Pieršaje intervju paeta na radzimie.
47-hadovy Słavamir Adamovič — stały razdražnialnik dla biełaruskich uładaŭ. U 1996-m trapiŭ za kraty za vierš «Ubiej priezidienta», praz hod učyniŭ performans — zašyŭ rot na znak pratestu suprać ucisku svabody słova. A napačatku 2000-ch vyjechaŭ u Narvehiju. I voś novy pavarot u losie. Ci kančatkovaje viartańnie?
— Tak, heta ŭžo kančatkova...
— Čym vyklikanaje rašeńnie? Usio ž termin za miažoj pražyty niemały...
— Termin niemały, ale tak, jak ja žyŭ, čałaviek žyć nie pavinien. Perspektyvy tam nijakaj nie było, dyj siem hadoŭ — dastatkovy termin, kab ubačyć vidavočnaje i zrabić taki krok, jaki ja ŭrešcie i zrabiŭ.
— To bok rašeńnie ad pačatku było pamyłkovaje i siem hadoŭ paprostu zmarnavanyja?
— Nie, ni ŭ jakim razie čas nie zahubleny. Ale pryjšoŭ čas prosta viarnucca i žyć doma.
— U tvorčym sensie Narvehija spryjała pracy?
— Nie skažu, što ŭsio jšło vielmi impetna. Ale, tym nia mienš, treba budzie niešta vydavać, asabliva nie adkładajučy. Treba budzie nadrukavać i knižku vieršaŭ, i knihu prozy. Napeŭna, było b cikava z dapamohaj znajomych i fotavystavu navat naładzić, bo jość šmat materyjału. I, miarkuju, takaja vystava była b nia mienš cikavaja, čym knižki. Tamu, biezumoŭna, niešta rabiłasia i ŭžo zroblena, i zastałosia tolki davieści da čytača i hledača.
— Čym vy zajmalisia apošnim časam?
— Nijakaj surjoznaj spravy, tolki padručnaja čornarabočaja praca. I toje jašče nie było harantyi, kab jana była stabilnaja i pastajannaja. Na žal, usio niesurjoznyja zaniatki. Aproč taho, zajmaŭsia na roznych kursach. To bok prafesii ŭsio nabyvaŭ i nabyvaŭ, tolki, na žal, na praktycy hetyja prafesii nielha było realizavać. Urešcie, heta adna z pryčynaŭ, čamu ja viarnuŭsia. A zaraz voś kryzis, zručnaje prykryćcio, kab uvohule spynić spadziavacca na niejkuju surjoznuju pracu.
— U Narvehiju jechali ŭsio ž nazaŭsiody?
— Kali adkinuć i nie havaryć pra palityčny aspekt, to ja paprostu jechaŭ na zarobki. Ale pakolki čałaviek maje peŭny imidž, to davodziłasia niešta karelavać. Kali adkinuć palityčny aspekt, to ja paprostu jechaŭ na zarobki. Pieršaja ž i hałoŭnaja meta — heta zarabić. Tamu što doma nia moh znajści mahčymaść prykładańnia svaim siłam. Na žal, ja nie adziny ŭ hetaj sytuacyi. Pa Eŭropie, pa dyjaspary prajechaŭ letaś i sioleta, i mahu skazać: u takoj sytuacyi tysiačy našych ludziej. Tamu tut asabliva ničoha dziŭnaha niama. Tamu jechaŭ zarablać. U rešcie rešt, jak moh, zarabiŭ, ale ŭžo čas viarnucca.
— Ci taja heta kraina, dzie možna zarabić?
— Kraina taja, tolki treba dabicca da hetaj pracy. Prosta sprava ŭ tym, što toje, što ja mahu rabić, u mianie najlepš atrymlivajecca tolki doma — pisać pa-biełarusku i na biełaruskuju temu. Bo luboj krainie heta nie cikava, akramia jak u nas, pravilna? A inšaj adpaviednaj prafesii ja nia maju, tamu i było składana. Ale kali jość dobraja prafesija i čałaviek specyjalist, to jon, biezumoŭna, u pryncypova inšaj sytuacyi.
— Biełaruś za hety čas niejak źmianiłasia, štości ŭraziła?
— Źniešnie?.. Ja jechaŭ praz Maładečna da baćkoŭ, dyk na maładečanskim vakzale chiba što krychu pačyścieła, palepšała. I zdaŭna mnie znajomaja publičnaja prybiralnia, zdajecca, nabyła narešcie prystojny vyhlad. Heta i žart, i razam z tym surjozna, bo heta tvar, abličča horada i ŭvohule luboj krainy. U lubym haradku, u lubym miastečku praz stan vakzału i vakzalnaj prybiralni možna mierkavać, u jakim stanie kraina. Ale heta takoje lakalnaje ŭražańnie, i nia dumaju, što tut niešta istotna źmianiłasia da lepšaha (choć spadziajusia, što i da horšaha taksama). Hałoŭnaje pytańnie — u jakaści čałaviečaha materyjału.
— Źmieny ŭ palityčnym kantekście adčuvalnyja?
— U palityčnym? Usio źmianiajecca tolki ŭ horšy bok — što da toj častki hramadztva, jakaja niejak sprabuje supraciŭlacca. Biezumoŭna, tut možna doŭha vykazvać svaje mierkavańni, čamu tak adbyvajecca i što rabić u dadzienaj sytuacyi. Ale z boku režymu cisk jak byŭ, taki i praciahvajecca. I navat uzmacniajecca hety cisk. Nia tolki palityčny, ale i ekanamičny.
— Ci byli prablemy padčas pierasiačeńnia miažy? U vas nibyta praterminavany pašpart?
— Dziakuj bohu, usio prajšło narmalova. Źviarnuli ŭvahu na pašpart, zadavali pytańni, ale ŭ pryncypie ja zadavoleny, usio vyhladała dosyć prystojna. Nie skažu, što heta možna było nazvać prablemaj. Prapuścili praktyčna biez prablemaŭ«.
— Na bližejšyja miesiacy jakija plany?
— Sustrakacca z tymi ludźmi, jakija jašče nie adchinulisia ad mianie, jakija dahetul mohuć supracoŭničać sa mnoj, a ja ź imi. Spadziajusia, što budziem zajmacca padrychtoŭkaj da vydańnia rukapisaŭ, i adnačasova miarkuju zaniacca padrychtoŭkaj fotavystavy. Adnym słovam, treba budzie pravieści šmat sustrečaŭ, šmat čaho vyśvietlić, vytłumačyć dla siabie, z kim nadalej možna budzie vieści niejkija spravy. Nu i, naturalna ž, niejkija pobytavyja pytańni paralelna daviadziecca vyrašać.
