Suśvietnuju premjeru biełaruskamoŭnaj opiery «Michał Kleafas Ahinski. Nieviadomy partret» ažyćciaviŭ Maładziečanski maładziožny muzyčny narodny teatr.
I nie treba tut paśmichacca. Tak-tak. Opiera, sapraŭdnaja!
Premjery muzyčnych tvoraŭ, napisanych nacyjanalnymi kampazitarami, adbyvajucca ŭ našych teatrach vielmi redka.
Pryčyny takoj palityki — u niedaviery kalektyvaŭ da ajčynnaj pradukcyi i imknieńnie zrabić kasu na pravieranaj časam kłasicy. Ale isnuje jašče adna pryčyna.
Napisańnie opiery patrabuje ad kampazitara pracy ciaham niekalkich hadoŭ. Na Zachadzie isnujuć rynkavyja adnosiny: z tvorcam zaklučajecca damova i vypłočvajecca avans. U Biełarusi ad kampazitaraŭ patrabujuć prynieści hatovy tvor «na spodačku».
Pryčym nie dajuć nijakich harantyj, što pastaviać jaho na scenie. U svoj čas miuzikł Valeryja Ivanova «Punsovyja vietrazi» prajšoŭ na scenie Muzyčnaha teatra tolki adzin raz. Tamu mnohija z ajčynnych kampazitaraŭ prosta nie žadaje ryzykavać.
Na ščaście, u Biełarusi jašče zastalisia ambicyjnyja ludzi. U 2007 hodzie Ryhor Saroka, dyrektar Maładziečanskaha muzyčnaha kaledža imia Michała Kleafasa Ahinskaha (i adnačasova hałoŭny dyryžor arkiestra, jaki isnuje ŭ kaledžy), stvaryŭ u haradskim Pałacy kultury Maładziečanski maładziožny muzyčny narodny teatr.
Z taho času na hetaj scenie pastavili čatyry opiery — «Iałantu», «Jaŭhienija Aniehina», «Travijatu» i «Karmen». Ale Saroku cikaviła nacyjanalnaja tematyka. Try hady tamu jon zamoviŭ kampazitaru Alehu Zalotnievu opieru pra Michała Kleafasa Ahinskaha.
Sponsarami pastanoŭki stała dziaržava (hrant Minskaha abłvykankama skłaŭ 100 miljonaŭ rubloŭ), a taksama maładziečanskija pryvatnyja pradpryjemstvy i arhanizacyi. Taki prykład vielmi ŭściešny:
havorka nie pra stalicu, dzie znachodziacca ŭsie biełaruskija muzyčnyja teatry, i nie pra abłasnyja centry (u asobnych haradach isnujuć filijały Opiernaha), a pra rehijanalnyja inicyjatyvy. Mienavita ŭ ich — budučynia biełaruskaj kultury. Bo ŭ Jeŭropie niama takoha razryvu, jaki isnuje na postsavieckaj prastory pamiž stalicaj i astatniaj častkaj krainy.
«Nieviadomy partret» vyklikaŭ ažyjataž, na pastanoŭku śpiecyjalna pryjechali miełamany sa stalicy. Ich čakańni apraŭdalisia, choć i nie całkam.
«Plusaŭ» niekalki.
Mocnaje ŭražańnie pakinuła muzyka Zalotnieva, uvasoblenaja simfaničnym arkiestram. Najbolš hłybokimi padałasia patryjatyčnaja tema, u jakoj znajšło adlustravańnie tuha Michała Kleafasa pa Vialikim Kniastvie i zhadka pra siabroŭstva z Kaściuškam.
Udała vykanaŭ partyju Ahinskaha Andrej Saŭčanka (darečy, maładziečancy zrabili staŭku na salistaŭ, jakija naradzilisia abo vučylisia ŭ horadzie).
Ale byli i «minusy». Nie zaŭsiody ŭpeŭniena pačuvajuć siabie na scenie maładyja salisty. Zamiest scenahrafii vykarystana zvyčajnaje afarmleńnie kancertnaj zały. Pakolki stvaralniki nie mieli mažlivaści zaprasić prafiesijnaha režysiora, im staŭ libretyst Siarhiej Makarej, jaki nie mieŭ dośviedu takoj pracy. Režysiorskaj interpretacyi ŭ «Nieviadomym partrecie» vielmi brakavała.
Zrešty, hetyja minusy možna vypravić padčas inšaj pastanoŭcy opiery z bolšym finansavańniem. A voś ź libreta — składaniej.
Paetyčnyja teksty Makareja majuć rozny ŭzrovień. Siarod lepšych – finalnaja aryja Ahinskaha «Dzie ty, maja Radzima? Z kim ty, maja Ajčyna?».
Ale struktura samoha libreta nie nadta ŭdałaja.
Hałoŭnym stanoviacca asabistyja adnosiny pamiž Ahinskim, jaho plamieńnikam Juzefam Łubienskim (Andrej Maciušonak), žonkaj Michała Kleafasa Maryjaj (Jaŭhienija Babič), mastakom Janam Šymanskim (Michaił Klapiec) i italjanskaj śpiavačkaj Katrynaj Boni (Natalla Šybko), na pačućci jakoj pretendujuć dziadźka i plamieńnik.
Tak, Ahinski vyjaŭlaje patryjatyčnyja pačućci. Ale tolki pad upłyvam padziej u asabistym žyćci.
Naprykład, kali plamieńnik, źnievažajučy Michała Kleafasa, kpić ź jaho mundziraŭ. Abo kali žonka z mastakom kidajuć na ziamlu surdut, jaki Ahinski nasiŭ padčas paŭstańnia Kaściuški.
U vyniku dziaržaŭna-patryjatyčnaja linija nibyta schavanaja ŭ hłybiniu siužeta.
A hałoŭnym u opiery stanovicca historyja, jak viadomaha palityčnaha dziejača padmanvajuć to žonka, to plamieńnik.
Sam fakt muzyčnaj premjery niesumnienna źjaŭlajecca ahulnabiełaruskaj padziejaj. Ale interpretacyja «Nieviadomaha partreta», na žal, zastajecca łakalnaj źjavaj. Zadača maładziečancaŭ vypravić hety dysbałans.
