Fota Siarhieja Hudzilina
Hetaje pytańnie, sfarmulavanaje z roznaj stupieńniu nachabstva, možna adčuć za mudrahielistymi razvahami šmat kaho z uradavych čynoŭnikaŭ siońnia. Jany pytajucca znoŭ i znoŭ, jany ščyra nie mohuć zrazumieć, što robicca tam, za aharodžaj, dzie maŭčyć pakorlivy statak. Voś ža, i ježa [jašče] jość, i «pasobii» my vam pavialičyli ažno na 33-42 rubli, i pra vakansii my pa telebačańni rehularna «adčytvajemsia». Dyk čaho vam nie chapaje, čerci? Chiba mužykoŭ nie zastałosia?
Vaźmu na siabie pracu patłumačyć ad imia tych, chto za aharodžaj. Bo našu łohiku i našy strachi, zdajecca, robicca ŭsio składaniej urazumieć žycharam vylizanych «jak u Šviejcaryi» katedžnych pasiołkaŭ, pa jakich štodnia pryjazdžajuć čyściutkija słužbovyja aŭtamabili. Dziaciej ludzi (u adroźnieńnie ad katoŭ i tcharoŭ) zavodziać tady, kali jość upeŭnienaść u budučyni. Ułasna, tut možna było b pastavić kropku, ale ŭ mianie niama ŭpeŭnienaści ŭ tym, što jany razumiejuć toje, što my adčuvajem nakont svajoj budučyni.
Noj Charary ŭ vielmi hučnaj ciapier knizie Sapiens abhruntavana patłumačyŭ, što paniaćcie «budučynia» ŭźnikła ŭ hałovach u toj momant, kali čałaviectva z hramady źbiralnikaŭ i palaŭničych pieratvaryłasia ŭ kamuniju tych, chto zajmajecca sielskaj haspadarkaj. Jakaja «budučynia» mahła być u nieandertalca? Štodzionna jon išoŭ na palavańnie i ź lesu zaŭsiody vychodziŭ prykładna z adnym «uradžajem». Kolki b jon ni staraŭsia, «adkłaści» miasa ci jahad na paślazaŭtra, na nastupny hod było nie ŭ jahonych siłach.
Usio źmianiła «ahrarnaja revalucyja» i navuka vyroščvańnia pšanicy. Jak tolki źjaviłasia paniaćcie «ŭradžaj», jak tolki ŭźnikła mahčymaść nie tolki žerci, ale i zachoŭvać na vypadak taho, što ziernie nie ŭradzicca, źjaviłasia i taja trasca, jakaja zaviecca «budučyniaj». Budučynia, jak vučyć nas Charary, ad samaha pačatku mieła adcieńnie tryvohi. Bo kali palaŭničy vyjšaŭ ź lesu i pieratvaryŭsia ŭ sielanina, jon zrazumieŭ, što nie ŭsio zaležyć ad jahonaha razumieńnia pavadak źviaroŭ i viedańnia miescaŭ, dzie možna znajści prydatnyja da ježy raśliny. Jon uciamiŭ, što navat kali siońnia zbožža ŭradziłasia, zaŭtra moža być nieŭradžaj, a tamu treba adkładać — pry hetym abaraniajučy svoj śviran i svajo «žytło» (paniaćcie ab jakim źjaviłasia razam ź sielskahaspadarčaj kulturaj) ad patencyjnych nabiehaŭ susiednich «ziemlarobaŭ» z dubinami, u jakich zdaryłasia zasucha ci patop.
Pavodle Charary, pšanica niašmat dobraha dała sapijensu, i dla jahonaha zdaroŭja i pastavy značna lepiej było b, kali b jon nie horbiŭsia na paletkach, a hojsaŭ pa lasach, šmat ruchajučysia i spažyvajučy vielmi raznarodnuju ježu (Charary śćviardžaje, što navat praciahłaść žyćcia praz «ahrarnuju revalucyju» skaraciłasia). Ale pryčyna, ź jakoj sapijensy pieramahli, a nieandertalcy źnikli — u tym, što razam z «budučyniaj» i «zapasami» jany atrymali mahčymaść razmnažacca što durnyja. Bo byli ŭpeŭnienyja, što zdolnyja prakarmić bolej ratoŭ.
Zaraz vierniemsia da našaj aharodžy. Ja adkryju vialikuju tajamnicu žycharam katedžnych pasiołkaŭ, ale bolšaść biełarusaŭ siońnia žyvie chutčej žyćciom nieandertalcaŭ, čym sapijensaŭ.
Jość zarobak u 600 rubloŭ? Achvihienna! Na ježu chapaje? Jość čym zapravić korč? Zašybisia! Žyviom! Moža, i boty žoncy raz na dva hady vypraviš? I ŭ Tureččynu ŭ hetym hodzie zhaniaješ (u minułym nie chapiła hrošaj)? Nu dyk prosta lukšur! Ale my dobra ŭśviedamlajem, što zaŭtra voś navat hety «kantrakt» moža skončycca, i nastanie nie prosta biespracoŭje — nastanie vełkam na pasiedžańnie kamisii pa darmajedstvie!
Usio siońnia tut — adnym dniom. I navat kali jakomu-niebudź «palaŭničamu» davodzicca «nastralać» u žyćcia ažno 600 tysiač hłušcoŭ i dbajna skłaści ich, jak zrabiŭ heta adzin chciŭca (moj asabisty hieroj!), akuratnieńkimi stopačkami ŭ haražy, siarod słoikaŭ i zakatak, da jaho abaviazkova pryjduć adtul, z-za aharodžy.
I — potym — jakuju budučyniu padrychtavała sistema maładym? Tut absalutna niama sacyjalnych liftaŭ — adno sacyjalnyja jaminy ŭ vyhladzie žyvoj mahčymaści trapić pad starannaść jakoha-niebudź entuzijasta-śledčaha, jakomu vielmi chočacca krasivych pahonaŭ.
To davajcie tak: demahrafičny vybuch tut budzie tady, kali ludzi znoŭ adčujuć siabie haspadarami ŭłasnaha «zaŭtra». Kali zamiest uzdychaŭ pra toje, što «tam» jašče naprydumlali, budzie ŭśviedamleńnie taho, što my ŭsie žyviom u krainie, jakaja nie pakinie biez raboty i prybytku.
Da hetaj pary naradžalnaść možna pavialičyć chiba što ŭviadzieńniem kryminalnaj adkaznaści za prodaž i ŭžyvańnie kantraceptyvaŭ. Heta, darečy, budzie vielmi suhučna niervu našaj sučasnaści.
