Hladzieć biełaruskaje kino i razmaŭlać pra jaho — deviz novaj inicyjatyvy «Svajo kino»
pradziusaraŭ Leanida Kalicieni i Natalli Bružnik, jaki startavaŭ na pačatku miesiaca. Minski «Art-kinateatr» — jak stałaja placoŭka, i Anton Sidarenka, kinakrytyk i kinabłohier, — jak viadoŭca i maderatar dyskusij pra novy biełaruski kiniematohraf, zdolny padymać vostryja pytańni. Naprykład, pra raźmierkavańnie: «Svajo kino» raspačałosia pakazam stužki režysiora Darji Karol «Test-730» i jaje burnym abmierkavańniem.
Pradoŭžycca prajekt 22 lutaha filmam «Anomija» Uładzimira Kazłova.
Z čaho naradziłasia «Svajo kino»? Ci zdolny siońnia biełaruski aktualny kiniematohraf pryvabić hledača? Ci lohka zładzić jaho stałyja pakazy ŭ staličnych i rehijanalnych kinateatrach? Ab hetym razmaŭlajem z pradziusaram, kiraŭnikom Centra sučasnaj kultury «Biahučaja čarapacha» Natallaj Bružnik.
Dystrybjutar? Hučna skazana!
— Natalla, jak ja razumieju, vaš prajekt naradziŭsia ź fiestyvalu biełaruskaha kino «Bulbamuvi» ŭ Minsku, pradziusaram jakoha vy źjaŭlalisia. U vas byŭ dośvied prakatu stužak maładych kiniematahrafistaŭ pa respublicy, i vy ŭrešcie vyrašyli zrabić asobnuju inicyjatyvu?
— U peŭnaj stupieni, tak. «Bulbamuvi» stałasia toj padstavaj, jakaja dazvoliła nam pryjści da vysnovy, što nieabchodnyja stałyja, rehularnyja pakazy biełaruskaha kino. My sapraŭdy ładzili apošnija ŭ miežach fiestyvalu i adznačyli zacikaŭlenaść publiki ŭ ajčynnym kiniematohrafie, nieabchodnaść, ułasna, samich režysioraŭ, aŭtaraŭ u ščyraj razmovie z hledačom. Hety dośvied i padšturchnuŭ da asobnaha prajekta, jaki nie byŭ by pryviazany da forumu, a ładziŭsia na praciahu hoda. My płanujem ładzić pakazy raz na miesiac i raźvivać stałuju cikavaść da filmaŭ biełaruskich aŭtaraŭ. Zadača, možna skazać, ambitnaja, ale my vierym i ŭ jaje biznes-patencyjał.
— Chto ŭ vašaj kamandzie?
— Inicyjatyvu padtrymaŭ «Art-kinateatr» — vialiki dziakuj jamu za heta, bo dla nas vielmi istotna ładzić pakazy mienavita ŭ kamfartabielnaj kinazale. Taksama prajekt nie skłaŭsia b biez prahramnaha dyrektara: jaho «pasadu» ŭ nas zajmaje kinakrytyk Anton Sidarenka. Jaho hustu i prafiesijanalizmu my całkam daviarajem. Za pramoŭšn i pradziusarstva adkazvaje Leanid Kalicienia, administracyjnaja praca — za mnoj, pijar-mieniedžar — Hanna Samarskaja.
— Ci možna skazać, što «Svajo kino» ŭ peŭnaj stupieni zaniało pazicyju dystrybjutara biełaruskaha kino?
— U peŭnaj stupieni tak, ale toje hučna skazana. Nie tyja zbory. Dla nas pa-raniejšamu vielmi chvaravitaje pytańnie pošuku finansavańnia. Niahledziačy na toje, što my pradajom kvitki na sieansy, nie akuplajecca i dziasiataja častka taho, što ŭkładvajecca ŭ prajekt. Častka vyručki idzie kinateatru — jamu treba zapłacić za arendu. Taksama my płacim hanarar aŭtaru. Dla nas heta, ličy, jašče adno pasłańnie «Svajho kino» — vybudoŭvać i finansavyja stasunki pamiž hledačom i stvaralnikami filma. Navat kali heta ŭznaharodžańnie nievialikaje, usio roŭna my imkniomsia adpaviadać ahulnapryniataj praktycy suśvietnaha kinaprakatu. U dačynieńni da biełaruskaha kino, davajcie budziem ščyrymi, heta nazirajecca vielmi redka, kali ŭvohule nazirajecca. Ale pavažlivaje staŭleńnie da tvorcy treba vybudoŭvać.
Fota Alisy Achramovič.
U nas užo jość dośvied prakatu stužak fiestyvalu «Bulbamuvi» pa respublicy. Nie ŭ kinateatrach, praŭda, a ŭ art-prastorach. I hety dośvied paćvierdziŭ, što biełaruskaje kino zdolnaje pryciahnuć uvahu hledača. Tak, kali my pačynali, to na našy sustrečy prychodziła nie bolej za dziesiać čałaviek, i jany ščyra ździŭlalisia, što jość biełaruskaje kino. Siońnia ŭžo ŭ tyja samyja miescy, kali ładzicca pakaz, prychodzić tryccać-piaćdziasiat čałaviek, i toje razmova inšaha ŭzroŭniu. Hledačy aktyŭna ŭklučajucca ŭ hutarku i zadajuć pytańni nie tolki kštałtu «kolki pa časie vy rabili svaju karcinu?». Aŭdytoryja pačała farmiravacca i padciahvacca. Heta, viadoma, daje spadzievy na akurat toj samy praces, na zruchi i ŭ rynačnych stasunkach, pra jakija my z vami havorym. Ale pakul nazvać siabie dystrybjutarami — heta vielmi hučna.
Tolki asobnyja «ŭsploski» cikavaści
— Siońnia minski kinaasiarodak ŭjaŭlaje saboj davoli nasyčanuju kartu padziej: źjaŭlajucca raznastajnyja fiestyvali, ładziacca asobnyja prajekty roznych kamand i inicyjatyŭ, dy pastupova i «Minski kinavideaprakat» pačynaje ŭciahvacca ŭ prakat biełaruskaha kino. Viadoma, kazać pra stałaje supracoŭnictva zarana, ale cikava paraŭnać z toj situacyja, što adbyvajecca ŭ rehijonach…
— Tak, u Minsku niezaležny biełaruski kiniematohraf padtrymlivajecca samymi roznymi ŭdzielnikami. Jość nie tolki fiestyvali, a źjaŭlajucca pradziusary biełkino, farmirujecca koła kinakrytykaŭ, pryvatnyja kinateatry pačali stavicca da jaho nie tak kateharyčna. Ahulny ruch idzie. U toj čas jak u rehijonach nazirajucca tolki asobnyja «ŭsploski» cikavaści da biełkino, kali nie maŭčańnie.
— Heta ŭ pieršuju čarhu datyčycca abłasnoha kinavideaprakatu?
— Tak. Kožnaja vobłaść — heta asobnaja dziaržava, jakaja samastojna prymaje rašeńnie demanstravać kino na svaich ekranach ci nie. My ładzili kiniematahrafičnyja sustrečy ŭ art-prastorach, jak užo adznačała, ale byli sproby vyjści i na kinateatry. Časam hetyja vysiłki abaročvalisia prosta kazusami.
Naprykład, niejak u adnym abłasnym horadzie prapanoŭvali zrabić pakazy biełaruskaj dakumientalistyki. Viadoma, toje śpiecyfičny pradukt, ale čamu ajčynnaje dakumientalnaje kino musić demanstravacca tolki na fiestyvalach, tak? Kirujučysia takoj łohikaj, my źviarnulisia da abłasnoha kinavideaprakata. U nas było prakatnaje paśviedčańnie ad Ministerstva kultury, usio absalutna lehalna. Urešcie — nam z adkazam pramarudzili dva miesiacy, a potym skazali nastupnaje: «Biarycie ŭ arendu zału kinateatra — i tam rabicie, što chočacie. Choć viasielle». Jak da hetaha stavicca? Jak da niežadańnia supracoŭničać? Jak da niepavahi, u tym liku da biełaruskich filmaŭ? Nie viedaju. Spadziajusia, što ŭsio ž ajčynnyja kinaprakatčyki zaŭvažać ruch, jaki adbyvajecca ŭ Minsku, i dałučacca da jaho. Zdajecca, my musim razam rabić adnu spravu.
Fota Alisy Achramovič.
— Napeŭna, u ich jość niejkija pieraściarohi?
— Napeŭna, siarod inšych, nie zrazumiełych dla mianie pryčyn, jość i ryzyka taho, što na padobny pradukt nie padciahniecca hladač. Ale treba pracavać z hetym. Tak, spačatku na sieans, moža, pryjdzie dziesiać čałaviek, jak u nas i było. Ale praz peŭny čas dojdzie i jašče tryccać. Siońnia biełaruski miedyjaefir zapoŭnieny zamiežnym kantentam: i pa telebačańni, i ŭ kinateatrach — da 80% zamiežnaja pradukcyja. Dzie, uvohule, ludzi mohuć ubačyć svajo aktualnaje kino? Dzie, u rešcie rešt, jaho acanić? Tamu i nie treba ździŭlacca, što biełarus stavicca da ajčynnych filmaŭ jak da ekzatyčnaj stravy. Jon zaraz hladzić na ich i razdumvaje: kaštavać ci nie? Kuplać ci nie? Tamu my ŭ «Svaim kino» i vykarystoŭvajem farmat nie zvyčajnaha pakazu, a ładzim kinamierapryjemstva razam z kinakrytykam, kali prapanoŭvajecca asensavać ubačanaje, abmierkavać film. Heta ŭsio nieabchodnyja dy i tvorčyja zachady dziela taho, kab razburyć u dačynieńni da biełaruskaha kino stereatyp drennaha praduktu.
Chto za što adkazvaje — infarmacyi niama
— Uličvajučy toje, što zakranajem zaraz usie etapy, jakija prachodzić dystrybjutar biełaruskaha kino, nie abminiem i nadzionnaje pytańnie atrymańnia prakatnaha paśviedčańnia na film… Jak skłaŭsia vaš dośvied u hetym kirunku?
— Naš dośvied z atrymańniem paśviedčańniaŭ ad Ministerstva kultury byŭ i stanoŭčym, i admoŭnym: vy viedajecie sumnaviadomuju historyju z «Jaječniaj pa-biełarusku». Ale byŭ i taki prykład, kali viedamstva pakazała siabie sa stanoŭčaha boku. Adnojčy my prasili paskoryć terminy vydačy paśviedčańnia — i nam pajšli nasustrač.
Siońnia pierad prakatčykami staić užo inšaja prablema: zhodna z pastanovaj Savieta Ministraŭ №21 ad 12 studzienia 2017 hoda, za vydaču rašeńnia ab kvalifikacyi (raniej — vydača paśviedčańniaŭ) zaraz adkazvaje Instytut kultury Biełarusi (Inbiełkult). Pracedura dakładna prapisana ŭ pastanovie, ale chto za što adkazvaje va ŭstanovie — daznacca nie ŭdajecca, infarmacyi niama. Dla nas toje sapraŭdny hałaŭny bol! Vyjšła na dniach datelefanavacca da śpiecyjalista, ale jon adkazaŭ, što ŭ jaho abaviazkach adno ŭzrostavaja kvalifikacyja filmaŭ. A što rabić z padobnymi farmatami, jak naš? Što rabić ź fiestyvalami? Pytańniaŭ mnostva, i adkazaŭ pakul na ich niama.
Hledačy fiestyvalu «Bulbamuvi» ŭ Bieraści.
— Zychodziačy z vašych adkazaŭ, možna zrabić vysnovu, što davieści da hledača biełaruskaje kino, jakoje apošnim časam ažyvaje za košt maładych kiniematahrafistaŭ, praź vialiki ekran nie tak i lohka…
— Ja šmat hadoŭ prapracavała ŭ biznesie, i mahu zaznačyć, što situacyja tam składvajecca nie lepšym čynam. Nie tolki z-za taho, što kryzis, a što kiraŭniki, ź jakimi mnie davodziłasia supracoŭničać, ničoha nie chočuć mianiać. U śfiery biełaruskaha kino ŭ paraŭnańni ź biźniesam jašče jość adčuvańnie, što štości zvarušyć mahčyma. Niachaj i takimi maleńkimi krokami.
Viedajecie, 2016 hod, liču, byŭ pierałomnym časam u biełaruskim kino. Heta daje spadzievy na lepšaje. Nasamreč, siońnia aktualizujucca mnohija momanty: i pytańnie supracoŭnictva ź dziaržavaj, i damoŭlenaści pamiž kinasupołkami. Ci ŭdasca nam damovicca, kab nie pieraškadžać adzin adnamu? Ci zdolejem vyjści na narmalnyja kankurentnyja stasunki? Ci stanuć lepšymi ŭ jakaści ŭ vyniku našy prajekty? Skazać, što ŭ dasiahnieńni hetaha nam pieraškadžaje dziaržava — heta schłusić.
Jak by tam ni było — urešcie nastupny pakaz «Svajo kino» adbudziecca. Zaprašaju ŭsich na minskuju premjeru karciny Uładzimira Kazłova «Anomija», jakaja adbudziecca 22 lutaha. Na pakazie budzie sam aŭtar, jaki siońnia žyvie i pracuje ŭ Rasii, ale jaho radzima — Mahiloŭ, i, miarkuju, my ŭ pravie nazvać hetaha režysiora i litaratara sa svojeasablivym pohladam na śviet svaim. Tym bolš uźnikaje jašče adna padstava dla dyskusii: a što vyznačaje nacyjanalnuju prynaležnaść kino? Što robić aŭtara rasijskim albo biełaruskim?
P.S. Darečy, na dniach prajekt atrymaŭ admovu ŭ pakazie stužki «Anomija» ŭ Mahilovie ad Mahiloŭskaha kinavideaprakata. «Zhodna z rašeńniem repiertuarnaj kamisii, film «Anomija» nie budzie demanstravacca ŭ kinateatry «Radzima» — značyłasia ŭ liście. Prytym što stužka maje dazvoł na pakaz u Minsku, vobłaść nie vykazała cikaŭnaści ŭ karcinie svajho suajčyńnika, adznačanaj na Varšaŭskim forumie i Niamieckim fiestyvali ŭ Manchajmie-Chajdełbierhu. Ci heta trend z boku rehijonaŭ u dačynieńni biełaruskaha kino albo prykraje vyklučeńnie?
U Minsku pakaz «Anomii»ŭ sile.
