Na sajcie dziaržaŭnaj haziety «Sovietskaja Biełoruśsija» ŭ rubrycy «Pošta hałoŭnaha redaktara» źjaviŭsia list ad piensijanierki z Pastavaŭ, u jakim žančyna raskazvała, čamu Biełarusi nie patrebny nacyjanalny ŭniviersitet. «Naša Niva» źviazałasia z Rehinaj Narbiertaŭnaj Łastoŭskaj, toj samaj piensijanierkaj, i pacikaviłasia, što ž natchniła žančynu na publikacyju ŭ «SB».
Praŭda, vyśvietliłasia, što ahałoski Łastoŭskaja jakraz i nie chacieła. A sam list byŭ nadrukavany spačatku ŭ «Narodnaj haziecie».
«Hety list ja napisała jašče ŭ lutym 2017 hoda, i jon byŭ adrasavany pryvatna Jakuboviču, ja paznačyła heta na kanviercie. Nie viedaju, čamu jany trymali jaho hod, a paśla apublikavali, jašče i ŭ «Narodnaj haziecie», jakuju ja nikoli nie čytaju, da jakoj i nie dakranajusia! — raskazała Rehina Łastoŭskaja. — Ja napisała ŭ Ministerstva infarmacyi i paprasiła razabracca, čamu moj list nadrukavali.
Takija materyjały ŭ haziecie nie pavinny być, heta pryvatny list. I mianie vystavili na ŭsiu respubliku na razarvańnie beenefaŭcam, śviadomym!»
A chto ž takija «śviadomyja»?
«Śviadomyja — heta nacyjanalistyčnyja partyi, ja liču. Hetaje słova ja ź jazyka prezidenta zdymaju. Jon nazyvaje «śviadomymi», i ja dadajusia, kažu, što heta «śviadomyja». Tyja, jakija z Zachadu atrymlivajuć hrošy, a tut prapahandujuć biełarusizacyju. Kab vy byli sapraŭdnymi biełarusami, to nie siłkavalisia b hrašyma z Zachadu!» — tłumačyć Łastoŭskaja.
Sama siabie jana nazyvaje ščyrym kamunistam: «Ja adnalub, kali ja była členam KPSS, to budu viernaj [Kamunistyčnaj partyi] da kanca. U sučasnyja partyi ja nie ŭstupała».
Rehina Narbiertaŭna raskazała trochi padrabiaźniej pra ŭstupleńnie ŭ partyju:
«Ja była staršaj pijaniervažataj. A pa haraskopie ja Avien, ja jak darosłaje dzicia. Nie toje, kab ja vieru ŭ astrałohiju, ale maju knižku pra znaki, i nastolki praŭdzivaja jana! Avien jak ź mianie śpisany!
Dyk voś, u maładości dla mianie kamunisty byli heta kali nie bahi, to štości niedalokaje ad ich. I mnie zdavałasia, što ja maładaja, nie zasłužyła być členam partyi. Aryjentavacca na kamunistaŭ ja mahła, a sama pra siabie ličyła, što być kamunistam jašče nie zasłuhoŭvaju. I doŭha mianie dyrektarka škoły ŭhavorvała ŭstupić u partyju, ja admaŭlałasia. I mianie ledź nie siłaj prymusili ŭstupić u partyju. Ale ja była rada, kaniečnie, što ja člen KPSS. Mnie było hadoŭ 20 z čymści, dakładna nie pamiataju. Nie škadavała nikoli, što ŭstupiła».
Cikava jašče, što luboŭ da kamunistaŭ joj pryviŭ nie baćka — chutčej naadvarot.
«Baćka ŭstupiŭ u partyju paśla mianie. Jon vajavaŭ, pryčym ažno dva razy. Dajšoŭ da Hiermanii. Baćku, kali pačałasia Druhaja suśvietnaja ŭ 1939, zabrali na front — našyja ž ziemli byli pad palakami. I jon trapiŭ u pałon, siadzieŭ u Bresckaj krepaści, jašče da taho, jak Hiermanija napała na Saviety. Paśla jaho pieravieźli ŭ saviecki łahier u Astaškavie. Tam radavych adpuścili, a aficeraŭ-palakaŭ rastralali, jak u Katyni. Baćka zmoh dabracca dadomu, paśla tut mabilizacyi nie było, bo byli pad niemcami. I jon byŭ doma da 1944 hoda, - uzhadvaje Rehina Narbiertaŭna. - Tady nas vyzvalili savieckija vojski, i ŭsie našy mužčyny pajšli na front».
Ale siońniašnija biełaruskija kamunisty joj nie padabajucca. Łastoŭskaja bolš simpatyzuje rasijskaj KPRF.
«Ziuhanaŭ — razumny čałaviek, mnie padabajecca, jak jon havoryć, ja b słuchała i słuchała. Razumnyja dumki ŭ jaho».
Ale Ziuhanaŭ nie razumniejšy za Pucina.
«Što vy, Pucin ža były kahebist. U jaho vytrymka! Jon siabie pavodzić tak, što chočacca na jaho hladzieć. Moža, unutry ŭ jaho ŭsio kipić, a jon źniešnie spakojny. Nie daje siabie padstavić. I palityka jahonaja mnie padabajecca. My ž ravieśniki, naša pakaleńnie takoje, što ŭ kusty nie chavajecca. Što jość, my ŭsio paniasiom. I pracujem zadarma!» — tłumačyć Rehina Narbiertaŭna.
Łukašenka taksama dobry.
«Vielmi dobry. Ja ž nie apazicyjanier. Łukašenka moj prezident. Apazicyja — heta śviadomyja, a ja za jaho hałasuju i hałasavać budu».
Niahledziačy na luboŭ da KPSS, Rehina Narbiertaŭna jašče i ščyry katalicki viernik.
«Siamja ŭ mianie vierujučaja. A ja pracavała pieršym sakratarom rajkama kamsamoła, i kali pačali čaplacca, što kamsamolcy nie mohuć być vierujučymi, ja siabie prymusiła sieści i pračytać statut i prahramu partyi, — uzhadvaje Łastoŭskaja. — Kali ja ŭstupała ŭ partyju, ščyra skažu, nie ŭčytvałasia ŭ partyjny statut. A tut sieła ŭdumliva… Niecikava było čytać, bo nie mastackaja ž litaratura, ale ja razabrałasia. I anivodnaha słova suprać relihii nie znajšła. I zrazumieła, što heta kiraŭniki naprydumvali baraćbu z relihijaj».
Akramia katalictva, ź siamji Łastoŭskaja ŭziała i biełaruskuju movu:
«U nas zaŭsiody ŭ siamji razmaŭlali pa-biełarusku. Usie viedajuć, što ja havaru na biełaruskaj, navat kali astatnija na ruskaj».
Ale ž, niahledziačy na heta, Nacyjanalny ŭniviersitet z navučańniem na biełaruskaj movie isnavać nie pavinien, ličyć naša surazmoŭca.
«Siońnia zvyčajnyja dzieci nie razumiejuć biełaruskuju. A nacyjanalisty raskidanyja pa roznych VNU. A kali jany — dzieci śviadomych — źbiarucca ŭ adnym Nacyjanalnym univiersitecie, tam budzie hniazdo, jany tam buduć palityčnaściu zajmacca. Ja nie chaču, mnie palityka — heta takaja brudnaja sprava… Mnie nie chočacca, kab byli takija krynicy, adkul złość išła b. A kali jany źbiarucca ŭ adno miesca, im budzie najlepš aby-čym zajmacca!» — tłumačyć Rehina Narbiertaŭna.
U jaje i na movu svoj pohlad: hałoŭnaje nie kolkaść, a jakaść.
«Ja b u biełaruskuju movu dapuskała tolki tych, u kaho vymaŭleńnie biełaruskaje. Kali nie ŭmieješ havaryć — havary na ruskaj, niamieckaj, anhlijskaj! — tłumačyć Rehina Narbiertaŭna. — Ja lublu biełaruskich artystaŭ, asabliva Darafiejevu. Ale kancerty, dzie tolki biełaruskija artysty, nie hladžu i nie słuchaju. Bo nie vymaŭlajuć słovy pravilna!»
Taksama Łastoŭskaja praciahvaje śćviardžać: pry stvareńni TBM udzielniki kryčali «Žyvie Biełaruś» i vykidvali «zihi».
«Vasil Bykaŭ tam byŭ? Nie bačyła, ja za im nie sačyła. A Nił Hilevič u hitleraŭskich vitańniach nie ŭdzielničaŭ», — padkreślivaje Łastoŭskaja.
U krasaviku 2017 hoda Rehina Narbiertaŭna brała ŭdzieł u sieminary, jaki prachodziŭ u Pastavach. Na im była i «taja samaja» Alena Anisim z TBM. A sama Łastoŭskaja atrymała navat hanarovy dypłom za tvorčuju rabotu ŭ miežach konkursu «Lublu ciabie takoj, jakaja jość, ziamla baćkoŭ śviataja».
«Oj, ja pahladzieła, jak našy «śviadomyja» tam kružyli, zrazumieła, kudy ja trapiła. Dasiadzieła da abiedu, a paśla i duchu majho tam nie było, — kaža Łastoŭskaja. — A konkursy ja lublu, i tam ulezła, nie pahladzieŭšy, chto staić za toj rajonnaj hazietaj. Akazałasia, tam panami chodziać našy śviadomyja! Takija jany tam kiraŭniki! Ja nie mahła tam siadzieć, u mianie cisk byŭ! Ja ź sialan, ale kultury troški nabrałasia, i nie stała sychodzić daterminova, ale na pieršym pierapynku adrazu śled prastyŭ. I ciapier u konkursy ja nikoli nie palezu, zrazumieła, što našy miascovyja śviadomyja buduć hetym kiravać».
