Andruś Horvat. Fota Siarhieja Hudzilina.
Andrej Horvat vypuściŭ «Premjeru», svaju druhuju knihu, pryśviečanuju pastanoŭcy śpiektakla ŭ Kupałaŭskim teatry i vandroŭcy pa Jeŭropie. Hetuju knihu možna śmieła raić prychilnikam «Radziva «Prudok», a taksama, naprykład, tym, chto cikavicca tvorčym pracesam u teatry.
«Premjera» źjaŭlajecca paŭnavartasnym praciaham «Radziva «Prudok»: hieroi, siužetnyja linii, aluzii na pieršuju knihu — asnova i fundamient dla druhoj. Heta ŭžo nie fejsbučnyja zapisy z umoŭnym interaktyvam z čytačami, ale dziońnikavaja ŭryvistaść, strakataść i (jak vynik ci pryčyna?) spaviadalnaść zachavalisia. Samaje cikavaje z taho, čym «Premjera» adroźnivajecca ad «Radziva», — źjaŭlajecca šerah kanfliktaŭ i navat siužet.
Kali kazać vielmi ŭmoŭna, to kniha pačynajecca z repietycyj śpiektakla, a skančvajecca jaho premjeraj. Ale paralelna aŭtar šukaje svajho piersanaža, miesca dla Prudka ŭ vialikim śviecie i ŭnutry siabie, miesca dla siabie ŭ śviecie padčas vandroŭki pa Polščy, Aŭstryi, Italii, Francyi i navat miesca dla siabie ŭnutry śmierci.
Usio skančvajecca dobra, tamu što heta nie vyhladaje sapraŭdnaj kancoŭkaj. Nie kaniec.
Horvat ź vialikaj nieachvotaj piša niešta ramantyčnaje. Mahčyma, kab adčužyć zanadta asabistyja pieražyvańni, u «Premjery» jon admysłova pakazvaje nibyta naŭmysnaje «stvareńnie» Oli (mienavita praz O), kab niejkim čynam ažyvić piersanaža pjesy. Cikava apisana, jak u teatry sumiesna prydumlajuć Olu («napišy, što Ola pryhožaja», «skažy, što Ola smačna hatuje»).
Pra Olu my ŭ vyniku viedajem nie tak šmat, ale jana vidavočna hetaksama niepadparadkavanaja aŭtarskaj voli, jak i ŭsie inšyja piersanažy. Tamu aŭtar nazyvaje jaje kardonnaj fihurkaj absalutna darma, chiba, kab niejki inšy raz padkreślić jaje ŭmoŭnaść. Ale niejkim čynam umoŭnaść abaročvajecca zahadkavaściu, što lubomu žanočamu vobrazu idzie tolki na karyść. U vyniku staronki z Olaj akazalisia nadzvyčaj nieabchodnyja knizie, dzie tak šmat niervujucca i niepakojacca.
Dla mianie jak teatralnaha krytyka, viadoma, asabliva kranalnymi zdajucca teatralnyja staronki «Premjery». Hieroi nazvany svaimi imionami ŭ žyćci. Režysior Ramana Padalaka, akciory Michaił Zuj, Dźmitryj Jesianievič i Śviatłana Anikiej, a taksama mastacki kiraŭnik Mikałaj Pinihin vyhladajuć na staronkach knihi całkam paznavalnymi. Hetyja, tak by mović, siabroŭskija šaržy dapoŭnieny ilustracyjami Śviatłany Ryžykavaj i nie majuć na mecie stvaryć partretnaje padabienstva. Horvat nie piša dakumientalny tvor, ale niejkaj adnoj-dźviuma farbami jon abmaloŭvaje absalutna paznavalnyja charaktary. U niejki momant pačynaješ z naściarožanaściu čakać momantu, kali pra śpiektakl pačnuć pisać recenzienty. Ale «Našu Nivu» Horvat pa staroj pamiaci paškadavaŭ. I niejak palahčeła.
Najvialikšuju pryjaznaść vyklikaje toje, jak uvieś teatr starajecca, jak usie emacyjna padklučanyja da śpiektakla. Ciažej za ŭsio ŭ tvorčaści daravać niejkuju samaŭpeŭnienaść i samazadavalnieńnie, ale akurat ich na teatralnych staronkach niama zusim, navat u Mikałaja Pinihina, jaki, zdajecca, mieŭ by na heta prava.
Jak užo napisana vyšej, adzin ź siužetnych pavarotaŭ — pošuk piersanaža, dyk da aŭtara ŭ hetym pošuku dałučajecca ŭsia aŭtarskaja hrupa śpiektakla. Adzin z samych kranalnych epizodaŭ pakazvaje Michaiła Zuja, jaki ŭ volny ad pracy čas basanož staić na małoj scenie i sprabuje adčuć toje sapraŭdnaje, što robić horvataŭskaha piersanaža takim ščymliva pryjaznym.
Važna, što apovieść nie pieraŭtvarajecca ŭ šmatstaronkavy kamplimient siabram. Mienavita teatr stanovicca tym uvasableńniem horvataŭskaha kanfliktu publičnaści, jaki, mnie zdajecca, dla apovieści źjaŭlajecca centralnym. Nievypadkova raptam na staronkach źjaviŭsia Bułhakaŭ, čyj teatralny «raman» byŭ mienš pryjemnym i navat bolš trahičnym. Rodnić horvataŭskaha aŭtara z hierojem «Teatralnaha ramana» supiarečańnie: ich adnolkava ciahnie da teatra, adnolkava zachaplajuć teatralnyja ludzi i hetaksama pužaje ŭsia źviazanaja z teatralnym žyćciom hramadskaja dziejnaść. Repietycyi, sustrečy z čynoŭnikami i žurnalistami — usie staronki «Premjery», pryśviečanyja hetym momantam, nastolki prasiaknuty stracham, što apisańnie śmierci i pachavańnia, jakija supadajuć z hetymi padziejami, zdajucca jašče bolš praniknionymi.
Kažuć, režysior pavinien pamierci ŭ akciory, hetaksama i aŭtar pamiraje na premjery. Śpiektakl źjaviŭsia, pakazy byvajuć bolš udałymi, mienš udałymi, ale aŭtar niasie adkaznaść za ŭsio, i jaho dovady, što jon mieŭ na ŭvazie na samoj spravie, nibyta siły ŭžo nie majuć.
Strach publičnaści Horvat apisvaje ŭ prałohu, kali jon arhanizoŭvaje ŭ Prudku «tajemny» kancert hurta «Durni ź lesu». U hetym epizodzie, kali pank-hurt cichieńka hraje ŭ chlavu, uvasablajecca ŭsia moc mastackaha impieratyvu, zamiešanaha na słabavyjaŭlenaj sacyjafobii. Nakolki zacisnuty jon tut, nastolki svabodnyja apošnija staronki apovieści, dzie hieroj lažyć la Ejfielevaj viežy, volny i nieźviazany nijakaj hravitacyjaj.
Vielmi raduje, što pa tvory nie adčuvajecca, nibyta aŭtara ściskaje niejki strach «druhoj knihi», i my majem nadzieju čakać praciahu pryhod takoha simpatyčnaha piersanaža.
