Vital prychodzić u pašpartny stoł, kab zarehistravacca pa novym adrasie, i prosić «abaznačyć» novaje miesca prapiski štampam na biełaruskaj movie. Admaŭlajuć: maŭlaŭ, takich štampaŭ prosta nie isnuje.
«Adzinaje, prapanoŭvajuć infarmacyju ŭ štamp upisać pa-biełarusku», — dadaje Vital.
Letam 2016 hoda ŭ padobnuju situacyju traplaje hramadski dziejač Hleb Łabadzienka, kali robić pašparty svaim dzieciam. Historyja ŭvohule vyhladaje kamičnaj, bo jaho zajavu na adnoj ź dziaržaŭnych movaŭ pierakreślivajuć i patrabujuć zapoŭnić pa-rusku. U vyniku šerahu zvarotaŭ prośba ŭpartaha Łabadzienki ŭsio ž była vykananaja.
«Jość niejkaja papiera (zakon, dekret, pastanova), jakoj jany kirujucca, — kaža Hleb Łabadzienka. — U hetaj papiery pakazany ŭzor štampa ŭ pašparcie. I voś hety ŭzor tam pakazany tolki pa-rusku. Adpaviedna, jany spasyłajucca na toje, što ad hetaha ŭzoru adstupać nielha».
Ale, uśmichajecca Hleb, supracoŭnicy pašpartnaha stała ź niejkaj šuflady dastali i pastavili ŭ jaho dakumient… biełaruskamoŭny štamp ab rehistracyi šlubu. Jany ŭsio ž isnujuć?!
«Jany kazali, što ŭsie štampy byli biełaruskamoŭnyja, i navošta ich pamianiali, niezrazumieła, bo nichto nie aburaŭsia, — praciahvaje Hleb. — Kažuć: «Heta vy roham upiorlisia. A zvyčajna my kažam, što takich štampaŭ niama, i ludzi supakojvajucca». Ale ja i sam viedaju čałaviek dziesiać, jakija ŭ pisali ŭ tym liku piśmovyja zvaroty, kab u ichnich pašpartach usie zapisy byli pa-biełarusku».
Čamu biełarusy nie mohuć raźličvać na biełaruskamoŭnyja štapmy ŭ pašparcie, my zapytalisia ŭ načalnika Departamienta pa hramadzianstvie i mihracyi MUS Alaksieja Biehuna. Pa jaho słovach, piačatki na biełaruskaj movie nichto nie zamaŭlaje.
«Ja ŭpieršyniu čuju, kab hramadzianie samastojna paprasili pastavić štamp na biełaruskaj movie. Inšyja zapisy, jakija ŭnosiacca praź infarmacyjnyja resursy, jany na abiedźviuch dziaržaŭnych movach. A voś nakont štampaŭ… Nie hatovy skazać, ci źjaviacca jany ŭ bližejšy čas, ale my vyvučym pytańnie, kali da nas piśmova źviernucca tyja, chto choča mieć takuju piačatku», — abiacaje Alaksiej Jurjevič.
Pavodle Kastytucyi i zakona «Ab movach», u Biełarusi dźvie dziaržaŭnyja movy i nichto nie maje prava stvarać pieraškody ŭ karystańni imi. Na dumku abaroncy biełaruskaj movy Ihara Słučaka, navat naša moŭnaje zakanadaŭstva nie adpaviadaje Kanstytucyi.
«Bolšaść artykułaŭ vykładzienyja tak, što dajuć mahčymaść vybirać, jakuju movu vykarystoŭvać. Praz heta ŭ bolšaści vypadkaŭ čynoŭnikami vybirajecca ruskaja mova, i hramadzianin nie moža nijak na heta paŭpłyvać, bo nie maje ryčahoŭ».
Cikava, što z čynoŭnickim «samavolstvam» sprabuje zmahacca Kanstytucyjny sud. U jaho štohadovych pasłańniach padkreślivajecca, što «zakanadaŭčyja akty, jakija zakranajuć pravy i svabody hramadzian, «metazhodna vydavać i na biełaruskaj, i na ruskaj movach u adpaviednaści z pałažeńniami art.17 Kanstytucyi ab roŭnaści dźviuch dziaržaŭnych moŭ».
«Toje, što my ciapier nazirajem — heta bai łakalnaha značeńnia. Ale patrebnyja realnyja kroki da dźviuchmoŭnaści. Kali ŭ 1995-m hodzie my abrali dźvie movy, to davajcie ich raźvivać adnolkava», — reziumuje Słučak.
Darečy, kab pytańnie pra biełaruskamoŭnia štampy usio ž było abmierkavanaje, usim zacikaŭlenym treba pisać na sajt MUS.
