Jak varta aceńvać źjaŭleńnie rasiejskamoŭnaj prahramy na Biełsacie? Chto i jak vyznačaje movu biełaruskich medyjaŭ? Što pavinna i što nie pavinna dyktavać dziaržava nakont moŭnaj palityki medyjaŭ? Šef-redaktar hazety «Naša niva» Andrej Dyńko i zasnavalnik partału TUT.BY Jury Zisier abmiarkoŭvali hetyja pytańni ŭ prahramie Juryja Drakachrusta na Svaboda.org.
Drakachrust: Telekanał «Biełsat», jaki viaščaje z Polščy, źbirajecca adkryć rasiejskamoŭnuju prahramu. Hetaje rašeńnie vyklikała haračuju dyskusiju. Takuju ž dyskusiju sparadziła ŭ svoj čas rašeńnie adkryć na «Niamieckaj chvali» biełaruskuju prahramu pa-rasiejsku. Nasamreč, sprečki i tady i zaraz byli nie adno pra hetyja kankretnyja nievialikija prajekty sami pa sabie, a pra pryncypy. Udzielniki našaj pieradačy — kiraŭniki adnych z samych bujnych pryvatnych medyja-prajektaŭ u Biełarusi. Ale napačatku — usio ž pra novuju rasiejskamoŭnuju prahramu Biełsatu. Vašaje staŭleńnie da hetaj inicyjatyvy?
Andrej Dyńko.
Dyńko: Što da [stvareńnia rasiejskamoŭnaj prahramy] Biełsatu, to heta prykład taho, čym jość dziaržaŭnyja srodki masavaj infarmacyi, dzie vyrašalny čyńnik — heta polski čynoŭnik, jaki nie razumieje asablivaściaŭ pracesu. U vas nizkija rejtynhi? Jak pavysić rejtynhi? Nu davajcie pa-rasiejsku budziem rabić. Biełsat maje peŭny imidž, peŭnuju nišu, i što tam adna rasiejskamoŭnaja prahrama źmienić? Ničoha jana nia źmienić, heta absurd. Tut pytańnie ŭ farmacie Biełsatu. Jany rabili i robiać klasyčny telekanał u epochu internetu, kali aŭdytoryja telekanałaŭ i značeńnie telekanałaŭ zvužajecca. Chaj by jany pierajšli ŭ YouTube pracavać, rabili b tam roliki. Na dźviuch movach rabicie hetyja roliki, ahučka i subtytry pa-rasiejsku vam pavialičać sabiekošt na 5%, ale vy budziecie mieć dźvie versii. Zamiest hetaha źjaŭlajecca ruskamoŭnaja prahrama…
Drakachrust: I Jury, vaša acenka. Jak vy staviciesia da źjaŭleńnia takoj prahramy ŭ miežach Biełsatu?
Zisier: Ja staŭlusia stanoŭča, bo bolš, čym 90% nasielnictva Biełarusi ŭsio ž taki razmaŭlaje pa-rasiejsku i ź biełaruskaj movaj paśla škoły asabliva nie sustrakalisia. Ale Andrej taksama maje racyju ŭ tym, što tam, vidać, niama dakładnaj stratehii, polskaje kiraŭnictva prosta nie razumieje, što tut adbyvajecca, u ich niejkija svaje stereatypy, i jany prosta nie dajuć mahčymaści biełarusam rabić toje, što jany chočuć. Tamu pośpiech budzie abmiežavany, u hetym ja z Andrejem salidarny.
Drakachrust: Ja nie zrazumieŭ, čym abmiežavany pośpiech? Ale davajcie my pahavorym bolš šyroka. Andrej skazaŭ, što kiepska, kali dziaržava vyrašaje za ŚMI. Ale pytańnie ab movie vašych vydańniaŭ vyrašyli ŭsio ž taki vy, a nie dziaržava. Vyniki atrymalisia faktyčna supraćlehłyja. Tak, na TUT.BY prysutničajuć elementy na biełaruskaj movie, na «Našaj Nivie» — elementy na rasiejskaj movie. Ale ŭ pryncypie dla ŭsioj biełaruskaj publiki «Naša Niva» — heta biełaruskamoŭnaje vydańnie, a TUT.BY — rasiejskamoŭnaje. I kali vy prymali rašeńnie, jakim budzie vašaje vydańnie, čym vy kiravalisia?
Juryj Zisier.
Zisier: U nas usio vielmi prosta. U nas niama anijakaj źniešniaj padtrymki, tamu my pavinnyja abapiracca tolki na dachody ad reklamy, tamu treba maksymizavać aŭdytoryju. I naša meta — jaje maksymizacyja. Pakolki bolš 90% aŭdytoryi — rasiejskamoŭnyja, to my vymušanyja ŭ asnoŭnym aryjentavacca na rasiejskamoŭnuju aŭdytoryju.
Drakachrust: Jury, a hetaja ličba — 90% — jana adkul vynikaje? Pavodle pierapisu ŭsio ž nie zusim tak, pamienš budzie.
Zisier: Usio navat horš. Pa našych padlikach, biełaruskamoŭnym interfiejsam TUT.BY karystajecca tolki kala 1.5% karystalnikaŭ.
Mahčyma, heta tamu, što jość «Naša Niva», dzie jość tolki biełaruskaja mova. Ale my nasamreč prytrymlivajemsia Kanstytucyi, dzie prapisanaje dźviuchmoŭje. U nas partał dźviuchmoŭny. Jość naviny, jakija vychodziać i na rasiejskaj. i na biełaruskaj movach adnačasova. Jość teksty, jakija vychodziać tolki na biełaruskaj movie. My nijak nie abmiažoŭvajem žurnalistaŭ u vybary movy.
Nu i, kaniešnie, časam płakać chočacca. Naprykład, niadaŭna byŭ cudoŭny materyjał, jak biełarus sustrakaŭsia z čatyrma prezydentami ZŠA i pryvioz adnaho ź ich u Miensk. 30 traŭnia byŭ hety cudoŭny artykuł. Na rasiejskaj movie jaho b pračytała, napeŭna, tysiač sto, a na biełaruskaj jaho ŭsiaho 10 000 čałaviek pračytała. Prosta kryŭdna za pracu.
Juryj Drakachrust.
Drakachrust: Jury ŭžo pryvioŭ dadzienyja pa naviedvalnaści ruskamoŭnaha tutbaja i biełaruskamoŭnaha. U apošniaha naviedvalnaść značna mienš. Ale ja pamiataju niejki čas była publikacyja na «Našaj Nivie» paśla taho, jak u hazety źjaviłasia rasiejskamoŭnaja staronka. Pavodle hetych dadzienych atrymlivałasia, što biełaruskamoŭnuju staronku naviedvali značna bolš, čym rasiejskamoŭnuju taho ž samaha vydańnia. To bok atrymoŭvajecca, što sprava nia tolki ŭ movie. Kali kiravacca lohikaj spadara Zisiera, to pavinna było b być, što navat na «Našaj Nivie» ludzi pavinnyja byli b chapacca za rasiejskamoŭnuju staronku. Ale hetaha nie adbyvajecca. Čamu?
Dyńko: Jość dva momanty. Pa-pieršaje, na TUT.BY staić pa zmaŭčańni rasiejskamoŭny interfejs. Kali vy pastavicie biełaruskamoŭny pa zmaŭčańni, to ludzi buduć karystacca hetym biełaruskamoŭnym interfejsam. Kali buduć unutry artykuł pa-rasiejsku, ale nazvy rubryk, naprykład, buduć pa-biełarusku ci niejkija jašče techničnyja nadpisy, ludzi buduć hetym karystacca.
Toje samaje na Chartyi.
Kali pa zmaŭčańni staić rasiejskaja mova, ludzi nie buduć ničoha źmianiać specyjalna. Heta jak «praviła kiefiru»: kali čałaviek prychodzić u kramu, jon biare toj kiefir, jaki tam jość.
Jość «Savuškaŭ pradukt», jon biare «Savuškaŭ pradukt». Niama jaho — biare «Połackaje małako». Jon nie budzie iści ŭ inšuju kramu, kab kupić inšy kiefir. Vielmi mała spažyŭcoŭ, jakija pojduć u inšuju kramu pa inšy kiefir.
Ale druhi momant u tym, što «Naša Niva» aryjentavanaja na tych ludziej, jakija chočuć čytać pa-biełarusku. I tut biaz roźnicy, rasiejskamoŭnaja versija ci biełaruskamoŭnaja na NN — jany abiedźvie aryjentavanyja na tych ludziej, jakija chočuć čytać pa-biełarusku. I tamu hetyja ludzi iduć na «Našu Nivu».
Materyjały našaj rasiejskamoŭnaj versii pierakładzienyja ź biełaruskaj movy, jany źjaŭlajucca paźniej, bo my spačatku pišam pa-biełarusku, a potym užo pierakładajem na rasiejskuju. I heta pytańnie taho, čaho my chočam dasiahnuć. Za apošnija 25 hadoŭ Biełaruś rusyfikavali ŭžo amal darešty. Ciapier biełaruskaja mova ŭ Miensku, u haradach praktyčna nidzie nie hučyć pa-za miežami kvateraŭ.
Pytańnie ŭ tym, ci my ŭsprymajem hetu sytuacyju jak narmalnuju? Kali dla nas heta nienarmalna, kali chočam jaje źmianić, to my musim niešta rabić dla hetaha, samo saboj ničoha nia źmienicca.
Musić być dziejańnie — tolki dziejańnie źmianiaje.
Drakachrust: Voś jak raz pytańnie nakont dziejańniaŭ. Varta skazać, što ŭ historyi takaja moŭnaja sytuacyja zusim nie ŭnikalnaja. Naprykład, u 1918 hodzie Čechasłavaččyna nabyła niezaležnaść, tady prynamsi ŭ Prazie, prynamsi siarod intelihiencyi vielmi šmat ludziej havaryła pa-niamiecku. Vialiki Kafka, jaki, darečy, viedaŭ českuju movu, ale pisaŭ tolki pa-niamiecku. Ale kali pryjšła novaja ŭłada, čechasłavackaja ŭłada, druk u hetaj krainie pacichu staŭ českim.
Inšy prykład — Izrail. U momant utvareńnia hetaj dziaržavy na iŭrycie havaryła mienšaść jaŭrejaŭ śvietu. Ludzi havaryli na idyš, na inšych movach, ale zaraz tam usio vydajecca na iŭrycie, i mahčyma heta było zroblena ŭ tym liku i dziejańniami dziaržavy. Voś skazała by vam dziaržava zrabić staronku biełaruskaj, vy b zrabili, Jury?
Zisier: U nas u tekstach navinaŭ jość i biełaruskija kavałki. My ž biarem tekst i interviju na tych movach, na jakich razmaŭlajuć persanažy. My ničoha nie pierakładajem, u nas prosta niama na heta času, bo nikomu nie patrebnyja ŭčorašnija naviny. Ja ŭžo nie kažu pra hrošy, času niama. I darečy, raz na hod u dzień rodnaj movy biełaruskamoŭny interfejs uklučajecca aŭtamatyčna dla ŭsich. I kab vy viedali, jak šmat ludziej niezadavolenyja.
Drakachrust: Jury, a kali b dziaržava zahadała, što luboje vydańnie ŭ Biełarusi pavinna być pa-biełarusku. Ci mocna b heta źmianiła vašuju aŭdytoryju?
Zisier: Vy viedajecie, ludzi syšli b prosta na inšyja resursy. Heta pytańnie zručnaści. Tak, u movy šmat funkcyjaŭ, ale asnoŭnaja — heta kamunikacyja.
Čałaviek lubić čytać na toj movie, jakuju ličyć matčynaj movaj. I kałychanki bolšaści sučasnych biełarusaŭ ich maci śpiavali pa-rasiejsku. I heta treba ŭličvać.
Meta takaja jość, i meta vielmi vysakarodnaja. Treba ŭkaraniać biełaruskuju movu, treba jaje padtrymlivać. I my taksama hetym zajmajemsia, byli ceły hod zaniatki biełaruskaj movy. Ale my nie možam sabie heta dazvolić jak samametu. My ŭsio ž resurs navinaŭ.
Drakachrust: Andrej, vy pryhadali kiefir, a ja pryhadaŭ cikavy artykuł, jaki peŭny čas tamu apublikavaŭ viadomy daśledčyk, aŭtar teoryi čornaha lebiedzia Nasim Taleb. Heta artykuł pra rolu mienšaściaŭ. I jon raspaviadaje pra sytuacyju ŭ Złučanych Štatach, što tam jość vielmi nievialikaja musulmanskaja mienšaść. Musulmanie spažyvajuć chalalnyja pradukty (asablivym čynam pryhatavanyja). Musulman tam vyraznaja mienšaść. Ale jany vielmi matyvavanyja, kab pradukty byli tolki chalalnyja. A astatnim niama roźnicy.
I ŭ vyniku dziejańniaŭ, patrebaŭ hetaj matyvavanaj mienšaści chalalnymi zrabilisia ledź nie sto adsotkaŭ praduktaŭ. I voś Taleb raspaviadaje, jak mienšaść moža faktyčna zavajavać bolšaść, moža nakinuć bolšaści svaje kaštoŭnaści, bo jana vielmi matyvavanaja, a bolšaści pa vialikamu rachunku ŭsio roŭna. Hetak ža i ŭ Biełarusi — hetyja 90%, pra jakich kaža spadar Zisier, jany ž usie viedajuć biełaruskuju movu. Dyk voś kali hety mechanizm, apisany Talebam, pracuje, a kali nie pracuje?
Dyńko: Pa-pieršaje, pierš čym paprakać Tutbaj, davajcie paprakać biełaruskuju dziaržavu. Nie pryvatniki, a dziaržava pavinna pravodzić moŭnuju palityku, i palityka musić być kompleksnaja.
Niachaj hienerały zahavorać pa-biełarusku, tady ŚMI sami pieraaryjentujucca.
Dla ŚMI nie treba zahady, treba palityka spryjańnia, palityka pazytyŭnaj dyskryminacyi.
Biełaruskamoŭnyja mocna ŭpłyvajuć na hramadztva, bo jany aktyŭnyja. Jany pišuć, jany patrabujuć, jany adčuvajuć svajo maralnaje prava.
Jury kaža, što ciapier biełaruskija matuli śpiavajuć dzieciam kałychanki pa-rasiejsku… A voś jašče ŭ 60-70 hadach śpiavali pa-biełarusku. A paśla tatalitarnaja dziaržava ŭziała i pieraviała ludziej na inšuju movu. Ci nie daje heta nam maralnaje prava pretendavać, kab usio ž taki my viarnuli, — moža ŭžo nie matčynaj, a babčynaj movie, — viarnuli joj miesca, jakoje jana mieła. Bo nie pavinnaja mova, na jakoj tut sotni hadoŭ havaryli, nie pavinnaja źnikać, heta pytańnie spraviadlivaści.
A pa-druhoje, heta jašče pytańnie nacyjanalnaj biaśpieki — mova. Rana ci pozna toj ci inšy kiraŭnik Rasiei na tym ci inšym histaryčnym etapie pasprabuje aneksavać rasiejskamoŭnyja terytoryi, što miažujuć z Rasiejaj. I kab hetaha nie stała, Biełaruś pavinnaja havaryć pa-biełarusku. Jana i pa-rasiejsku, i pa-anhielsku niachaj adnačasova havoryć. Tak voś Kazachstan, naprykład, sprabuje zaraz zrabić. Biełaruskaja mova nie pavinna być zamiest inšych movaŭ, jana pavinna być u dadatak da inšych movaŭ. Tak kataloncy ciapier robiać. Katalonski prykład nacyjanalnaha i moŭnaha adradžeńnia — heta toj prykład, jaki dla mianie ŭzor. Biełaruś pavinna iści toj samaj darohaj.
Raz my budujem dziaržavu, značyć my budujem. U tym liku i ŭ moŭnym pytańni.
Drakachrust: Jury, zaraz da vas toje ž pytańnie — pra hety prykład Taleba, pra jaho analiz. Jon, kaniešnie, pryhožy, ale sprava ŭ tym, što na adzin prykład, kali mienšaść naviazvaje svaje kaštoŭnaści, svaje pryncypy, chiba nia 10 ci 100 advarotnych. Biełaruskaja sytuacyja padobnaja da tuju, jakuju apisaŭ Taleb? I kali nie, to čamu?
Zisier: Pierajści na chalalnaje miasa vielmi prosta, heta možna zrabić za adzin dzień, bo jano ničym nie horš za niechalalnaje. A kab źmianić movu — patrebnyja dziesiacihodździ, kali nie stahodździ.
Treba, kab try pakaleńni źmianilisia, kab našy hienerały zahavaryli pa-biełarusku i pačynać treba naŭprost ź dziciačaha sadku, sa škoły. Pavinna być kompleksnaja dziaržaŭnaja prahrama, i heta nie moža być zroblena hvałtoŭnaj źmienaj movy ŚMI pa niejkim zahadzie. Bo mova — častka nas.
I nievypadkova, što Zianon Paźniak u 1994 hodzie atrymaŭ usiaho niekalki adsotkaŭ — heta jak raz była taja aŭdytoryja, jakaja była hatova pierajści na biełaruskuju movu, astatnija byli prosta nie hatovyja. I ja mahu pryvodzić šmat prykładaŭ, prosta nie chaču zajmać čas, jak ludzi reahujuć, kali da ich źviartajeśsia pa-biełarusku.
Drakachrust: Jury, ale tut sprava mienavita ŭ dziejańniach dziaržavy ci ŭ niejkich rynkavych mechanizmach, jakija pracujuć albo nie pracujuć? Bo ŭ sytuacyi chalala ŭ ZŠA nie dziaržava vyrašała, a rynkavyja subjekty, takija jak vy, albo «Naša Niva», jany prosta prymali takija rašeńni, chacia heta treba było tolki niekalki adsotkam ich spažyŭcoŭ.
Zisier: Kali b dziaržava zahadała nam pierajści na biełaruskuju, dyk dziaržava nas hetym by i źniščyła b.
Bo nam dastatkova zhubić niekalki dziesiatkaŭ adsotkaŭ aŭdytoryi, i nichto nie budzie zamaŭlać u nas reklamu. Ludzi syduć na mail.ru zamaŭlać, na yandex, i aŭdytoryja piarojdzie da ich. Pry pierachodzie na biełaruskuju movu, u nas aŭdytoryja ŭpadzie ŭ niekalki razoŭ. Niachaj nie ŭ 10 razoŭ, nie ŭ 50, ale ŭpadzie. My prosta hetaha nie možam dazvolić sabie, dziaržava nas tym samym prosta zakryje.
Heta nielha zrabić u adzin momant, bo heta źviazana sa zvyčkami, jakija ŭkaranilisia ŭ śviadomaści i padśviadomaści ludziej. Mova nia moža być źmienienaja pa zahadzie, heta nonsens.
I kali ŭzhadać Izrail, to tak — tam było ŭsio nia prosta, razmaŭlali na ŭsich movach. Ale kali była šaścidzionnaja vajna 1967 hodu, ŭ krainie padniałasia takaja chvala patryjatyzmu, što ludzi sami masava pierajšli na iŭryt. A pahladzim na Ŭkrainu 2014 hodu, dzie ŭkrainskuju movu viedajuć amal usie, a dla vaśmi vobłaściaŭ na zachadzie ŭkrainskaja mova rodnaja. I čamuści ŭ ich takoha nie adbyłosia — jany praciahvajuć razmaŭlać pa-rasiejsku, hladzieć rasiejskamoŭnyja kanały. Navat vajna nie vyklikała hetaj pieraaryjentacyi na ŭkrainskuju movu. To bok navat u lepšych umovach, čym u Biełarusi, heta vielmi składana. Nu i ahulnasuśvietnyja tendencyi — z-za hlabalizacyi kolkaść movaŭ śvietu pamianšajecca, i hetaj tendencyi supraćstajać vielmi ciažka.
Drakachrust: Andrej, vy ŭžo kazali pra rasiejskuju pahrozu, i z vašaha punktu hledžańnia štyk idzie za movaj. Ale kali my pahladzim dadzienyja Gemius pa biełaruskaj medyjnaj sytuacyi — što hladziać, słuchajuć, čytajuć, klikajuć biełarusy ŭ internecie ŭ masavym maštabie? Na pieršym miescy mail.ru, potym Yandex ci VK, treciaje miesca — TUT.BY. Nu voś pieraviadziem my TUT.BY na biełaruskuju. I chto tady akažacca na trecim miescy? Bajusia, što niejkaje.ru. Dyk nie adkazvajecca, što ŭ masavym maštabie supraćvaha «ruskamu śvietu» ŭ Biełarusi — heta rasiejskamoŭny TUT.BY?
Dyńko: Ja z hetym nie spračajusia.
Zasłuha Tutbaja nieacennaja ŭ farmavańni nacyjanalnaj śviadomaści, palityčnaj śviadomaści. Tutbaj svaim prafesijanalizmam, svajoj addanaściu prafesii robić prosta kalasalnyja rečy.
Ale kali my chočam niešta mianiać, to my pavinny dumać, jak my možam heta źmianić.
Źmianiać možna, dziaržava moža mianiać. Dyńko adnamu, Drakachrustu adnamu ci adnoj teleprahramie heta nie pad siłu, ale kali jość kompleksnaja dziaržaŭnaja palityka, to heta całkam realna.
Časam niekatorymi narod usprymajecca, jak niejkaja tupaja masa. Nia treba jaho niedaaceńvać. U našym narodzie jość i patryjatyzm, i žadańnie bolš havaryć pa-biełarusku, i sacyjolahi heta paćviardžajuć.
Niekalki razoŭ było daśledavanaje heta pytańnie, i bolš za 50% kažuć, što jany chacieli b bolš biełaruskaj movy ŭ ŚMI.
Jury kaža, što, kali nam zahadajuć pierajści na biełaruskuju movu, to Tutbaj laśnie i prajhraje i vyjhrajuć mail.ru i Yandex. Ale voś ciapier va Ŭkrainie zakryli Yandex, i što? Vyžyła Ŭkraina, nie ŭpała nieba na ziamlu, i miascovyja tamtejšyja Tutbai nie zakryvajucca ad taho, što tam VKontaktie zakryli. Kali meta ŭmacavańnia našaj dziaržavy, našaj supolnaści, to lubyja movy dobryja. I musić być meta.
Drakachrust: Jury, da formuły Andreja — kali my chočam niešta mianiać, to my musim mianiać. A što vy hatovy źmianić? Voś biełaruskaja mova zaraz bolš prysutničaje ci mienš prysutničaje na partale? I ŭvohule — a na što jana vam na Tutbai?
Zisier: U tym liku dla prasoŭvańnia biełaruskaj movy, nas heta taksama chvaluje. I my achvotna pišam na biełaruskaj movie. Kali naš aŭtar piša na biełaruskaj movie, my jaho tak i dajem.
Drakachrust: A ci robicie vy niejkija admysłovyja kroki dla taho, kab biełaruskaj movy było bolš, ci vy ličycie, što heta nie treba? Moža vy ličycie, što treba niešta źmianiać, jak kaža Andrej, ale nie heta?
Zisier: U nas niama takoj zadačy. Heta prosta nie ŭvachodzić u lik našych pryjarytetnych zadačaŭ. To bok jano, zrazumieła, ale my nie možam ničoha rabić, što źmianšaje achop našaj aŭdytoryi. Heta naš pryncyp. A tak my robim i imprezy ŭ halerei TUT.BY, i hetyja kursy moŭnyja, i pieraklučajem u dzień movy interfejs, i teksty jość uvieś čas pa-biełarusku. Pry hetym jany ŭ bolšaj praporcyi, čym realny adsotak biełaruskamoŭnaj aŭdytoryi.
I ja ŭ svaju čarhu zachaplajusia tym, što robić Andrej Dyńko, dziakuj vam, Andrej, za dobryja słovy.
«Naša Niva» — heta naš nacyjanalny skarb, jana pavinna raźvivacca i papularyzavać biełaruskuju movu.
Pierakład, darečy, prablemu nie vyrašaje, bo biełaruskamoŭnamu čytaču patrebnyja inšyja teksty, inšyja naviny, moža navat uvohule nie naviny.
Drakachrust: Miarkuju, što sprečki vakoł rašeńnia ab stvareńni rasiejskamoŭnaj pieradačy na Biełsacie ŭ značnaj stupieni abumoŭlenyja tym, što razmova idzie pra zamiežnyja, eŭrapiejskija ŚMI dla Biełarusi. U samoj Biełarusi apošnim časam źjaviŭsia šerah vielmi cikavych medyjnych prajektaŭ, stvoranych maładymi ludźmi, «dziećmi niezaležnaści» — KUKU, Sicidoh, Bolšoj. I robiacca jany na rasiejskaj movie i nichto ich asabliva nie paprakaje. Čamu ž zamiežniki musiać rabić inšy vybar, čym, skažam, biełaruska Saša Ramanava?
Dyńko: KUKU robicca dziela hrošaj. A Biełsat u svajoj zadumie byŭ dziela kaštoŭnaściaŭ. I ŭ hetym sensie hladač moža skazać — što ž u vas za kaštoŭnaści, kali vy za hrošy možacie i movu pamianiać. Što daść hetaja ruskamoŭnaja prahrama dla Biełsata? Heta ni ŭ sensie finansavym, ni ŭ sensie praktyčnym nie daść ničoha.
Ja kažu — pierakładajcie svaje prahramy paralelna na rasiejskuju movu i vystaŭlajcie ŭ YouTube. Heta vam pavialičyć biudžet na 5% i vy budziecie mieć dźvie versii. Heta što da Biełsatu.
A što ahułam da našaj hutarki, to, Jury, ja ŭ vašaj pastanoŭcy pytańniaŭ pabačyŭ sprobu sutyknuć nas iłbami ź Juryjem Zisieram, a my ŭsio ŭparta nie chočam sutykacca. Tamu što ja, naprykład, adčuvaju maralnuju i intelektualnuju blizkaść ź Juryjam Zisieram. Mała ludziej u Biełarusi, ź kim ja adčuvaju takuju blizkaść, jak ź im.
I heta, mnie padajecca, važnaja asnova.
Voś Zisier — čałaviek, jaki pryjechaŭ u Biełaruś užo ŭ stałym vieku, i jon robić Tutbaj pa-rasiejsku, a ja rablu «Našu Nivu» pa-biełarusku, my vielmi blizkija, i heta jość asnova dla budučyni. I my pavinny rabić niejkija nastupnyja kroki, kab jašče bolš zbližacca. Tolki hetyja kroki musiać być aściarožnyja.
My nia možam nijakich zahadaŭ rabić u hetaj sfery, my nie možam skazać, što «z zaŭtrašniaha dnia my mianiajem movu», heta nikoli nie budzie realnaściu. Ale što my musim rabić? My musim mieć jasny plan, što zaŭtra my zrobim maleńki krok, paślazaŭtra jašče adzin, i tak, urešcie, praz 10 hadoŭ, praz 20, praz 30 hadoŭ my zrobim našuju krainu lepšaj.
Dziakujučy hetym maleńkim krokam, my staniem jašče bližejšymi, jašče bolš salidarnymi. Voś tak ja baču moŭnuju palityku, jakaja pavinna być u našych ŚMI.
