Leanid Kanfier.
Hod tamu jamu pastavili ankalahičny dyjahnaz — puchlina hałaŭnoha mozhu. Paśla aperacyi ŭ Izraili jamu daviałosia pieražyć zdradu, sychod žonki z dačkoj, stratu pracy i žytła. Adnačasna ankalahičny dyjahnaz prymusiŭ 46-hadovaha žurnalista pieraasensavać mnohija rečy i pastavić novyja mety, u tym liku dakumentalny film #NATRIBUKVY. Svaboda praciahvaje sačyć za tym, jak chvory na rak žurnalist vyrašyŭ za hod pražyć žyćcio.
24 studzienia minuŭ hod, jak Leanidu Kanfieru zrabili aperacyju ŭ Izraili. Praz hod jon sfarmulavaŭ pieravahi, jakija dała jamu ankalahičnaja chvaroba, i padzialiŭsia imi na svajoj staroncy ŭ Fejsbuku. Voś niekatoryja ź ich:
- Mnie ciapier nie treba kuplać kvateru i ŭsio žyćcio harbacicca na ipateku.
- Kožnaj dziaŭčynie, ź jakoj ja sustrakajusia, zaraz mahu abiacać ažanicca.
- Mnie nia treba dumać, jak mnie ŭ 60 ci 65 žyć na pensiju ŭ 1600 hryŭniaŭ.
- Ja nie «parusia», jak budu vyhladać u svaje 80 i ci budzie ŭ mianie jašče libida.
- Mianie pierastaŭ cikavić moj rost i huščynia vałasoŭ.
- Ja mahu ź lohkaściu abarvać niepryjemnuju razmovu replikaj «davajcie vierniemsia da hetaha pytańnia hadoŭ praz dvaccać».
- U mianie źjaviłasia pryvileja havaryć ludziam praŭdu, chto jany jość na samaj spravie, a ŭ ich — nia kryŭdzicca na mianie za heta.
- Mianie, narešcie, pačynajuć šanavać prosta za toje, što ja jašče jość.
- Na ščaście, ja nie dažyvu da nastupnaha prezydenta Rasiei. Pa-pieršaje, hety jašče nia zdochnie pa zakonie podłaści, pa-druhoje, nastupny budzie jašče horš.
- Ja nie ŭbaču, jak knihi napatkaje los papiarovych hazet.
- I spadziajusia, nie ŭbaču, jak čarhovy halivudzki režysior pasprabuje źniać surahat ab AC/DC.
«U mianie adbyŭsia recydyŭ»
Dva miesiacy tamu my raspaviadali pra toje, jak Leanid Kanfier, žurnalist i režyser-dakumentalist, jaki pačynaŭ karjeru ŭ Biełarusi ŭ 1990-ja jak specyjalny karespandent rasiejskich telekanałaŭ NTV, TV-6 i TVC, paśla ankalahičnaha dyjahnazu vyrašyŭ minusy pieratvaryć u plusy i na praciahu hoda realizavać svaje mary, na jakija raniej nie chapała času. Leanid raskazvaje, što źmianiłasia ŭ jahonym žyćci za dva miesiacy.
— U mianie adbyŭsia recydyŭ. Reštki puchliny, jakuju nie mahli vyrazać padčas aperacyi, pačali raści. Stan zdaroŭja pahoršyŭsia, ja staŭ chutčej stamlacca, źjaviŭsia zvon u vušach, stała mocna «štarmić». Lekary dumali, što heta nie adbudziecca tak chutka. Heta krychu zbłytała plany. Lekar, jaki mianie kuryruje, pierakanany, što heta — naŭprostavaje śledztva taho asabistaha kryzisu, jaki ja pieražyŭ letam i vosieńniu minułaha hodu, kali mnie zdradziŭ lubimy čałaviek, kali ja zastaŭsia bieź siamji, biez mahčymaści žyć sa svajoj dačkoj, i mianie vystavili na vulicu biaz pracy, biaz hrošaj, bieź ničoha. Sa svajoj puchlinaj ja paŭtara-dva miesiacy fizyčna prosta nia spaŭ, nastolki byŭ mocny stres. Ciapier hałoŭnaja zadača — prajści apramieńvańnie. Jaho adkładali da taho momantu, jak nie pačnie raści puchlina. Ciapier heta nieabchodna zrabić.
Ja vielmi zaniaty ŭ vytvorčaści dakumentalnaha seryjału i nie mahu padvieści zamoŭnikaŭ. Da krasavika ja pavinien zdać hetuju vialikuju pracu. U krasaviku ja dumaju pajechać na apramieńvańnie ŭ Izrail. Na heta patrebnyja srodki, pakul ich jašče niama. Tak ci inakš nieabchodny čas. Ja pavinien byŭ atrymać dazvoł ad lekara na toje, što mnie možna čakać da krasavika. Lekar skazaŭ, što pa tych tempach, jakija byli pa stanie na śniežań, kali rabili zdymak, to heta realna.
Ja ciapier svaje zaniatki sportam krychu spyniŭ. Mnie prosta fizyčna nie chapaje sił i praz zahružanaść na zdymkach, i tamu što moj stan zdaroŭja pahoršyŭsia. Mnie ŭvieś čas patrebny adpačynak, ja nie mahu ŭvieś dzień znachodzicca ŭ rabočym režymie.
«Ja byŭ na krok ad suicydu»
— Niadaŭna tvaje siabry ŭ sacyjalnych sietkach stali śviedkami niepryjemnaj historyi, što tvaja byłaja žonka publična abvinavaciła, što ty jaje źbiŭ. Heta adbyłosia ŭžo paśla tvajoj aperacyi, kali ty daviedaŭsia pra toje, što jana tabie zdradžvaje. Što adbyłosia nasamreč?
— Usio prosta. Kali tabie aparvajuć nahu, albo prosta ablivajuć kipniem, ty nie havoryš vysakarodna: «Kali łaska, budźcie łaskavyja, nie mahli b vy mianie bolš nie ablivać kipniem». Ty havoryš tymi słovami, jakija ŭ toj momant na jazyku. Adpaviedna ničoha dobraha ŭ toj momant čałavieku, jaki mnie zdradziŭ, ja skazać nia moh. Ja havaryŭ tymi słovami, jakimi havorać tady, kali tabie robiać vielmi baluča. Heta było nia prosta pakidańnie čałavieka ŭ biadzie, heta było zdradnictva, zdrada. Da taho ž u mianie zabrali novuju kvateru, jakuju ja kupiŭ. Hety sychod rychtavaŭsia dastatkova daŭno i jaho nie spyniła maja chvaroba.
Što tyčycca abvinavačvańniaŭ u tym, što ja źbiŭ jaje. Nasamreč takoha nie było. Było b vielmi dziŭna vyviešvać niejkija fotazdymki praz 5 miesiacaŭ. Ja daŭ joj aplavuchu, kali ja daviedaŭsia pra zdradu, pra toje, jak heta było. Ja ciapier pracuju z psycholaham. Moj psycholah skazaŭ, što ŭsio, što pieražyvaje zvyčajny čałaviek u zvyčajnym žyćci, u maim vypadku, z majoj ankalahičnaj chvarobaj, pamnažajecca na dziesiać. Ja byŭ na krok ad suicydu, i toje, što ja jašče žyvy, heta vielmi dobry vynik. I kab nie było nijakaha vychłapu, słaviesnaha ci inšaha, heta mahło sumna skončycca dla luboha z nas. Adbyłosia toje, što adbyłosia. U mianie nie było nijakaha vybaru, tolki ja pieražyŬ heta. Ciapier maja siamja — heta maja dačka, jakaja taksama žyvie sa mnoj.
«Kali budzie niejkaja pamyłka, ja spyniu isnavańnie jak asoba i budu nieruchomy jašče da taho momantu, jak pamru»
— Miesiac tamu ty źviartaŭsia pa dapamohu da siabroŭ i znajomych, kab apłacić sučasnaje lačeńnie ŭ Izraili. Ci patrebnaja tabie jašče dapamoha?
— Ja nie stvaraju ŭražańnie čałavieka, jaki pamiraje i maje vialikuju patrebu ŭ dapamozie. Ja abviaściŭ zbor srodkaŭ tamu, što ŭ mianie ich niama. Mianie pytalisia, čamu apramieńvańnie ŭ Izraile, a nie va Ŭkrainie ci niedzie jašče. Maja puchlina znachodzicca ŭ toj zonie mozhu, jakuju nielha aperavać. Hetaja zona mozhu adkazvaje za asobu i matoryku ŭsiaho cieła. I kali budzie niejkaja pamyłka, to ja spyniu isnavańnie jak asoba i budu nieruchomy jašče da taho momantu, jak pamru.
Tamu, kab minimizavać ryzyku, maja siabry, jakija kuryrujuć lačeńnie, rajać źviarnucca da najlepšych specyjalistaŭ u śviecie, jakija zajmajucca puchlinami mozhu. Heta niaprostaja puchlina, jana znachodzicca ŭ niaprostaj zonie. My abviaścili zbor srodkaŭ, sabrali pakul kala 5 tysiač dalaraŭ. U mianie buduć i svaje srodki, kali ja skonču hety vialiki prajekt. Tym nia mienš hetaje pytańnie jašče aktualnaje. Ciapier ja nie pišu «dapamažycie», nikoha nie padklučaju, tamu što ja razumieju, što jość šmat ludziej, jakim patrebnaja dapamoha, asabliva dzieciam, i moj vypadak nia samy dramatyčny. Zrabiŭ adzin raz, a dalej jak samo pojdzie.
«Dla mianie heta misija, jak dla čałavieka, jaki šmat hadoŭ pracavaŭ u Rasiei»
— Što z tvaimi planami ŭ dakumentalnym kino. Što ŭžo zroblena? Što na padychodzie?
— U nas ciapier u vytvorčaści 8 filmaŭ i dziaviaty «NATRIBUKVY», jaki ja źbirajusia daźniać sioleta i, kali pašancuje, paśpieju jaho sabrać i zrabić.
Adzin ź filmaŭ nazyvajecca «A što takoje luboŭ?». Jon pra dziaciej, jakich kinuli baćki, pra dziaciej bieź dziacinstva, jakija žyvuć u internatach, možna skazać, u dziciačych turmach.
Heta aŭtarski film, u jakim ja budu vystupać nia tolki jak žurnalist, ale i jak baćka, jaki vielmi mocna zadumaŭsia nad tym, što ja mahu i što paśpieju dać svajoj dačce, jakim jana mianie zapomnić.
Maja asabistaja historyja budzie častkaj hetaha filma. Tema — šyrejšaja, jana pra dziacinstva, pra čałaviečnaść, tamu što luby film, jaki robicca, tak ci inakš — pra luboŭ-nieluboŭ, pra dabro i zło. Pres-pakaz namiečany na siaredzinu lutaha.
Ciapier my jedziem na zdymki 6-seryjnaha dakumentalnaha seryjału pra adradžeńnie ŭkrainskaha vojska. Dla mianie heta važnaja tema ŭ tym liku i tamu, što ja pryjechaŭ va Ŭkrainu z krainy-ahresara, z Rasiei. Ja razumieju, što jość masa pytańniaŭ da taho, jak zabiaśpiečvajecca vojska, jak pravodzilisia vajennyja aperacyi. Pry ŭsim pry hetym možna skazać, što raniej vojska jak takoha va Ŭkrainie nie było, a ciapier jano jość. Ułasna pra heta i budzie hety seryjał. Dla mianie heta niejkaja misija, jak dla čałavieka, jaki šmat hadoŭ prapracavaŭ u Rasiei. Zrabić film pra ŭkrainskaje vojska — heta znakavaja reč dla mianie. Faktyčna, heta budzie kronika rasiejskaj ahresii va Ŭkrainie, pačynajučy z krymskich padziejaŭ.
Jašče adzin film — pra tomas. Adzin film užo vyjšaŭ sioleta 7 studzienia paśla taho, jak Ukraina atrymała tomas. Druhi film maje być zrobleny da kanca sakavika. Jon u bolšaj stupieni budzie nie pra sam tomas, a pra historyju baraćby Ŭkrainy za niezaležnaść, u tym liku i ŭ carkoŭnych pytańniach.
«NATRIBUKVY» — heta moj hałoŭny film. I jon dapaŭniajecca novymi sensami, pra jakija ja navat nia dumaŭ, kali pačynaŭ. Hetaja historyja z chvarobaj adkryła ŭva mnie šmat cikavych rečaŭ, pra jakija ja navat i nie padazravaŭ. U tym liku nia samych pryjemnych. Heta prymusiła mianie viarnucca ŭ dziacinstva i zrazumieć, adkul heta ŭsio. A dziacinstva — heta Biełaruś i ŭsio, što tam adbyvałasia. Heta film pra pakaleńnie 40+, majo pakaleńnie, jakoje paśla pierabudovy adčuła svabodu, a potym zaśpieła jaje zhortvańnie va ŭsich krainach, dzie ja žyŭ i pracavaŭ — u Biełarusi i Rasiei. Ciapier dadałasia asabistaja historyja, źviazanaja z chvarobaj, jakaja niajasna nakolki dramatyčna budzie dalej raźvivacca. Ja nie źbirajusia viešać nos. Dumaju, što paśla apramieńvańnia ja adnaŭlusia, znoŭ pačnu zajmacca sportam i ŭsio, što namieciŭ, tak ci inakš zrablu. Ciapier składany momant z punktu hledžańnia i zdaroŭja, i pracy. Treba paśpieć zrabić i toje, i inšaje, i nikoha nie padvieści.
Letaś vyjšaŭ najbolš važny dla mianie film na dadzieny momant — «Maja vajna. Dva žyćci Vasila Ślipaka». Jon Biełaruśsiu pačynajecca i Biełaruśsiu zakančvajecca. Biełaruś — važny kavałak majoj asabistaj historyjaj. Biełaruś jak antyscenar dla Ŭkrainy. Film pra toje, jakoj chacieła by bačyć Ukrainu Rasieja — padkantrolnaj svajoj byłoj pravincyjaj. Na prykładzie maich siabroŭ žurnalistaŭ my pakazvajem, što prajšło cełaje žyćcio i ničoha nie pamianiałasia. Pry dobrych darohach i dobrych praduktach niama svabody i navat niama šancu na toje, što hetaja svaboda źjavicca. U toj čas jak va Ŭkrainie taki šaniec jašče jość. Vysnova filma — Ślapak zahinuŭ za svabodu, za toj šaniec, jaki jość va Ŭkrainy, i hetaha šancu niama ŭ Biełarusi.
Leanid Kanfier: rak navučyŭ prostym banalnym iścinam:
- Nož u śpinu bolš baluča, čym skalpelem pa hałavie.
- Adpuścić składaniej, čym zavajavać.
- Pomsta — adzin ź vidaŭ baraćby za adnosiny.
- Lubić i škadavać — roznyja rečy. Časam treba zrabić baluča, kab navučyć.
- U mužčyny vialikimi pavinny być hadzińniki, aŭto i mazhi.
- U žančyny vialikaje serca lepš, čym vialikaja hrudzi.
- Numary siabroŭ treba viedać napamiać, a nie kapijavać z adnoj telefonnaj knižki ŭ inšuju.
- Sapraŭdny siabar — nia toj, chto zamučyć ciabie pytańniami pra puchlinu i pažadańniami «trymajsia», a prosta spytaje numar rachunku kliniki i skaža «z Boham, Lonia!»
- Kachańnie — heta kali tabie prosta papraŭlajuć kaŭnieryk, navat kali jon u poŭnym paradku.
- Samaje strašnaje ŭ žyćci — nia drennyja zdymki MRT. A pračynacca ŭ pustoj kvatery, dzie ciabie čakaje tolki puchlina.
- Usia ahresija ŭ hetym śviecie — kampensacyja nielubovi.
- My stanovimsia lepš tolki zatym, kab našy dzieci nie prajšli praz toje, praz što pryjšłosia prajści nam.
- U mianie samyja vydatnyja dzieci na śviecie, dziela jakich ja chren pamru prosta tak.
