Premiju Hiedrojca atrymaŭ Kaściukievič — za «Zbornuju» dapoŭniena detalovym repartažam 54

Pavał Kaściukievič. Photo.bymedia.net.

3 sakavika, u Mižnarodny dzień piśmieńnika, byŭ vyznačany pieramožca Litaraturnaj premii imia Hiedrojca za najlepšuju biełaruskamoŭnuju knihu prozy, vydadzienuju ŭ 2011 hodzie. Vynik byŭ dla bolšaści prysutnych niečakany.

Bukmiekiery minskich litaraturnych sałonaŭ prymali najbolšyja staŭki na Łukašukoŭ «Śled matylka» i klinaŭski «Šałom». U vyniku ž hetyja knihi navat nie trapili ŭ trojku pieramožcaŭ. A atrymaŭ premiju aŭtar karotkaha žanru i sakavitaha humaru Pavał Kaściukievič.

Nam udvaja pryjemna, što pieramoh piśmieńnik, jaki debiutavaŭ u «Našaj Nivie» i apublikavaŭ u nas asnoŭnuju častku apaviadańniaŭ, što skłali knihu-pieramožcu «Zbornaja Respubliki Biełaruś pa niehałoŭnych vidach sportu» (Miensk: Łohvinaŭ).

Pavieł Kaściukievič naležyć da tych redkich ludziej, jakija z radzimy nie źjechali, a viarnulisia ŭ jaje.

Mała chto viedaje, što jon tolki ŭ 2007 hodzie repatryjavaŭsia ŭ Biełaruś ź Izraila.

Choć aŭtar stajaŭ na scenie trochi ašaleły ad pośpiechu, humar jamu nie zdradziŭ i tut.

«Heta druhaja maja premija. Pieršuju ja atrymaŭ u trecim kłasie za treciaje miesca ŭ konkursie malunkaŭ krejdaj na asfalcie», — raskazaŭ elehantny, u matylku, łaŭreat pad vopleski aŭdytoryi.

Druhi pośpiech u žyćci Paŭła jaŭna bolš važki za pieršy. Hrašovaje vymiareńnie premii Hiedrojca składaje 105 miljonaŭ rubloŭ.

Heta vydatnaje spryjańnie biełaruskaj litaratury. Zabiaśpiečyŭ jaho «Sambiełbank» — biełaruski bank z udziełam polskaha kapitału.

Ideja zasnavać takuju premiju naležyć pasłu Polščy ŭ Biełarusi Lešaku Šarepku.

Prykraść u tym, što jon nie zmoh prysutničać na cyrymonii: u aŭtorak łukašenkaŭcy paprasili jaho vyjechać ź Biełarusi na kansultacyi. Adnak słovy padziaki jamu hučali ščyryja, ad mnohich. Sapraŭdy, lepšaha stymułu dla biełaruskaj prozy, čym takaja premija, ciažka sabie ŭjavić.

Realizacyja idei pasła była niaprostaj dla žury.

Vyraznaha lidara siarod knih 2011 hoda nie było (heta paćvierdzili internet-apytanki, dyj toje pryznaŭ i viadoŭca cyrymonii, Andrej Chadanovič). Pry hetym

knihi, jakija trapili ŭ šort-list premii Hiedrojca, vyjavilisia vielmi roznymi.

Paraŭnać błokbastar Achromienki «Teoryja zmovy» z makjumentary Łukašuka pry žyćcio Osvalda ŭ Minsku abjektyŭna niemahčyma, jak i supastavić abiedźvie hetyja knihi z karotkaj prozaj Kaściukieviča albo vajennym ramanam Klinava.

U žury ŭvajšli asoby z roznych asiarodkaŭ:

piśmieńnik Arłoŭ, fiłosaf Akudovič, Chadanovič z PEN-Centra i Piatrovič z Sajuza piśmieńnikaŭ, litahladalnica «Sovietskoj Biełoruśsii» Ludmiła Rubleŭskaja i kiraŭnik Polskaha instytuta ŭ Minsku Piatro Kazakievič.

U vyniku

Alhierd Bacharevič (kniha karotkich, radyjnych ese «Małaja miedyčnaja encykłapiedyja Bachareviča») atrymaŭ 2-je miesca.

Siabar žury, kiraŭnik Polskaha PEN-centra, paraŭnaŭ jahonyja ese z tvorami Mantenia i Paskala. Uznaharoda za druhoje miesca praduhledžvaje miesiačny pobyt va Ŭrocłavie i vydańnie knihi ŭ Polščy, u niekamiercyjnym vydaviectvie «Kalehium Jeŭropy Ŭschodniaj».

Andrej Fiedarenka (raman-ese «Miaža») zdabyŭ 3-je miesca (atrymaje tvorčuju stypiendyju na miesiac u Urocłavie).

Nieludzimy Fiedarenka, darečy, na cyrymoniju nie pryjšoŭ.

Uvohule, u zału Pałaca mastactva trapić možna było tolki pa zaprašeńniach. Musić, heta była pamyłka.

U aŭdytoryi brakavała publiki. Praŭda, kancentracyja intelektuałaŭ na kvadratny mietr zaškalvała. Hramadskich dziejačoŭ ža było niašmat. Niedzie ŭ zadnich šerahach siadzieŭ Uładzimir Niaklajeŭ, jakoha asabista ŭzhadaŭ u svaim vitalnym słovie časovy pavierany ŭ spravach Polščy ŭ Biełarusi Vitald Juraš. Andreju Chadanoviču nie zastavałasia ničoha, jak pažadać, «kab biełaruskaja palityka nie sapsavała śviata biełaruskaj litaratury».

Śviata ŭ vyniku sapsavała nie palityka, a Siarhiej Vieraciła, anfan terybl staličnaj bahiemy.

Na pytańnie viadoŭcy, ci jość u zale Fiedarenka, jon praharłaŭ ź miesca: «Andrej skazaŭ, što jamu niama tut z kim pobač stajać». Naŭrad ci tyja słovy sychodzili ad samoha aŭtara «Miažy». Napiaredadni cyrymonii jon vielmi vysoka acaniŭ knihu Łukašuka. Prosta jak čałaviek zakryty, saramiažlivy, Fiedarenka aŭtar nie «cyrymanijalny».

Jak vykazałasia Ludmiła Rubleŭskaja ŭ svaim słovie, pierš čym uskryć kanviert z trecim pryzam, «pakul jość piśmieńniki, dla jakich litaratura — heta sprava žyćcia.

I hetaja litaratura tvorycca na terytoryi ŭnutranaj svabody».

Nie pryjechali na cyrymoniju i dva inšyja naminanty: Alaksandr Łukašuk z Prahi i Uładzisłaŭ Achromienka z Čarnihava.

Łukašuk zapisaŭ videazvarot, ale try sproby jaho pakazać pośpiechu nie mieli.

Zrešty, našmat bolš za aŭtaraŭ pramaŭlali ich tvory.

Ich cudoŭna ŭvasobili aktory Kupałaŭskaha, u tym liku mahutny Pavał Charłančuk, što zasłužyli avacyju zały.

Pieramoha ŭ premii Hiedrojca nie harantuje aŭtaru pośpiechu na zamiežnych rynkach.

Dla Jeŭropy žanr małoj prozy — nie samy cikavy. Jeŭrapiejcy najlepš čytajuć ramany. Pra heta ź miesiac tamu na sustrečy ź piśmieńnikami ŭ časie Mienskaj knižnaj vystavy kazała Kataryna Raabe, kiraŭnica adździeła ŭschodniejeŭrapiejskaj litaratury adnaho z najbujniejšych vydaviectvaŭ Hiermanii, «Zurkamp». Jak by ni było,

Pavał Kaściukievič stvaryŭ halereju dušeŭnych i śmiešnych piersanažaŭ:

ašmianskija babulki-kantrabandystki, VDVšniki, vajna ź dźmuchaŭcami, jakija pastavili sabie ŭ jakaści mety zachop Biełarusi.

Paznavalnaja pabudova frazy i dziŭnaja «chutkasnaja» mova apaviadańniaŭ Kaściukieviča nasamreč pracujuć.

Padčas čytańnia «Zbornaj RB» uźnikaje adčuvańnie, što ty imkniešsia sieści ŭ mašynu, jakaja ruchajecca na chutkaści sta kiłamietraŭ.

U dadatak da hrašovaha pryzu Kaściukievič atrymaŭ pucioŭku na adpačynak u šviedskim domie tvorčaści na bałtyjskim vostravie Hotłand.

«Ja vielmi ŭdziačny «Našaj Nivie», — skazaŭ nam Pavał Kaściukievič.

— Častka hetych apaviadańniaŭ była nadrukavana mienavita tut.

Mnie vielmi važna, što takoje pavažanaje vydańnie zaprykmieciła mianie kaliści, kali ja jašče žyŭ u Izraili,

i pačało mianie drukavać.

Heta dało mnie kryły, a, jak viadoma ź psichijatryi, kali piśmieńniku ich nie dać, zastajecca tolki kleić doščački».

Kaściukievič paabiacaŭ, što pieradaść častku premii siamji palitviaźnia Siarhieja Kavalenki.

* * *

Premija była zasnavanaja Sajuzam biełaruskich piśmieńnikaŭ, Biełaruskim PEN-centram, pasolstvam Respubliki Polšča ŭ Respublicy Biełaruś i Polskim Instytutam u Minsku.

Nahadajem, što ŭ šort-list uvajšło šeść knih:

Uładzisłaŭ Achromienka «Teoryja zmovy» (Minsk: Łohvinaŭ).

Alhierd Bacharevič «Małaja miedyčnaja encykłapiedyja Bachareviča» (Radyjo Svaboda, sieryja «Biblijateka Svabody. XXI stahodździe»).

Pavał Kaściukievič «Zbornaja Respubliki Biełaruś pa niehałoŭnych vidach sportu» (Minsk: Łohvinaŭ).

Artur Klinaŭ «Šałom: vajenny raman» (Minsk: Łohvinaŭ, sieryja «Kniharnia «Naša Niva»).

Alaksandar Łukašuk «Śled matylka. Osvald u Minsku» (Radyjo Svaboda, sieryja «Biblijateka Svabody. XXI stahodździe»).

Andrej Fiedarenka «Miaža» (Minsk: Litaratura i Mastactva, sieryja «Limaŭski falvarak»).

Hrašovy pryz — 105 miljonaŭ rubloŭ.

U žury byli piśmieńniki Uładzimir Arłoŭ i Barys Piatrovič, fiłosaf Valancin Akudovič, krytyki Ludmiła Rubleŭskaja i Marharyta Alaškievič, pierakładčyk i staršynia Polskaha PEN-kłubu Adam Pamorski, dyrektar Polskaha instytutu i Minsku Piotr Kazakievič. Hanarovy staršynia žury — pasoł Polščy ŭ Biełarusi Lešak Šarepka.

Mikoła Buhaj, Juraś Uskoŭ

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH