Čym dalej, tym bolej pierakonvajusia ŭ tym, jak šmat biełarusam i Biełarusi dadziena — i jak biazdarna my z hetaha karystajem. My lidary pa prafukvańni mahčymaściaŭ u Jeŭropie.
Adno z najbujniejšych anhłamoŭnych vydańniaŭ habrejskaha śvietu The Times of Israel apublikavała nakonadni tekst pra toje, što ŭ biełaruskich miastečkach (Pietrykavie i Biahomli) na miescach masavaha źniščeńnia cyvilnaha nasielnictva nacystami (dzie asnoŭnaja ci značnaja kolkaść zamardavanych byli habrei) siońnia paŭstajuć miemaryjały pad adno chryścijanskimi kryžami. «A začem jaŭrejski znak na miemaryjale ŭ centry horadu? U ich jość svoj pamiatnik u lesie. Dy i nie jaŭrei jaho stavili», — niešta takoje adkazaŭ supracoŭnik Pietrykaŭskaha rajvykankama na pytańnie zamiežnika-habreja, na jakoha spasyłajecca sajt.
Pomnik u Pietrykavie, fota The Times of Israel
Pad artykułam — dziasiatki krytyčnych kamientaŭ habrejaŭ z usiaho śvietu. Kamientaŭ, jakija vyklikanyja abureńniem kankretnymi faktami, ale jość niespraviadlivyja ŭ svaich vysnovach da Biełarusi ŭ šyrokim kantekście. Praŭda, vina ŭ tym našaja, a nie kamientataraŭ.
Biełaruś — kałyska habrejskaj adukacyi i sijanizmu. Kraj ješybotaŭ i sinahoh, izrailskich pravadyroŭ i amierykanskich idałaŭ. Biełarusy ŭ časie akupacyi vyznačalisia najbolš pamiarkoŭnym z usich susiedziaŭ staŭleńniem da habrejskich suajčyńnikaŭ. Kolki jašče pryčyn treba nazvać, kab pabačyć bazis, jaki varta razbudoŭvać u niekalkich vymiareńniach i, naturalna, kapitalizavać?
Što z hetaha majem siońnia? Mohiłki z bolšaha zaniadbanyja ci źniščanyja, sinahohi pierabudavanyja ci sparachniełyja. 99% miemaryjałaŭ u pamiać ab biełaruskich achviarach Chałakostu paŭstali plonam zamiežnych fondaŭ i vychadcaŭ. Praviednikaŭ śvietu bolej u malusieńkaj Litvie. Kulturu tradycyjnych štetłaŭ (miastečak) adradžajuć u Polščy, tam stvaryli i najbujniejšy ŭ Jeŭropie habrejski muziej. Pałomnictva relihijnych habrejaŭ štohod prymaje Ukraina.
A Biełaruś što? Jak zaŭždy, z pustymi rukami. Šahał, kaniešnie, praz 20 hod taki staŭ «našym», ale ZAČEM nam zorki Davida na aficyjnych manumientach pobač z chryścijanskimi kryžami? My ž i biez tych zorak «samyja talerantnyja».
Možna hadami razmaŭlać pra raźvićcio turyzmu, adkrytaść, palahčać vizavy režym, ale kali histaryčnaja pamiać represavanaja i nie reabilitavanaja, zaniadbanaja i palityzavanaja ŭ intaresach dziadzi z Maskvy, ni na što spadziavacca nie vypadaje.
Dziaržava Izrail, u maim razumieńni, taksama vielmi mała zrabiła ŭ hetym kirunku za hady našaj niezaležnaści. Dla ich było važniej repatryjavać adsiul jak maha bolš ludziej «z karaniami», čymsia spryčynicca dla pabudovy zaŭvažnaj tutejšaj habrejskaj hramady jak častki hramadziaskaj supolnaści Biełarusi. U vyniku majem padobnyja nahody dla publikacyj — i vielmi sumnieŭnyja pierśpiektyvy.
