Ryhor Vasilevič i budučy hienieralnym prakuroram, i staršynioj Kanstytucyjnaha suda prasoŭvaŭ vykarystańnie biełaruskaj movy, u tym liku dziaržaŭnymi čynoŭnikami. Vasilevič adzin z tych čynoŭnikaŭ, jaki sam spakojna razmaŭlaje pa-biełarusku. Pra movy my i parazmaŭlali z Ryhoram Vasilevičam.
Ryhor Vasilevič. Fota Voli Aficeravaj.
«U našym asnoŭnym zakonie zamacavana dźviuchmoŭje. Heta značyć, što dziaržaŭnyja słužačyja pavinny imknucca da taho, kab vałodać abiedźviuma movami. Na žal, zbolšaha jany karystajucca ruskaj movaj. Chacia mnie zdajecca, što bolšaść čynoŭnikaŭ vałodaje i ruskaj, i biełaruskaj, ale niama praktyki. U mianie taksama niama praktyki, kali ja razmaŭlaju z vami, to kantraluju siabie, ci pravilnyja słovy vykarystoŭvaju.
Z punktu hledžańnia vykanańnia Kanstytucyi, kali hramadzianin źviarnuŭsia ŭ dziaržaŭny orhan na biełaruskaj movie, to i adkaz pavinien być pa-biełarusku. Kali jon ličyć metazhodnym zapoŭnić niejkija błanki pa-biełarusku, to heta pavinna być taksama zabiaśpiečana.
Kali ja pracavaŭ u Hienieralnaj prakuratury i Kanstytucyjnym sudzie, to źviartaŭ na heta ŭvahu. Naprykład, kali prachodzić mytny kantrol na miažy, to jon pavinien mieć mahčymaść zapoŭnić biełaruskamoŭnyja błanki. Takija vypadki byli.
Niama nijakich pieraškod, kab biełaruskaja mova raźvivałasia. Možna i treba praktykavać pryniaćcie zakonaŭ i inšych narmatyŭna-pravavych aktaŭ na abiedźviuch movach. Na adnym z pasiedžańniaŭ u Pałacie pradstaŭnikoŭ hetaja tema niadaŭna abmiarkoŭvałasia.
Niekalki razoŭ mnie davodziłasia čytać takija kamientary, kali čynoŭnik vystupaje pa-biełarusku, to pišuć, što vystupaje na trasiancy. Nielha krytykavać za takija imknieńni! Kali buduć takija krytyčnyja zaŭvahi, to nichto nie zachoča razmaŭlać pa-biełarusku. I tut bolš škody, čym stymulavańnia.
Ja asabista biełaruskuju movu viedaju sa škoły jašče. Pamiataju śmiešny vypadak z tych časoŭ, kali my pisali pierakaz, to ja doŭha dumaŭ, jakoje słova vykarystać «biełka», ci «vaviorka». Napisaŭ «vaviorka», a nastaŭnica zakreśliła, bo pierakaz byŭ pa ruskaj movie.
Hałoŭnaje, što biełaruskaja mova žyvie. I ciapier inšyja časy, nie savieckija, tady tych, chto razmaŭlaŭ pa-biełarusku ličyli viaskoŭcami. Ciapier situacyja źmianiłasia».
***
Ryhor Vasilevič naradziŭsia ŭ 1955 u Minsku. U krasaviku 1994 hodu byŭ abrany členam Kanstytucyjnaha sudu Biełarusi. Nieadnarazova demanstravaŭ svaju niazhodu z pazycyjaj tahačasnaha staršyni KS Valera Cichini, padtrymlivaŭ Alaksandra Łukašenku. Pracavaŭ nad prajektam Kanstytucyi, prapanavanym Łukašenkam na referendumie 1996 h. Ad 1997 da 2008 byŭ sudździoj i staršynioj Kanstytucyjnaha sudu. Ad 2008 da 2011 źjaŭlaŭsia hienieralnym prakuroram Biełarusi. Ciapier vykładaje na jurfaku BDU.
