijalizmu i ahresii, ad prynižeńnia z boku złodziejaŭ, jakija chacieli skraści našu krainu i ścierci Kambodžu z tvaru ziamli».
Dla bolšaści imia Poł Pota źjaŭlajecca ŭvasableńniem hienacydu, jaki zabraŭ žyćci kala dvuch miljonaŭ kambadžyjcaŭ u 1970-ja. Ale jaho paplečnik Nuon Čea byŭ nie mienš važnaj detallu hetaj mašyny śmierci.
Brat numar dva admaŭlaŭsia brać na siabie adkaznaść abo raskajvacca za złačynstvy, učynienyja pry jaho ŭdziele.
Adnojčy jon zajaviŭ u razmovie z žurnalistam: «Nie pierabili b my tady zdradnikaŭ unutry našaj partyi, nie źniščyli b my ŭnutranaha voraha — siońnia nie było b Kambodžy».
Vinu ŭ bolšaści zabojstvaŭ Nuon Čea sprabavaŭ zvalić na «raskolnikaŭ» u šerahach čyrvonych kchmieraŭ, što nie padparadkoŭvalisia zahadam i kinuli vyklik kiraŭnictvu. Zrešty, nijakich dokazaŭ hetamu jon nie pradstaviŭ.
Nuon Čea nazyvaŭ siabie patryjotam, čałaviekam pierakanańniaŭ. Ale ŭ historyju jon uvojdzie jak biaźlitasny kat ułasnaha naroda, palityčny lidar, jaki ŭdzielničaŭ u adnym z samych ciažkich złačynstvaŭ XX stahodździa.
