Ilustracyjny zdymak. Fota Stanisłava Vasiljeva, q3d.livejournal.com
«Ja zajšoŭ u «Burhier Kinh» nabyć harbatu. Jak zvyčajna, vitajusia i kažu: «Čornuju harbatu biez cukru, kali łaska». Kasirka adkazvaje: «Ja nie razumieju». I staić, ničoha nie robić, — raspaviadaje minčuk Anatol Novikaŭ. — Raniej mnie ŭ «Makdonaldsie» padkazali, što ŭ takim vypadku treba raić pradavačcy zapytacca pierakład u mieniedžara. Voś ja joj i paraiŭ. Praŭda, mieniedžarka, jakaja jakraz stajała pobač, adkazała, što jany nie pavinny razumieć biełaruskuju movu. Tady ja pierakłaŭ zamovu, skazaŭ, što «harbata» — heta «čaj», i paprasiŭ knihu zaŭvah i prapanoŭ. Sieŭ za stolik, napisaŭ, što mianie nie razumiejuć pa-biełarusku, paraiŭ arhanizavać karparatyŭnyja kursy movy, prapanavaŭ dapamohu ŭ składańni minimalnaha słoŭnika dla kasirak».
Praź niekatory čas maładomu čałavieku pryjšoŭ adkaz, praŭda, aby-jaki. Nie na aficyjnym błanku, na ruskaj movie dy biez podpisu, što vyklikała pytańni.
Anatol prakansultavaŭsia sa znanym abaroncam biełaruskaj movy Iharam Słučakam i napisaŭ pra parušeńni ŭ Ministerstva justycyi i administracyju Centralnaha rajona, dzie mieścicca restaracyja.
«Ja chacieŭ paviedamić «Burhier Kinhu», što ŭ ich adkazie jość parušeńni, ale na samim błanku nie było nijakich kantaktaŭ», — dadaje Anatol.
Ministerstva justycyi ŭ adkazie minčuku tłumačyła, što pavodle zaćvierdžanaj instrukcyi pa spravavodstvie ŭ arhanizacyjach błanki musiać być na dźviuch movach — biełaruskaj i ruskaj. Ministerstva taksama adznačała, što jość pamyłki ŭ afarmleńni daty i rehistracyjnaha numara, rekvizitu «podpis». I što ŭ adpaviednaści z artykułam 18 Zakona Respubliki Biełaruś «Ab zvarotach hramadzian i jurydyčnych asob» piśmovyja adkazy na piśmovyja zvaroty dajuć na movie zvarotu.
Dniami minčuk atrymaŭ adkaz i z administracyi Centralnaha rajona Minska, dzie havorycca, što «ŭ dačynieńni Bojki H.V., kiraŭnika restarana «Burhier Kinh» TAA «Vohlija Matta», składzieny pratakoł ab administracyjnym pravaparušeńni pa artykule 9.22 Kodeksa ab administracyjnych pravaparušeńniach. Materyjały pa ŭkazanym pravaparušeńni nakiravany ŭ sud Centralnaha rajona Minska».
I voś što cikava: šyrokaj hramadskaści raniej nie byli viadomyja vypadki, kali da adkaznaści za adkaz nie na movie zvarotu pryciahvali mienavita pa artykule 9.22 KaAP — «Parušeńnie zakanadaŭstva ab movach».
U 2013 hodzie Hlebu Łabadzienku ŭdałosia pryciahnuć da adkaznaści dyrektara ŽESa pa toj ža pryčynie, ale pa artykule 9.13 — «Parušeńnie zakanadaŭstva ab zvarotach hramadzian i jurydyčnych asob». Paźniej hety artykuł kankretyzavali i raśpisali, što mienavita źjaŭlajecca parušeńniem: «admova ŭ pryjomie zvarotu», «parušeńnie ŭstanoŭlenych terminaŭ razhladu zvarotu», «nieinfarmavańnie zajaŭnika ab rašeńni, pryniatym pa vynikach razhladu zvarotu» i inšyja vypadki. Siarod ich čamuści nie akazałasia «adkazu nie na movie zvarotu».
«U artykule 18 Zakona «Ab zvarotach hramadzian i jurydyčnych asob» jość patrabavańnie davać adkaz na piśmovy zvarot na movie zvarotu. Adnak jano nijak nie padmacavana, niama sankcyj za parušeńnie hetaj normy, — tłumačyć Ihar Słučak. — I ja daŭno staviŭ pytańnie, kab pašyrana traktavać artykuł 9.22».
Hety artykuł praduhledžvaje pakarańnie za publičnuju źniavahu, hańbavańnie dziaržaŭnych i inšych nacyjanalnych moŭ, stvareńnie pieraškod i abmiežavańniaŭ u karystańni imi i raspalvańnie varožaści na moŭnaj hlebie.
«Nasamreč raniej praz hety artykuł ja nie sprabavaŭ nikoha pryciahvać da adkaznaści za adkaz nie na movie zvarotu. Mnie zdavałasia, što nie atrymajecca tak pašyrana traktavać hetuju normu, adnak ja vyrašyŭ usio ž taki prapanavać spadaru Novikavu pasprabavać i skłaści zajavu ab pryciahnieńni pa dvuch artykułach: 9.13 i 9.22. Pa pieršym jakraz-taki možna było pryciahvać biez pytańniaŭ. A voś pa druhim — praz pašyranuju traktoŭku stvareńnia pieraškod u karystańni dziaržaŭnaj movaj. Bo adkaz nie na movie zvarotu ŭsio ž taki źjaŭlajecca pieraškodaj, — kaža Ihar Słučak.
— Pahladzim, što atrymajecca, bo mohuć vyjści terminy pryciahnieńnia da adkaznaści. Ale toje, što pratakoł składzieny — užo dobry prykład dla inšych dla składańnia pratakołaŭ».
