Pra stanovišča fiłasofskich viedaŭ u adukacyjnaj sistemie BDU
«Jość tolki adna pa-sapraŭdnamu surjoznaja fiłasofskaja prablema — prablema samahubstva. Vyrašyć, vartaje ci nie vartaje žyćcio taho, kab jaho pražyć, — značyć, adkazać na fundamientalnaje pytańnie fiłasofii».
A. Kamiu
U hetaha dakumienta niama vysokich metaŭ źviarnuć uvahu na fundamientalnyja prablemy biełaruskaha hramadstva ci ž dahrukacca da hłybiń samaśviadomaści moładzi, ukazaŭšy na ich źnievažalnaje, zaležnaje i rabskaje staŭleńnie da samich siabie. Śviatkavańnie 100-hodździa VŁKSM maładych ludziej u simvolicy daŭno minułaj dziaržavy; słavianskija kaštoŭnaści, jakija prapahandujucca kiraŭnikom dziaržavy, jakija nadajuć prava ŭžyvać fizičny hvałt da dziaciej i žančyn; najaŭnaść na pasadzie ministra adukacyi čałavieka z adkrytymi kamunistyčnymi pohladami; kiravańnie hałoŭnaj VNU krainy rektara, zusim ź joj nie źviazanaha, a adzinym fiłasofskim fakultetam — dekana, jaki nikoli nie navučaŭsia na dadzienym fakultecie, pavyšeńnie apłaty za navučańnie i pavieličeńnie kolkaści pravierak pry paharšeńni arhanizacyi i jakaści adukacyi — usio heta padobna da siuru, ale heta realny kantekst, u jakim treba razhladać hety dakumient.
Ale hetaja rabota zusim nie pra hetyja prablemy! Jana maje pad saboj tolki adnu metu — spynić ździek ź fiłasofii i apošnich jaje pradstaŭnikoŭ u akademičnym asiarodku RB. Na žal, aparat unutryŭniviersiteckaj kamunikacyi nie dazvalaje vieści adkryty dyjałoh pamiž studentami, vykładčykami i administracyjaj pa akreślenych pytańniach. Tamu prymalnaj formaj takoha rodu prašeńnie i pryčyn, jakija da jaho pryviali, źjaŭlajecca hety dakumient: tezisny pierakaz, jaki dakazvaje niemahčymaść arhaničnaha isnavańnia pradmieta «Fiłasofija» ŭ struktury BDU i, bolš za toje, u sistemie biełaruskaha hramadstva. Prymajučy da ŭvahi schiematyčnaść i niekatoruju subjektyŭnaść vykładzienych tezisaŭ, adznačajem, što padmacavać kožnaje paznačanaje ŭ dakumiencie pałažeńnie kankretnymi prykładami nie składzie ciažkaściaŭ, ale, na žal, heta zaniało b šmat miesca ŭ dadzienym tekście.
My nie zaklikajem da revalucyi, nie zaklikajem da ŭsieahulnaha praśviatleńnia — heta zadača buntaroŭ i prarokaŭ (ci ž prychilnikaŭ VŁKSM), jakija nie pryznajuć nijakich aŭtarytetaŭ, lubiać svabodu i hatovy achviaravać samym darahim, u tym liku i ŭłasnym žyćciom dziela ideałaŭ. My kudy bolš ścipłyja: nami prosta ŭśviedamlajecca i pryznajecca nie stolki bieskarysnaść prafiesijnaj fiłasofii ŭ biełaruskim hramadstvie, kolki paprostu śmiešny, ale ad taho jašče bolš sumny, charaktar jaje stanovišča ŭ struktury BDU.
Tamu my prapanujem prostaje rašeńnie prablemy, prazaična abaznačanaj u epihrafie, ale ŭ dačynieńni da sučasnaha stanovišču «Fiłasofii» u BDU: my vystupajem za akademičnaje samahubstva fiłasofii ŭ BDU. Čamu my prosim, a nie ździajśniajem? Akademičnaje samahubstva nie moža prosta zdarycca, jano musić być pryniata i lehitymizavana ŭ akademičnym asiarodździ. Možna šmat refleksavać nad fiłasofska-histaryčnymi pieradumovami takoha rašeńnia: ci to biełaruskaje hramadstva ŭźniesłasia da viaršyniaŭ samaśviadomaści, na jakich navat fiłasofskija viedańni stali čymści pryvatnym i štodzionnym, ci to prosta adsutnaść samaśviadomaści jak takoj.
Ale rašeńnie ŭžo pryniata, prašeńnie vykazana, usio mahčymaje nami było zroblena. My prosim padtrymki, a taksama čakajem rašeńnia, bo sami nie majem prava vyrašać za ŭvieś univiersitet, nie spytaŭšy alternatyŭnaje mierkavańnie. My hatovyja adstojvać ułasnuju pazicyju, hatovyja da dyskusij i arhumientacyi. Ale, dla pačatku, aznajomciesia z prablemaj, a ŭ kancy jašče raz spytajcie ŭ siabie: ci varta naohuł niešta rabić z hetym niezrazumiełym pradmietam, unikać u tezisy, pravodzić i abdumvać reformy, kali i tak niadrenna žyć, nie čujučy ničoha pra fiłasofiju i jaje prablemy? — moža, sapraŭdy, lepš dapamahčy samalikvidavacca hetaj niaščasnaj śviadomaści i vyzvalić ich ad akademičnaha doŭhu i ŭmoŭnaściaŭ — vyrašać tolki vam.
Pra BDU
1. Tolki zakłapočanaść studentaŭ jakaściu ich ułasnaje adukacyja dazvalaje im ličyć siabie vartymi pavahi i pryznańnia ŭ hramadstvie.
1.1. Amorfnaść i tatalnaja abyjakavaść studentaŭ u dačynieńni da ŭsiaho, što nie tyčycca ich asabistaha kamfortu, sparadžaje hrebavańnie da ŭłasnych pravoŭ i abaviazkaŭ, i, jak śledstva, pryvodzić da ich parušeńnia.
1.2. Pryniaćcie studentami padparadkavanaha stanovišča nie źjaŭlajecca vynikam sistemy vychavańnia i adukacyi, ale jość naturalnym praciaham ich ułasnaj biazvolnaści i słabacharaktarnaści.
1.2.1. Kali b heta było nie tak, to taki zvarot byŭ by napisany našmat raniej; choć by studentami fiłasofskaha fakulteta.
1.3. Studenty BDU nie zdolnyja ŭ naležnaj miery ŭjavić svaju prafiesijnuju i asabistuju budučyniu.
1.3.1. Da prykładu, uśviedamlajučy mahčymaść stvareńnia siamji, jany nie pradbačać situacyi, kali ich dzieci, nie majučy mahčymaści vykazać ułasnaje mierkavańnie i zadać navat vidavočnyja pytańni, źviernucca da baćkoŭ z pretenzijami i ździŭleńniem — a zamiest zrazumiełaha adkazu atrymajuć tolki mykańnie i nievyraznyja tłumačeńni, z mahčymym uśviedamleńniem taho, što zmahacca za budučyniu treba było ŭ sučasnaści, adstojvajučy nie tolki svaje pravy, ale i pravy budučych pakaleńniaŭ.
1.4. Takim čynam, biełaruskaha studenta možna vyznačyć adsutnaściu svabody dumki i žadańnia dziejničać: ambicyi nie apraŭdvajucca i nie padmacoŭvajucca adpaviednaj realizacyjaj, a tolki dušacca absalutnaj niazdolnaściu vyjści z zony kamfortu ŭ bok ciarpieńnia i zhody, nadziei na čužuju volu.
2. Vykanańnie abaviazkaŭ, pavaha i zachavańnie pravoŭ jość niepachisnyja pryncypy adekvatnaha funkcyjanavańnia nie tolki sistemy vyšejšaj adukacyi, ale i luboj sacyjalnaj struktury.
2.1. Abaviazki i asnoŭnyja pravy zamacavany ŭ Kodeksie Respubliki Biełaruś ab adukacyi.
2.1.1. Na žal, dadzieny Kodeks źjaŭlajecca fikcyjaj ŭ BDU: im hrebujuć na ŭsich uzroŭniach funkcyjanavańnia ŭniviersiteta (administracyja, vykładčyki, studenty).
2.1.2. Aznajamleńnie z Kodeksam asnoŭnych strukturnych elemientaŭ: administracyi, vykładčyckaha składu i studenckaj masy — nierealizavanaja zadača.
2.2. Niepachisnaść pravoŭ i svabod padmieniena prafan-abyvacielskim staŭleńniem da ŭłasnych i čužych pravoŭ i abaviazkaŭ.
2,3. Parušeńnie pałažeńniaŭ Kanstytucyi i asnoŭnych pravoŭ čałavieka źjaŭlajecca narmalnaj praktykaj dla Respubliki Biełaruś, — takoje stanovišča prymajecca absalutnaj bolšaściu hramadzian biez usialakaha krytyčnaha asensavańnia.
3. Namienkłaturna-adnamiernyja vykładčyki daminujuć nad tym, chto jašče zdolny ŭvasobić saboj sapraŭdny vobraz fiłasofii.
3.1. Płanavaje składańnie navučalnaha raskładu z boku administracyi, pry minimalnym, prystasoŭvalnym charaktary ŭdziełu ŭ im vykładčykaŭ sparadžaje niemahčymaść dla ich vykłaści svoj pradmiet u toj formie i źmieście, jaki jany ličać patrebnym i nieabchodnym.
3.1.1. Adnačasova z hetym, va ŭhodu płanu mnohija asnovatvornyja, kłasičnyja kursy padpadajuć pad skaračeńnie, u toj čas jak vyzvalenyja hadziny ekspłuatujucca inšymi, aktualnymi (pa niajasnaj i zaviedama schavanaj łohicy) pradmietami.
3.2. Struktura Univiersiteta zaachvočvaje farmalnaje vykanańnie svaich praviłaŭ, što sparadžaje źjavy «zručny vykładčyk», jaki parazituje na isnujučaj struktury, zabivajučy luby źmiest svajoj dyscypliny ŭ sile tolki farmalnaha źmiestu i adsutnaści pryniaćcia i vybaru z boku studentaŭ.
3.2.1. U procivahu im, vykładčyki, jakija žyvuć fiłasofijaj, svoj pradmiet vymušanyja ŭpisvać i abmiažoŭvać siabie i svaje daśledavańni ramkami, zadadzienami Univiersitetam, nievymierna hublajučy ŭ jakaści.
3.2.2.Takija vykładčyki, jakija vymušanyja vyžyvać u dadzienaj sistemie, asudžanyja na nieprystojnaje staŭleńnie i mizernaje zabieśpiačeńnie, bo pradmiet fiłasofii mała taho, što nie zajmaje naležnaha jamu stanovičša ni ŭ dziaržavie, ni va Univiersitecie, dyk jašče i zastajecca redukavany da ŭzroŭniu šarahovaj, modulnaj dyscypliny.
3.3. Adsutnaść krytyki i adkrytaja dyskusija sa studentami pryvodzić da źjaŭleńnia bieskarysnych pradmietaŭ «dla hałački», jakija ad fiłasofii ŭ najlepšym vypadku majuć tolki słova ŭ naźvie kursa.
3.4. Univiersiteckija vykładčyki, na jakich lažyć adkaznaść za zachavańnie spadčyny ŭsiaho šmatabličča čałaviečaj dumki, vyražanaj u kultury i historyi, zajmajucca ŭ BDU zachavańniem ŭłasnaha stanovišča i transfarmacyjaj ułasnych intaresaŭ pad patreby nie ŭłasnaj svabodnaj voli, ale ideałahičnaha, tatalitarnaha režymu, ustanoŭlenaha ŭ BDU.
3.5. Vykładčyki, jakija ŭ poŭnaj miery ŭśviedamlajuć zaniapad isnujučaj sistemy, vyžyvajuć i prystasoŭvajucca da jaje dziela adnoj mety — aśviatlić saboj i svajoj dziejnaściu studentam šlach da viedaŭ, adkryć pierad imi ŭsiu raznastajnaść kultury i litaralna prymusić ich dumać — vyklikajuć taksama i nievymierny žal za toje, što vymušany mała što tryvać pryhniot ad Administracyi, dyk jašče, zhodna z płanami i rejtynhami, i apytvać i aryjentavacca na časta nieprystasavanych da navučańnia adpaviednaha pradmieta studentaŭ, jakija prajšli ŭ BDU tolki pa vynikach CT, biez usialakaha pramiežkavaha etapu sumoŭja.
Pra fiłasofiju
4. Fiłasofija nie źjaŭlajecca navukaj.
4.1. Navuka jak fienomien kultury paŭstała našmat paźniej za fiłasofiju
4.1.1. Navuka spaścihaje asobnuju, abmiežavanuju častku realnaści (jakuju pryniata nazyvać abjektyŭnaj rečaisnaściu), u toj čas jak vobłaść pretenzij fiłasofii da hetaha času abmiažoŭvajecca ŭ ramkach asobnych fiłosafaŭ dla abhruntavańnia i padtrymki svaich sistem.
4.2. Navukovaja adukacyja praduhledžvaje paśladoŭnaje, sistematyčnaje vyvučeńnie, pazbaŭlenaje momantu asabistaj refleksii i nakiravana na abjektyŭnaje zrazumieńnie śvietu.
4.2.1 Fiłasofskaja ž adukacyja abaviazana być krytyčnaj, bo maje refleksiŭny charaktar, hruntujučysia na asabistym pieražyvańni i razumieńni śvietu (jakoje taksama moža pretendavać na abjektyŭnaść, ale inšaha rodu, kali paraŭnoŭvać z navukaj).
4.2.2. Forma pravierki i kantrolu viedaŭ u navukovaj adukacyi — testy, kantrolnyja i luby vid dakładnaj pravierki viedaŭ, zasnavany na adzina pravilnych vyznačeńniach, a taksama na fundamientalnaści i statyčnaści suviaziaŭ pamiž imi.
4.2.3. Fiłasofskaje viedańnie pamiraje i hublaje svaju paŭnatu pry nieabchodnaści być upisanym u vyznačeńni, jano pakutuje i nie moža vykazać siabie ŭ testach i faktach — imknučysia da mietaŭzroŭniaŭ spaścižeńnia, jana nie maje prava zastavacca na ŭzroŭni naviazanych, vyznačanych źvierchu paniaćciaŭ.
4.2.4. Mienavita vyznačeńnie ŭ adzina viernych paniaćciach asnoŭnych fiłasofskich idej i pryniaćcie fiłasofii tolki jak navuki jość abaviazkovym patrabavańniem da studentaŭ fiłasofskaha adździaleńnia BDU pry zdačy DEK, i mienavita takaja forma kantrolu abaviazana mieć miesca ŭ adpaviednaści z rejtynhavaj sistemaj.
4.2.5. Bolš za toje, pastupleńnie na śpiecyjalnaść «fiłasofija» adbyvajecca šlacham paśpiachovaha prachodžańnia centralizavanaha teściravańnia pa dziaržaŭnaj movie, historyi Biełarusi i hramadaznaŭstvie, jakija nie majuć nijakich naŭprostych i vielmi słabyja ŭskosnyja adnosiny da fiłasofii (asabliva paśla zasvajeńnia školnaj prahramy).
4.2.6. Ahulny konkurs na śpiecyjalnaści «fiłasofija», «sacyjałohija» i «sacyjalnyja kamunikacyi» pravakuje trapleńnie na kožnuju sa śpiecyjalnaściaŭ ludziej, całkam nie zacikaŭlenych u atrymańni paznačanaj profilnaj adukacyi, žadajučy tolki atrymać dypłom pa ŭkazcy baćkoŭ i patrabavańniaŭ paśpiachovaj intehracyi na rynku pracy, biez krytyčnaha asensavańnia i razumieńnia.
4.3. U BDU fiłasofija stała śpiecyjalnaściu, majučy adnolkavy styl pravierki i vykładańnia jak z naturalnymi, tak i z techničnymi śpiecyjalnaściami, što zabivaje ŭsiakuju mahčymaść dla jaje stać choć by ŭ patencyi krytyčnaj, asudžanaj viečna vypraboŭvać nierazumieńnie jak u samim sabie, tak i ŭ vonkavym pohladzie.
5. Fiłasofija jość śmiełaść dumki i jaje volny ruch.
5.1. Fiłasofija pačynajecca sa ździŭleńnia, a taksama, vynikajučy z Arystociela, źjaŭlajecca «adzina svabodnaj, bo jana adna isnuje dziela samoj siabie».
5.1.1. Rozum pa svajoj pryrodzie volny i nie prymaje nijakich zahadaŭ ličyć niešta sapraŭdnym.
5.1.2. Tolki isnujučy dla samoj siabie, fiłasofija moža isnavać dla ŭsiaho inšaha, bo tolki tak raskryvajecca jaje sapraŭdnaje pryznačeńnie: praz krytyku da stanoŭčych źmien (prajektyŭnaść, farmiravańnie ideału).
5.2. Fiłasofija nie pacierpić padliźnictva i zhody, pryniaćcia isnujučaha, naviazanaha paradku, abmiežavanaha ŭsprymańnia i dahmatyki.
5.2.1. Mienavita hety aśpiekt fiłasofii ihnarujecca albo taktoŭna nie zaŭvažajecca ŭ BDU, jamu niama miesca ŭ hetaj statyčnaj ustanovie, jakaja pastupova pažyraje samu siabie.
5.3. Adsutnaść svabody pry vyvučeńni fiłasofii pieratvaraje jaje nie ŭ akademičnuju dyscyplinu, ale ŭ zbornik afaryzmaŭ, a taksama peŭny paradak čytańnia i minimalnaje viedańnie histaryčnaha kantekstu ich uźniknieńnia — voś formuła, jakaja, na dumku ludziej, jakija składajuć navučalnyja płany (a heta nie vykładčyki, jak možna było b padumać), pavinna zrabić sa zvyčajnych ludziej fiłosafaŭ.
5.3.1. Na spravie atrymlivajucca nie fiłosafy, a abmiežavanyja raby hramadstva i čužoj dumki, u najlepšym vypadku, jakija ŭmiejuć dobra havaryć i kivać hałavoj, navat kali nie prosiać — zanadta mocny refleks źniešniaha i ŭnutranaha pryniaćcia.
5.4. Abmiežavańnie fiłasofii navučalnymi płanami, aktualnaściu, karysnaściu i łžyvymi pošukami ŭ joj prykładnoha, navukovaha zabivaje ŭ joj usiu svabodu i krytyčnaść — reducyrujučy samu mahčymaść śmiełaści i mužnaści karystacca ŭłasnym rozumam.
6. Fiłasofija dla fiłosafaŭ!
6.1. Fiłasofija zaŭsiody była, jość i budzie: nie tolki ŭ akademičnym asiarodździ — jana zaŭsiody zajmała svoj pačesny pasad u sistemie śvietapohladaŭ jak asobnaha čałavieka, tak i cełych hramadstvaŭ.
6.1.1. Ale toj vyhlad, u jakim fiłasofii prysutničaje ŭ BDU, abražaje ŭsiu jaje historyju: zacisnutaść u ciskach sučasnaj «aktualnaści» i niemahčymaści dla vykładčykaŭ upłyvać na źmiest svajho pradmieta — naśmieška z tradycyi «svabody dumki i śmiełaści vykazvańnia», pryniataj u fiłasofii.
6.2. Pradmiet fiłasofii ŭ struktury BDU padlahaje tatalnaj refarmacyi, hruntujučysia na dumcy vykładčykaŭ i studentaŭ, — abo źniščeńniu luboj fiłasofskaj adukacyi ŭ RB, navat namioku na jaje, a taksama zamiena słova «fiłasofija» na jakoje-niebudź słovazłučeńnie sa słovam «modul», takim lubimym va ŭsioj sistemie vyšejšaj adukacyi RB.
6.2.1. Šlach refarmavańnia sistemy fiłasofskaj adukacyi jość šlach refarmavańnia ŭsioj sistemy vyšejšaj škoły znutry.
6.2.2. Vykładčyki, jakija tolki dziakujučy ŭłasnym pohladam i ciarpieńniu jašče imknucca zachavać blakły vodblisk byłoj vieličy fiłasofii na fakultecie, prosta abaviazany sychodzić u tyja miescy, dzie fiłasofskaja adukacyja trymajecca svaich asnoŭ i kančatkova nie pieratvaryłasia ŭ niavolnictva i pusty zaniatak — tolki ŭ takoj atmaśfiery jany u poŭnaj miery zmohuć pieradać patrebny abjom viedaŭ i ŭmieńniaŭ, nieabchodny dla ŭśviadomlenaha, krytyčnaha ŭsprymańnia śvietu i svajho miesca ŭ im.
6.2.3. Tyja niešmatlikija studenty ŭ RB, jakija sapraŭdy harać fiłasofskaj adukacyjaj, a nie źjaŭlajucca vypadkovymi ludźmi na navučańni dadzienaj dyscyplinie, buduć vymušany navučacca samastojna abo šukać hodnaje miesca, jakoje zdolnaje dać adpaviednuju pradmietu vyvučeńnia adukacyju.
6.3. Dadzieny dakumient źjaŭlajecca zaklikam da pašyreńnia i realnaha pryznańnia akademičnych svabodaŭ z ulikam mahčymaj straty biahučych kaštoŭnaściaŭ «navukovaści» i «aktualnaści»—- va ŭhodu budučamu viartańniu sapraŭdnaj sutnaści kłasičnaj univiersiteckaj adukacyi.
6.3.1. Studentam pavinna davacca mahčymaść vybaru vyvučeńnia pradmietaŭ za vyklučeńniem niešmatlikich asnovatvornych kursaŭ (historyi fiłasofii, łohiki, etyki, estetyki, epistemałohii, fiłasofii navuki i h.d.).
6.3.1.1. Dadzienaja praktyka spravakuje, z adnaho boku, adkaznaść za ŭłasny vybar studentaŭ, z druhoha — zabiaśpiečyć prafiesijnaje stanaŭleńnie budučaha śpiecyjalista ŭ kankretnaj vobłaści fiłasofskich viedaŭ.
6.3.1.2. Pytańnie vybaru pavinna źniać prablemu aktyŭnaści studenta dla vykładčyka ŭ ramkach aŭdytornaj pracy: ułasny valavy vybar pradmieta praduhledžvaje zacikaŭlenaść u jaho vyvučeńni i adkaznaść za ŭłasnaje rašeńnie.
6.3.1.3. Prapanovy taksama prastymulujuć rašeńnie prablemy ŭzajemadziejańnia pamiž navučencami roznych kursaŭ, bo apošnim budzie dadziena mahčymaść sumiesnaj aŭdytornaj pracy ŭ ramkach peŭnaj dyscypliny.
6.3.2. Uviadzieńnie kancepta «zalikovaj adzinki» jak adziny acenačny pryncyp studentaŭ.
6.3.2.1. Taki pryncyp dazvolić realna i spraviadliva ažyćciavić vybar kursaŭ z boku studentaŭ, a taksama daść mahčymaść sapraŭdy dać univiersalnuju adukacyju, jakaja ŭ budučyni sfarmuje śviadomaha i razumnaha śpiecyjalista.
6.3.2.2. Taksama «zalikovyja adzinki» dazvolać uličyć usiebakovyja charaktarystyki kursu, a nie tolki kolkaść hadzin, jakija studenty praviali ŭ adnoj aŭdytoryi z vykładčykam (zusim nie važna, ź jakoj addačaj).
6.3.2.3. Zalikovyja adzinki z ukazańniem asablivaściaŭ kursu i śpisu projdzienych tem i śfiery intaresaŭ studentaŭ i vykładčykaŭ dazvolić palepšyć mižnarodnyja znosiny, vieści sapraŭdny, prafiesijny dyjałoh z univiersitetami za miežami RB.
6.3.3. Ale kancept «zalikovyja adzinki» niemahčymy biez realnaha farmiravańnia vykładčykami unikalnych, aŭtarskich kursaŭ.
6.3.3.1. Składańnie i vykładańnie aŭtarskich kursaŭ zapatrabuje ad vykładčyka poŭnaj addačy i adkaznaści za siabie i ŭłasnuju dziejnaść, što naradžaje nieabchodnaść dla jaho być daśledčykam i śpiecyjalistam u svajoj halinie viedaŭ, a nie prytrymlivacca płana i vykładać kursy z prahramaj, składzienaj navat bieź niepasrednaha ŭdziełu vykładčyka.
6.3.3.2. Taksama aŭtarskija kursy ciahnuć za saboj pašyreńnie miežaŭ i pohladaŭ na adukacyju: tolki niezvyčajnyja, navat časam niemahčymyja kambinacyi viedaŭ zdolnyja ažyvić sučasnuju adukacyju i dać pa-sapraŭdnamu novy pohlad na śviet i miesca čałavieka ŭ im.
6.3.3.3. Takija kursy paciahnuć za saboj udzieł studentaŭ u pabudovie ich ułasnaj, unikalnaj sistemy navučańnia, z ulikam addačy i ŭzroŭniu ŭzajemadziejańnia sistemy vykładčyk-student.
6.3.4. Aptymizacyja pracy administracyi, pabudova pramych sistem mižuzroŭnievaj kamunikacyi.
6.3.4.1. Pabudova dziejazdolnaj sistemy uliku mierkavańniaŭ usich asnoŭnych hrup univiersiteta (administracyja, vykładčyki, studenty) dapamoža ŭnieści elemient adkaznaści za navučalny praces dla kožnaj z pryviedzienych hrup, a taksama zrabić adukacyju dynamičnaj i pa-sapraŭdnamu aktualnaj.
6.3.4.2. Uviadzieńnie pryncypu hałosnaści i adkrytaści ŭsich pracesaŭ va ŭniviersitecie nie tolki prymusić studentaŭ razumieć miechanizmy i pryncypy ich ułasnaha navučańnia, ale i, kali nie likviduje, to chacia b pamienšyć vypadki karupcyi, śpiekulacyj i vykarystańnia rodnasnych suviaziaŭ na ŭsich uzroŭniach uzajemadziejańnia va ŭniviersitecie.
6.3.4.3. Uviadzieńnie i zamacavańnie roŭnych i adkrytyja pravoŭ, vobłaściaŭ i sposabaŭ funkcyjanavańnia dla administracyi, vykładčykaŭ, studentaŭ zabiaśpiečyć uzajemnaje pryznańnie i pavahu pamiž hrupami, a taksama ŭśviedamleńnie niemahčymaści asobnaha isnavańnia ŭ struktury ŭniviersiteta.
6.3.5. Raźvićcio sistemy mižfakulteckaha ŭzajemadziejańnia.
6.3.5.1. Razumieńnie śfiery dziejnaści kožnaha z fakultetaŭ, uśviedamleńnie ich prablemnaha pola i dobraja kamunikacyja pamiž imi zabiaśpiečać nie tolki ŭzajemnuju pavahu i pryznańnie, ale i adkryje novyja hrani pabudovy miždyscyplinarnaha dyjałohu dla vyrašeńnia i farmiravańnia zadač, aktualnych dla ŭsiaho sučasnaha śvietu.
6.4. Pryviedzienyja vyšej arhumienty i prapanovy jość dokazam nieabchodnaści abo tatalna refarmavać, abo prosta likvidavać śpiecyjalnaść «fiłasofija» ŭ struktury BDU ŭ tym vyhladzie, u jakim znachodzicca ciapier, bo nie vałodaje nijakaj svabodaj dumki, a maje tolki adaptacyjny charaktar, parazitujučy na studentach i vykładčyk, nie maje nijakaj kaštoŭnaści i karyści jak dla ludziej, tak i dla dziaržavy.
Čytajcie taksama:
Hrupa studentaŭ prapanavała «samazabicca» fiłasofskamu adździaleńniu BDU. Dekanat: «Heta zvyčajnaje retrahradstva»
