Letaś paščaściła pabyvać u krainie, kudy ja maryła trapić ź dziacinstva — u Aŭstralii. Ja praviała tam piać tydniaŭ. Chaču padzialicca z vami maimi (hastranamičnymi) nazirańniami, piša Valeryja Krasoŭskaja dla Radyjo Svaboda.
Jak dyjetolahu i čałavieku, jaki lubić smačna pajeści, mnie, samo saboj, było vielmi cikava daviedacca jak maha bolš pra dyjetu aŭstralijcaŭ.
U Brysbenie
Dyspazycyja
Ja daŭno viedała, što ŭ sensie charčavańnia Aŭstralija nia moža pachvalicca spryjalnaj sytuacyjaj. Niahledziačy na šmatlikija ŭradavyja prahramy pa prapahandzie zdarovaha charčavańnia, raspaŭsiudžanaść vypadkaŭ lišniaj vahi i atłuścieńnia siarod aŭstralijcaŭ niaŭchilna raście na praciahu apošnich 30 hadoŭ.
Pavodle dadzienych za 2015 hod, amal dvoje z troch darosłych (kala 63% nasielnictva) mieli zališniuju vahu abo atłuścieńnie. Pavodle dadzienych za 2007 hod, kala 25% dziaciej va ŭzroście ad 2 da 16 hadoŭ pakutavali ad zališniaj vahi abo atłuścieńnia.
Tamu nia dziŭna, što hałoŭnaj pryčynaj śmiarotnaści ŭ Aŭstralii źjaŭlajucca sardečna-sudzinnyja zachvorvańni. Tak (dadzienyja za 2016 hod), hałoŭnaj pryčynaj śmierci źjaŭlajecca išemičnaja chvaroba serca (12 % usich śmierciaŭ). Išemičnaja chvaroba serca — heta patalahičny stan, jaki charaktaryzujecca parušeńniem krovazabieśpiačeńnia sardečnaj myšcy (mijakarda) z pryčyny zvužeńnia karanarnych arteryj.
Što ja ŭbačyła
Toje, što ja ŭbačyła ŭ Aŭstralii, u hetuju karcinu vielmi ŭpisvajecca. U charčovym sensie, zvyčki aŭstralijcaŭ (kali kazać ahułam) nie najlepšyja.
Najpierš kidajecca ŭ vočy praźmiernaje spažyvańnie miasa i miasnych praduktaŭ. Aŭstralijcy jaduć miasa niekalki razoŭ na dzień i ŭ vialikich kolkaściach. I abiedziennaje, i viačerniaje meniu restaranaŭ składajecca praktyčna całkam ź miasnych straŭ. Akramia śvininy i jałavičyny prapanujucca stravy z kienhuru i krakadziła.
Ježa ŭ vialikich haradach
Ja ŭbačyła nia ŭsiu Aŭstraliju — jana takaja vializnaja, što heta akazałasia niemahčymym. Ja była na ŭschodnim uźbiarežžy i ŭ centralnaj častcy, u pustyni. Ź vialikich haradoŭ ja naviedała Sydnej, Melburn i Brysben. Asabliva ŭ Sydnei i trochu mienš u Melburnie istotnuju častku nasielnictva składajuć vychadcy z azijackaha rehijonu (mnie zdałosia, što ŭ Sydnei prykładna 80% nasielnictva adtul).
Adpaviedna, bolšaja častka ŭstanoŭ hramadzkaha charčavańnia prapanuje ježu z Azii — kitajskuju, karejskuju, vijetnamskuju i h. d. Moj spadarožnik i ja pa mahčymaści (a ŭ vialikich haradach jana była) charčavalisia ŭ vehietaryjanskich restaranach. Bolšaść ź ich taksama byli z katehoryi «ŭschodniaja kuchnia».
Indyjskaja vehietaryjanskaja strava
U Aŭstralii šyroka raspaŭsiudžana italjanskaja kuchnia. Heta — śledztva vialikaj kolkaści emihrantaŭ ź Italii. U vialikich haradach abaviazkova jość svaja «maleńkaja Italija». Na žal, u italjancaŭ aŭstralijcy pieraniali ŭ asnoŭnym samyja škodnyja stravy — piccu (vielmi papularnaja va ŭsich kutkach Aŭstralii), džełata (maroziva), ryzota (hatujecca na miasnym bulonie i viarškach), pastu.
Taksama ŭ krainie šmat indyjskich i hreckich restaranaŭ.
U vialikich haradach — vialiki biznes. Usie chmaračosy Sydneju i Melburnu majuć na nižnim uzroŭni tak zvany food court ci charčovy dvor. Usie šopinh-centry majuć pa niekalki takich dvaroŭ. I voś jany zrabili asobnaje ŭražańnie.
Dvary adkryty ŭ pracoŭny čas, i pik naviedvańnia, naturalna, prypadaje na hadziny abiedziennaha pierapynku. U hety čas usiudy čarha (mała chto, vidać, biare ježu z chaty).
Azijackaja vehanskaja strava
Charčovy dvor składajecca z šmatlikich stendaŭ roznych restarannych sietak. Paviercie mnie, vybrać jość z čaho navat samamu prydzirlivamu klijentu. Sušy, šaŭrma, fałafel, vehanskija dalikatesy, biurhiery, marskija dalikatesy, joha-nabory, fitnes-nabory — karaciej, čaho tam tolki niama! Možna pajeści ź vialikaj karyściu, a možna pajeści i vielmi škodna — ježa bieź pierabolšańnia na luby hust i na luboje zdaroŭje.
Zapiečany bakłažan
Ježa ŭ pustyni
U pustyni ja praviała tydzień. Pałovu hetaha času — u miescy pad nazvaj Grand Canyon, kudy my dabiralisia na mašynie 5 hadzin (amal 600 km) ad inšaha nasielenaha punktu. Padčas hetaha piacihadzinnaha rejsu nasustrač nam prajechała ŭsiaho niekalki transpartnych srodkaŭ, i amal usie ź ich — heta tak zvanyja darožnyja ciahniki.
Hetyja ciahniki dastaŭlajuć praviziju i vadu ŭ nasielenyja punkty (jakich u pustyni možna pieraličyć pa palcach) dva razy na tydzień. Ciahniki ŭjaŭlajuć saboj hruzavik ź niekalkimi pryčepami-vahonami. U daŭžyniu takija sastavy — kala 100 metraŭ!
U Grand Canyon ŭsiaho adzin hatel, dzie možna raźmiaścicca ŭ roznaha ŭzroŭniu kamfortu numarach. Adna bar-piceryja (adkryta da 17:00) i adzin restaran z adnoj vehetaryjanskaj stravaj u meniu — ryzota. Jość maleńkaja krama, dzie možna kupić vadu (6 dalaraŭ za 1.5 litra). Pry temperatury 40 hradusaŭ — jak u našym vypadku — vady patrabujecca 1 litar u hadzinu na čałavieka). Ale ŭ toj kramie nielha kupić ježu. To bok vybaru niama. Ale, jak toj kazaŭ, lubiš katacca — lubi i sanački vazić.
Zatoje ŭ bolšaści «nasielenych» punktaŭ pustyni možna zusim niečakana natrapić na cudoŭny łanč-rum z cudoŭnym vehanskimi opcyjami. Tak što, jak i va ŭsim, u ježy Aŭstralija — kraina kantrastaŭ.
Ježa na ŭźbiarežžy
Ježa na ŭźbiarežžy (a ja była na niekalkich) mała adroźnivajecca, na moj pohlad, ad ježy ŭ hłybini kantynentu. Nie mahu skazać, što restarany vybudoŭvajuć svajo meniu na darach mora. Znoŭ ža, bolšaść straŭ — miasnyja.
Vielmi raspaŭsiudžanaja ŭ Aŭstralii ryba z pryhožaj nazvaj — baramundzi. Heta vialikaja ryba atradu akuniovych, ale što tyčycca smaku, dyk jana bolš nahadvaje nie akunia, a karpa. Druhaja pavodle papularnaści ryba ŭ miascovych restaranach — łasoś.
Ja trapiła ŭ Aŭstraliju ŭ sezon manha i najełasia ich tam ŭdostal. Papaja taksama tam ličycca całkam zvyčajnym fruktam. I manha, i papaja kaštujuć tańniej za jabłyki i hrušy. U tropikach raście ekzatyčnyja sadavina, ale akramia jak tam, jaje składana znajści ŭ prodažy ŭ inšych rehijonach Aŭstralii.
Sałat z tofu i papai
Vielmi spadabałasia, što aŭstralijcy lubiać harbuz hetak ža, jak lublu jaho ja. Jon źjaŭlajecca častkaj mnohich straŭ i jaho zaŭsiody možna kupić navat u samaj ścipłaj kramie pasiarod biaźludździa. Jašče mnie spadabałasia, što ŭ sučasnych aŭstralijskich restaranach šef-kuchary składajuć meniu z vyklučna lakalnych praduktaŭ: miascovaj jałavičyny, ryby baramundzi, arechaŭ makadamija (jany rodam z Aŭstralii), miascovaj harodniny.
Zapiečany harbuz
Što kinułasia ŭ vočy — dyk heta vielmi svojeasablivaja interpretacyja zdarovaj ježy. U modzie — vypiečka biez muki. U składzie takoj vypiečki, jak praviła, vialikaja kolkaść cukru, masła i jajek, ale zatoje za imi — čarha z naiŭnych, jakija miarkujuć, što kali niešta napisana vialikimi litarami, to heta — karysna.
Jašče adzin trend z toj ža opery — ježa biez hlutenu, i mnohija ŭstanovy charčavańnia robiać akcent na tym, što jany majuć biezhlutenavyja opcyi. U mianie da hetaha skieptyčnaje staŭleńnie. «Biez hlutenu» nie raŭniajecca «karysna». Ale pra heta — inšym razam.
Aŭstralijski pejzaž
Aŭstralijski pejzaž
