Vital Voranaŭ — biełaruski pierakładčyk, litaratar, vydaviec, publicyst i ŭniviersitecki vykładčyk, były vučań Hłybockaj SŠ№2, a siońnia žychar Poznani (Polšča), vykładčyk irłandskaj litaratury va ŭniviersitecie h. Brno (Čechija), nie zabyvaje svajoj radzimy! Uletku pryjazdžaje i žyvie ŭ dziedavaj chacie va Udziele. Zajmajecca adradžeńniem dudarskich tradycyj na Hłyboččynie. U pačatku traŭnia, ź inicyjatyvy Vitala Voranava, u Hłybokim adbudziecca pieršy Mižnarodny rehijanalny fest — «Dudarski rej».
Vital Voranaŭ
Čamu — adrazu Mižnarodny i rehijanalny?
Vital Voranaŭ zavitaŭ u Hłybokaje ŭ siaredzinie sakavika mima tradycyjnaha «hrafika», kab uzhadnić z rajvykankamam prahramu majučaha adbycca dudarskaha festu. Aŭtar zadaŭ Vitalu kolki pytańniaŭ.
— 6-7 traŭnia ŭ Hłybokim adbudziecca pieršy rehijanalny, ale Mižnarodny, dudarski fest u Biełarusi,— kaža spadar Vital aŭtaru hetych radkoŭ. — Čamu Mižnarodny i rehijanalny? Tamu, što biaruć udzieł nie tolki dudary ź Biełarusi, ale i hości z zamiežža. Adnak pradstaŭlać jany buduć nie stolki svaje krainy, kolki svaje rehijony.
Naprykład, čechi pryjeduć da nas z Maravii — buduć pradstaŭlać histaryčnuju krainu Maravu ŭ miežach Češskaj Respubliki i mienavita svoj falkłor, svaju dudarskuju tradycyju. Toje samaje ź Bielhijaj, a taksama z palakami, jakija buduć pradstaŭlać rehijon Vialikapolšču ŭ miežach Polščy i h.d.
Pačniom z Alei słavutych ziemlakoŭ
— Pačniecca ŭsio ŭ subotu 6 traŭnia a 11:30 na Alei słavutych ziemlakoŭ z abyhrańnia biusta Ihnata Bujnickaha,— praciahvaje Vital Voranaŭ. — Jość takaja tradycyja abyhrańnia pomnikaŭ, znakavych miescaŭ, dzie dudary, prosta, nie farmalna, impravizavana vystupajuć, kab ušanavać pamiać pra niejkaha važnaha, źviazanaha z dudarskaj tradycyjaj čałavieka. U našym rehijonie, naturalna, heta — Ihnat Bujnicki, u trupie jakoha byŭ svoj dudar — Adam Šulha. Voś, kab uhanaravać pamiać, uhanaravać jaho ŭniosak u dudarskuju tradycyju, my i pačniom mienavita ź impravizavanaha kancerta na Alei słavutych ziemlakoŭ.
Zatym piarojdziem u muzyčnuju škołu. Niedzie, a 12-j hadzinie, tam adbudziecca kancert dla navučencaŭ škoły i vykładčykaŭ roznych muzyčnych instrumientaŭ. Mahčyma chtości z talenavitych navučencaŭ vystupić na niejkim muzyčnym instrumiencie, kab pakazać tut našu muzyčnuju tradycyju. Niedzie z hadzinu praciahniecca hety kancert. Paśla, prykładna a hadzinie 13:15, usie dudary projduć takim spantannym pachodam — ad muzyčnaj škoły da hałoŭnaj sceny festu na Centralnym placy. A 13:30, kali budzie dobraje nadvorje, tut zapłanavany pačatak kancertnaj prahramy — hała-kancert. Pry kiepskim — jon adbudziecca ŭ Teatralnaj zale imia Ihnata Bujnickaha. Na kancercie buduć pradstaŭlenyja ŭsie tradycyi vyšej zhadanych haściej, a kab pradstavić našyja tradycyi, miascovy falkłor, vystupić «Ciareška», pradstaŭjulačy, pieradusim, tradycyju tancaŭ na Biełarusi, i asabliva, z naciskam na Hłyboččynu.
Vital Voranaŭ na Bulbianym feście ŭ Ady Rajčonak u Hiermanavičach. Fota Uł. Skrabatuna, 13.08.2016.
Nahadajem u Prazarokach pra Adama Šulhu
— Potym, usie sadziacca ŭ transpart — a 19-j musim być u Prazarokach. Tam, dzieści z raźlikam na paŭtary hadziny — kancertnaja prahrama. Na zakančeńnie pieršaha dnia dudarskaha festu — adpačynak na turystyčnaj bazie ŭ Iviesi.
Trupa Ihnata Bujnickaha, 1912 hod. Źleva, unizie — dudar Adam Šulha.
Zamiž arhana — duda!
— Na nastupny dzień, u niadzielu, z 11:00, praciahvajem z kaścioła ŭ Udziele. Jość takaja jeŭrapiejskaja tradycyja ŭ Polščy, Słavaččynie, Niamieččynie — dudary vielmi časta hrajuć na słužbie. Instrumient duda daŭniej vielmi časta vykarystoŭvaŭsia ŭ kaściołach, asabliva, kali ŭ im nie było arhana. Hučańnie dudy — dosyć padobnaje da hučańnia arhana. Vielmi dobra padychodzić pad kaściolnuju akustyku. Tam budzie słužba niedzie da 12:30, hučańnie na joj dudy ŭžo ŭzhodnienaje z našymi francyskanami. Paśla słužby, taksama, nievialiki niefarmalny vystup.
Paśla Udzieła — niedzie a 13:00 — adjezd u Mosar. Abychod dudarami prykaściolnaj terytoryi, kab jany mahli paznajomicca z tamtejšych słavutaściami. Mahčymy tam i nievialiki niefarmalny vystup. A 14:30 — abied.
Kutočak dudy — u rajonnaj biblijatecy
— A 16:30 — važnaja padzieja! Na zakančeńnie dudarskaha festu — u Hłybockaj rajonnaj biblijatecy adbudziecca ŭračystaje adkryćcio pastajannaj vystavy, prysviečanaj dudzie ŭ biełaruskaj litaratury. To bok buduć pradstaŭlenyja knihi, tvory biełaruskich aŭtaraŭ, dla jakich duda stała takim znakavym simvałam dla ŭsioj ich tvorčaści. Byli ž siarod ich i psieŭdanimy — Dudar, i sami ŭ listavańniach nazyvali siabie dudarami i pieśniarami. Tam, u hłybockaj biblijatecy, budzie pieršaja na Biełarusi padobnaja kalekcyja. Aficyjna zasnavanaja! U joj buduć i redkija knihi. Imavierna heta ŭ dalejšym stanie i stałaj ekspazicyjaj. Pry žadańni možna budzie zaŭsiody zajści ŭ asobny taki pakojčyk, vyznačany kutok. Tam pad škłom buduć ekspanavacca hetyja knihi. U Hłybockaj rajonnaj biblijatecy i adbudziecca zakančeńnie festu.
Spadziajusia, što i mastackaja škoła imia Jazepa Drazdoviča praviadzie dziciačy konkurs malunkaŭ na temu biełaruskaj dudy i vobraza dudara.
Za dva miesiacy da festu mahčyma šmat čaho jašče i dadasca.
***
— Dziakuj spadar Vital! I takoje «sakramientalnaje» pytańnie: «Ci pryjeduć da nas u «spadnicach» dudary z Šatłandyi?»
— Vielmi mahčyma! Žadańnie ŭ adnaho ź ich, pieradusim, jość — pryjechać u Biełaruś. Nu, skažam tak, kali palaki pahodziacca prychapić jaho da siabie ŭ aŭto pa darozie na Hłybokaje.
Nieŭzabavie musić być kančatkova zaćvierdžanaja prahrama dudarskaha festu, jakuju ja pradstaŭlu dla apublikavańnia.
P.S. Jak stała viadoma paźniej — dudar z Šatłandyi u «spadnicy» ŭžo kupiŭ kvitok i pryjedzie ŭ Hłybokaje.
