Adzin z udzielnikaŭ tałaki prezientavaŭ muzieju televizar, a Hleb Łabadzienka, dyrektar kursaŭ «Mova Nanova», pieradaŭ na fłešcy vialiki archiŭ zdymkaŭ i ŭłasny videazapis ekskursii, jakuju ŭ hetaj siadzibie pravodziła siastra piśmieńnika Valancina Bykava.
U cełym pieradadzienyja rečy možna acanić prykładna na $700.
Padarunki vyrašyli daloka nie chavać. Pahatoŭ, choć muziej isnuje ŭžo 12 hod, ścieny ŭ chacie praktyčna pustyja, a ekspazicyja ŭ cełym bolš, čym biednaja. Tamu prymacavali televizar, raźviesili pa pakojach fotazdymki, znajšli miesca kresłu. Ale nie prajšło i pary dzion, jak i fota, i televizar, i kresła prybrali — i nieviadoma, ci viernuć nazad.
Dniami Hleb Łabadzienka atrymaŭ list z Ušackaha rajvykankama za podpisam namieśnika staršyni Andreja Halakoviča:
«Ušacki rajonny vykanaŭčy kamitet, razhledzieŭšy vaš zvarot ab pieradačy rečaŭ u siadzibu-muziej siamji V. Bykava, paviedamlaje nastupnaje.
Studentami kursaŭ biełaruskaj movy «Mova Nanova» 1 kastryčnika 2016 h. u siadzibie-muziei siamji V. Bykava, filijale ŭstanovy kultury «Ušacki muziej narodnaj słavy imia Hieroja Savieckaha Sajuza U.Je. Łabanka», biez uzhadnieńnia z kiraŭnictvam apošniaj, u ekspazicyjnych załach byli raźmieščany pradmiety i rečy (televizar, fłeš-karta, naścienny kranštejn, adrestaŭravanaje kresła, fotazdymki). Dadzienyja dziejańni źjaŭlajucca parušeńniem dziejučaha zakanadaŭstva ŭ halinie muziejnaj spravy.
U adpaviednaści z vyšejpadadzienym, pradmiety, pieraličanyja ŭ vašym liście, nie mohuć być zaličany ŭ razrad ekspanataŭ muziejnaj ustanovy».
Łabadzienka: «Jany pastupajuć vielmi niaŭdziačna»
Ciaham niekalkich tydniaŭ, jašče da atrymańnia lista z rajvykankama, dyrektar kursaŭ «Mova Nanova» sprabavaŭ damovicca z administracyjaj muzieja i miascovymi ŭładami. Jon nie admaŭlaje, što aficyjnaj pracedury pieradačy muzieju rečaŭ praviedziena nie było. Adnak udakładniaje, što tolki z pryčyny niaviedańnia tonkaściaŭ muziejnaj spravy i raptoŭnaj mahčymaści zrabić hetyja padarunki muzieju. Litaralna za niekalki dzion da pajezdki znajšoŭsia čałaviek, hatovy achviaravać televizar, a haspadar bahietnaj majsterni Siarhiej Łobač prapanavaŭ vyrabić fotazdymki.
«Kali vyśvietliłasia, što my parušyli instrukcyi, televizar i fotazdymki źniali, vypisali štraf zahadčyku filijała, chacia jon zusim ni pry čym, — raspaviadaje Hleb. — Jon nie viedaŭ, što my ŭsio heta pryviaziom, heta byŭ siurpryz, absalutna ščyry. Ja pazvaniŭ dyrektarcy Ušackaha muzieja i zapytaŭsia, jak zrabić usio pa praviłach. Jana skazała dasłać na imia staršyni rajvykankama zvarot i pieraličyć u im rečy, jakija my prezientujem filijału muzieja. Ja zrabiŭ heta ŭ toj ža dzień. My čakali, što niahledziačy na naš farmalna-biurakratyčny promach, usio ŭdasca vyrašyć paluboŭna».
Dla Hleba Łabadzienki hetaja admova zaličyć padoranyja rečy ŭ razrad ekspanataŭ muziejnaj ustanovy całkam niečakanaja. Usio ž padarunki kaštujuć niemałyja hrošy.
«Skažam adkryta, ekspazicyja ŭ hetym muziei nie vytrymlivaje nijakaj krytyki, to bok jaje praktyčna niama. Heta nie ŭzrovień muzieja narodnaha piśmieńnika Biełarusi. Ale ja nie kazaŭ heta ŭhołas raniej, bo ličyŭ, što treba nie lapać jazykom, a dapamahčy ludziam.
Kali ja pryvožu tudy ekskursii, to biaru z saboj tečku fotazdymkaŭ i płanšet ź videa, tolki tak mahu štości raskazać ekskursantam. I voś my vyrašyli dapamahčy i atrymali takuju niaŭdziačnaść. Mianie heta aburaje, tamu što ź ich boku heta pravincyjnaja vychadka. Upeŭnieny, što ni ŭ Viciebsku, ni ŭ Minsku nichto b z muziejščykaŭ nie staŭ by tak siabie pavodzić. Kali pryjazdžajuć ludzi z padarunkam, a im u adkaz — zabirajcie nazad, vy papierki niapravilna aformili. Heta prosta śviedčyć pra toje, što ludzi nie majuć takoj praktyki ci nie ŭmiejuć budavać stasunki z patencyjnymi sponsarami muzieja.
Kali b z nami paviali siabie pa-čałaviečy, my b ciapier natchnilisia, mahčyma, sabrali b dla ich hrošy, zrabili b, naprykład, stendy la muzieja. Ale što rabić, kali tabie kažuć: «Idzicie adsiul sa svaimi padarunkami»?»
Rajvykankam: «Nijakaj prablemy niama»
Tym časam namieśnik staršyni Ušackaha rajvykankama Natalla Markovič kanfliktu intaresaŭ nie bačyć.
«Nasamreč, nijakaj prablemy niama. Prosta isnuje dziejsnaja ekspazicyja i dla taho, kab unieści ŭ jaje źmieny, ich treba zaćvierdzić u vyznačanym zakanadaŭstvam paradku, — kamientuje Natalla Markovič. — Pryjšli ŭ muziej, sami pradziravili ścieny, prykrucili televizar — a mała ci što? Treba było ŭ adpaviednaści z zakonam pravieści hetuju praceduru, voś i ŭsio. Biezumoŭna, my zacikaŭlenyja ŭ papaŭnieńni fondaŭ našych muziejaŭ. Tolki, kaniečnie, usio pavinna być zroblena nie stychijna, a ŭ adpaviednaści z zakonam i pa paradku. Na muziej, jaho ramont vydatkoŭvajucca dosyć vialikija hrošy. My imkniomsia zachoŭvać jaho na hodnym uzroŭni. Tamu tut kanfliktu intaresaŭ niama».
Šapran: «Šmatpakutnaje kresła mahło być adnym z najkaštoŭniejšych ekspanataŭ»
Najlepšy bijohraf Vasila Bykava, znany litaraturaznaŭca Siarhiej Šapran sam nieadnojčy pieradavaŭ materyjały i asabistyja rečy, jakija datyčać žyćcia i tvorčaści słavutych biełaruskich piśmieńnikaŭ — Vasila Bykava, Ryhora Baradulina, Hienadzia Buraŭkina, — u mnohija muziei krainy: i ŭ tyja ž Byčki, i ŭ Viciebski abłasny krajaznaŭčy muziej, i ŭ haradzienski Muziej Maksima Bahdanoviča, i ŭ Biełaruski dziaržaŭny archiŭ-muziej litaratury i mastactva i Muziej historyi biełaruskaj litaratury ŭ Minsku. I kožnaha razu čuŭ u adkaz vyklučna słovy padziaki.
«Byčkoŭski muziej stvaraŭsia na našaj pamiaci i na našych vačach, i ja dobra viedaju, jak składałasia jahonaja ekspazicyja, — raspaviadaje Siarhiej Šapran. — Nieadnojčy materyjały dla muzieja pieradavali žonka Vasila Bykava Iryna Michajłaŭna i jahonaja siastra Valancina Uładzimiraŭna, i heta nie vyklikała nijakich pytańniaŭ. Adzin z samych kaštoŭnych ekspanataŭ — pieršy frantavy list Vasila Uładzimiraviča — znajšli padčas znosu chaty i pieradali ŭžo ŭ toj čas, kali muziej pracavaŭ. Uvohule tam nie tak šmat asabistych rečaŭ siamji Bykavych. Toje ž šmatpakutnaje kresła, jakoje pieradaŭ ciapier Hleb Łabadzienka, mahło być adnym z najkaštoŭniejšych ekspanataŭ — razam z tym ža frantavym listom, siamiejnaj ikonaj i čamadanam, ź jakim Bykaŭ pryjechaŭ u 1955 hodzie z Dalokaha Uschodu».
Darečy, kresła nie ŭziali jašče padčas farmavańnia ekspazicyi muzieja z toj tolki pryčyny, što jano było złamanaje. Doŭhi čas jano zachoŭvałasia ŭ Byčkach razam z drovami ŭ bratavaj Bykava Antaniny Alaksandraŭny. Paru hadoŭ tamu Siarhiej z Hlebam zabrali jaho i addali na restaŭracyju majstru Jaŭhienu Zarubajku.
«Miž inšym, hetaje kresła, na jakim rukoj maleńkaha Vasila Bykava vyrazany inicyjały jahonaha baćki Uładzimira Chviedaraviča, Jaŭhien Zarubajka adrestaŭravaŭ biaspłatna. Zdavałasia, ušackija ŭłady pavinny byli b ščyra dziakavać i za hetaje kresła, i za fotazdymki, i za televizar, dziakujučy jakomu naviedniki muzieja mahli b ubačyć zafiksavanyja Hlebam na videa ekskursii Valanciny Uładzimiraŭny — najlepšaha ekskursavoda pa byčkoŭskim muziei. Ale ž — nie, — praciahvaje Šapran.
— Ź ciaham času ja mierkavaŭ pieradać u Muziej-siadzibu Vasila Bykava ŭ Byčkach i inšyja ŭnikalnyja rečy, ale ciapier, kaniečnie, sumniajusia, ci varta heta rabić, bo reakcyja ŭšackich uładaŭ moža być niepradkazalnaj. Uvohule, nie vyklučaju, što jany sychodziać ź niejkich asabistych ambicyj, bo Hleb Łabadzienka zrabiŭ toje, što daŭno ŭžo naležała zrabić muziejnym śpiecyjalistam z Ušačaŭ».
«Tolki niasicie! Chto ž admovicca?»
Jak patłumačyŭ dyrektar Dziaržaŭnaha muzieja historyi biełaruskaj litaratury Źmicier Jackievič, pracedura pryniaćcia rečaŭ u fond dla ŭsich muziejaŭ adnolkavaja. Spačatku rečy pieradajucca ŭ fondava-zakupačnuju kamisiju, jakaja pravodzić ekśpiertyzu. Potym kamisija pravodzić pasiadžeńnie i vyrašaje, prymać ci nie prymać rečy na zachavańnie ŭ muziej. Kali hetaj pracedury nie adbyłosia, pradmiety nie mohuć być pryniatyja. Pryčynu admovy śpiecyjalisty musiać patłumačyć: ci rečy nie adpaviadajuć profilu muzieja, ci jany ŭ takim stanie, što muziej nie moža zabiaśpiečyć ich zachavanaść ci restaŭracyju.
«My možam pryniać niejkija rečy Vasila Bykava na zachavańnie, kali jany sapraŭdy padychodziać nam pa profili i fondava-zakupačnaja kamisija vyrašyć, što jany nam nieabchodnyja, — abiacaje Źmicier Jackievič. — Sam ja ŭvieś čas daru muziejam jakija-niebudź pradmiety. Albo dapamahaju niejkim inšym čynam: pravodžu ekśpiertyzy, kansultacyi, spryjaju tamu, kab rečy apynulisia na zachavańni muzieja i stali dastupnyja ŭsim. Tut i pytańnia być nie moža, my pavinny vitać heta».
Viadučy navukovy supracoŭnik Dziaržaŭnaha litaraturna-miemaryjalnaha muzieja Jakuba Kołasa Natalla Adamovič raspaviała, što sioleta jany ładziać asobnuju vystavu z rečaŭ, jakija atrymali ad ludziej u padarunak.
«Što tyčycca našaha muzieja, to my vielmi rady padarunkam. U nas chutka budzie 30-ja štohadovaja praktyčnaja kanfierencyja «Kałasaviny» i jakraz rychtujecca vystava «Dary muzieju», dzie budzie toje, što my biaspłatna atrymali za šmat hadoŭ, — kaža spadarynia Natalla. —
Muziej — biudžetnaja arhanizacyja, i kali chtości nam štości daryć ci prosić maleńkuju kapiejku — my zhodnyja. Tolki niasicie! Chto ž admovicca? Padajecca, luby muziej budzie rady».
Dyrektarka Biełaruskaha dziaržaŭnaha archiva-muzieja litaratury i mastactva Hanna Zapartyka kaža, što ŭ ich pracedura pryniaćcia rečaŭ uvohule zusim prostaja.
«My — archiŭ-muziej, i adnosimsia da archiŭnaj haliny krainy. U nas heta zusim prosta. Čałaviek prychodzić, prynosić rečy, piša zajavu. Jana razhladajecca na bližejšym pasiadžeńni ekśpiertnaj kamisii i vynosicca rašeńnie. Paśla składajecca dahavor pamiž ułaśnikam i archivam. A dalej i rečy, i dakumienty znachodziać svajo miesca ŭ asabistym fondzie. U nas usio heta adpracavana ŭžo dalokaj daŭniaj praktykaj, jakaja, zrazumieła, udaskanalvałasia. Šmat novaha źjaviłasia ŭ nas za apošnija dziesiać hadoŭ, ale nijakich prablem z hetym nie było. Što tyčycca dakumientaŭ i fatahrafij, Łabadzienka dobra viedaje naš adras, niachaj pryjdzie, my ź vialikaj padziakaj usio ŭ jaho prymiem», — prapanavała Hanna Zapartyka.
Ciapier źniatyja fotazdymki i televizar znachodziacca ŭ chacie ŭ zahadčyka filijała «Muziej-siadziba Vasila Bykava». Hleb Łabadzienka kaža, što zabirać rečy nazad — apošniaja sprava. I dahetul spadziajecca, što zdarovy sens voźmie vierch:
«Dobra, nam sprabujuć viarnuć nazad televizar i zdymki, — dapuścim, ludzi vyrašyli, kab u muziei dalej byli hołyja ścieny. Heta pałova absurdu. Ale ž u hetym liście ŭ nas admaŭlajucca pryniać i kresła, na jakim bolš za 80 hadoŭ tamu Vasil Bykaŭ vyrazaŭ inicyjały svajho baćki!».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
