27 studzienia ŭ Linhvistyčnym univiersitecie prajšła sustreča z byłym ministram zamiežnych spraŭ Biełarusi Ivanam Antanovičam. Rektarka injaza Natalla Baranava paličyła, što Ivan Ivanavič 16 hadoŭ i 2 miesiacy nie byŭ u ścienach alma-mater. Nahoda dla sustrečy – prezientacyja knihi «Biełaruś u hłabalnym śviecie».
Varta adznačyć adrazu, što Antanovič – bliskučy aratar. Siońniašnim čynoŭnikam jość čamu ŭ jaho vučycca. Havoryć jon vobrazna, z žartami. Imkniecca ni na paŭchviliny nie źmianšać hradus cikavaści da svajho vystupu.
Jon sypaŭ roznymi bajkami ź minułaha. Naprykład, jak były ministr zamiežnych spraŭ SSSR Andrej Hramyka da kanca žyćcia nie moh pravilna pa-rasiejsku vymavić «horkom», a kazaŭ pa-biełarusku «harkam». A jahonaja žonka piaščotna nazyvała jaho «Andruša», a nie «Andriuša». Ci voś historyjaj ad piśmieńnika Ivana Navumienki, jak u savieckija časy vyznačali etnas ludziej. «Prychodzić mužyk u Homielskaj vobłaści. U jaho pytajucca: chto ty pa nacyjanalnaści? «Ruski!» Dobra, pajšli na dvor. Što heta takoje? «Studnia!» Usio z taboj jasna». Jašče raskazvaŭ pra svajo daŭniaje siabroŭstva z Vasilom Bykavym, što ni za što nie pahodzicca nadrukavać svaju pierapisku ź vialikim piśmieńnikam.
Sam Antanovič na biełaruskuju movu pierajšoŭ tolki adnojčy. Kali zhadaŭ Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Jon skazaŭ, što sprabavaŭ razabracca, «ci naša heta była dziaržava, ci nie naša». Anhlijskaja mova z vusnaŭ prafiesara hučała čaściej.
Što tyčycca asnoŭnaj častki vystupu, to tam było šmat nieadnaznačnaha. «Śviet u ciažkim stanie. Epocha, što pačałasia paśla kanca Druhoj suśvietnaj vajny, skončanaja», — pačaŭ vystup były ministr.
Ivan Antanovič skazaŭ, što tolki dźvie dziaržavy «pa-sapraŭdnamu» brali ŭdzieł u Druhoj suśvietnaj – heta SSSR i ZŠA. SSSR zmahaŭsia na kantyniencie, a ZŠA – u Cichim akijanie. Antanovič pryznaje, što ZŠA ŭ toj čas ździejśnili sapraŭdny podźvih, pastaŭlajučy techniku, zbroju, łahistyku ŭ Jeŭropu.
Šmat kamplimientaŭ jon adviesiŭ bipalarnamu śvietu, jaki zaścierahaŭ płanietu ad jadziernaj vajny. Maŭlaŭ, i SSSR, i ZŠA chacieli paźbiehnuć «niepatrebnych achviaraŭ».
Antanovič kaža, što raspad Savieckaha Sajuza ŭsprymaŭ jak trahiedyju. «My prajhrali tady, ale i jany nie vyjhrali».
Paśla hetaha, pa słovach byłoha ministra, «Rasija trapiła ŭ pjanyja abdymki pjanaha prezidenta». «Dva čałavieki – pjanica i trapło – razvalili SSSR», — tak aryhinalna było skazana pra Jelcyna i Harbačova.
«Potym prychodzić Pucin. Nichto nie viedaŭ, chto heta taki. Tolki ŭ 2007 hodzie, havoračy, što Rasija nie prymaje nabližeńnia NATO da svajoj miažy, jon daŭ adkaz na pytańnie «Who is mister Putin?».
Vystupoŭca śviata pierakanany, što ŭ siońniašnich postsacyjalistyčnych krainach, što pajšli na šlachu intehracyi ź Jeŭrasajuzam, «maleniečkaja dola suvierenitetu». «Nivodnaja z hetych krain nie dasiahnuła ŭzroŭniu raźvićcia 1991 hoda, — skazaŭ Anatnovič, ale statystyčnych źviestak, kaniečnie, nie pryvioŭ. — Uschodniaja Jeŭropa lažyć. Nie atrymałasia ŭ ich śvietłaja budučynia, ale i ŭ nas nie atrymałasia».
Tym nie mienš, Biełaruś jon nazvaŭ samaj ustojlivaj u palityčnym i ekanamičnym płanie dziaržavaj byłoha SSSR. U rešcie rešt, niby ŭbivajučy ćvik, pramoviŭ: «Biełaruś – heta saviecki prajekt».
Antanovič skazaŭ, što ŭ pieryjad ad 1945 da 1990 Biełaruś išła ŭ nahu ź pieradavymi jeŭrapiejskimi krainami, u BSSR stvaralisia ŭniviersitety, łabaratoryi, teatry.
«Siońnia ja nie mahu nazvać siabie adeptam sacyjalistyčnaha raźvićcia Biełarusi. Ja realist, šlachu nazad niama. Ale ja nazyvaju siabie kamunistam, ja nie byŭ siabram nijakaj inšaj palityčnaj partyi».
«Ništo siońnia nie azmročvaje šlachi Biełarusi ŭ budučyniu, ale i nie aśviatlaje», — skazaŭ Antanovič. Jon zaklikaŭ šanavać polietničnaść i polikanfiesijnaść našaj krainy.
«Chočaš razmaŭlać pa-rusku – na zdaroŭje, pa-biełarusku – na zdaroŭje, pa-habrejsku – na zdaroŭje. Pa-polsku… U nas mnohija pa siońnia razmaŭlajuć pa-polsku. Ja zajšoŭ u kaścioł śviatych Symona i Aleny, tam nadpisy pa-polsku. Navošta? Nie treba nam puskać čužyja movy». Praź niejki čas jon zasiarodziŭsia na «ahresiŭnym ukaranieńni katalictva ŭ Biełarusi».
Paśla hetaha pačalisia pytańni z zały. Pierš-napierš Antanoviča spytalisia, jakoj jon bačyć budučyniu Jeŭropy. «Vialikaja Dojčland ź nievyraznaj kanclerkaj, ja časam na lekcyjach nazyvaju jaje łachudraj [paśla hetaje słova ŭ dačynieńni Anhieły Mierkiel było jašče raz paŭtorana – «NN»], padparadkavała sabie Jeŭropu, jak niekali było pry Hitleru. Usie kuplali niamieckija tavary, ale nie było hrošaj za ich raspłacicca. Hiermanija davała na heta novyja kredyty. Krainy traplali ŭ zaležnaść. Ciapier my bačym, jak pieršaj pamiraje Hrecyja. Jeŭropa raspadziecca», — kanstatavaŭ prafiesar.
Pra Estoniju jon kazaŭ, što ciapier tam situacyja, jak paśla vajny, što ŭ vioskach zastalisia tolki staryja i dzieci. Mabyć, Ivan Ivanavič daŭno nie byvaŭ nie tolki ŭ Centralnaj Jeŭropie, ale i ŭ biełaruskaj vioscy.
«Jeŭropu vyviedzie z kryzisu tolki mocny aŭtarytaryzm. Jak było ŭ ZŠA za časami Ruźvielta».
Nie abyšłosia i biez pytańnia pra Krym i «Navarosiju». Pra Krym Antanovič skazaŭ adnaznačna: «My adpomścili za Kosava, jakoje ź miasam było vydranaje ad Sierbii». Paśla jon dadaje, što «kali b na hetym spynilisia [Chto? Rasija? – «NN»], to ŭsio było b akiej, Rasija i Ukraina pamirylisia b». Pryčyny źjaŭleńnia sieparatystaŭ u Danbasie i Łuhansku jon bačyć u «rasava-etničnym pryhniocie» miascovaha nasielnictva. Tym nie mienš, Ivan Ivanavič pierakanany, što Rasija i Ukraina znajšli b mirnaje rašeńnie, ale hetaha nie chočuć ZŠA.
U adnym z momantaŭ sustrečy prahučała i pra masonaŭ — nu jak bieź ich! — što nie Abama kiruje ŭ ZŠA, a tajamničyja hrupoŭki masonaŭ.
Adna z prysutnych zapytałasia, na kolki siońnia Biełaruś zaležyć ad Rasii? Na 80%? «Nie na 80, — adkazaŭ Antanovič. – Palityčny suvierenitet Biełarusi poŭny. Pry hetym majecca surjoznaja ekanamičnaja zaležnaść. Ad Rasii my atrymlivajem usio, što chočam – naftapierapracoŭku, kredyty, razumieńnie».
U kancy sustrečy, kali byli ŭžo padoranyja ŭsie kvietki, Ivan Antanovič zaklikaŭ usich pracavać na dabro Biełarusi.
