Publikacyja tekstu ŭ žanry spoviedzi «Pakaleńnie LAST», što napisaŭ Usievaład Ścieburaka, mieła šyroki rozhałas u vuzkich kołach biełaruskich internaŭtaŭ. Zusim nievialiki, ale całkam emacyjny hety tvor publicystyki staŭ letaś pradmietam burapiennych dyskusijaŭ. Bolš za toje, Ścieburakava metafara pakaleńnia LAST inśpiravała publikacyju cełaje nizki palemičnych tekstaŭ.
Usievaład Ścieburaka na przientacyi svajoj knihi.
Ale tema nie vyčarpanaja, bo hetaje pakaleńnie, jak jaho nie nazyvaj – jość. Nie biarusia suročyć, ci jano apošniaje, ale toje, što daloka nie pieršaje – to peŭna!
Pakul išli palityčnyja batalii, jak kvietki raspuskalisia, na radaści fiłatelistam i numizmatam, na piarestych mapach nacyi, budavalisia novyja chramy i ŭznaŭlałasia staraja hieraldyka, paŭstavała mabilnaja suviaź i internet, toje pakaleńnie vyrasła. Ale, tak i nie zdoleŭšy parulić, jano zastałosia — pakul što — pakaleńniem junhaŭ z pasiviełymi ŭžo skroniami.
A mnohija ź ich stali publičnymi asobami, miedyjnymi piersanažami, kulturnymi hierojami. Niekatoryja šmat pišuć. I vydajuć cełyja knihi. Choć by i voś hetyja dźvie, što papoŭnili maju biblijateku vosieńniu. Dvuch adnahodkaŭ — Usievałada Ścieburaki i Viktara Korbuta, jakija pačynali svoj tvorčy šlach z «Našaj Nivy».
Dvuch takich roznych aŭtaraŭ z adnaho pakaleńnia, taho samaha, jakoje adzin ź ich sam nazvaŭ pakaleńniem LAST. Jany dobra zrazumieli trend času: być papularnym – značyć być zapatrabavanym. A značyć, asabisty imidž kali nie ŭsio, to, prynamsi amal usio, kali chočaš zastacca ŭ poli ŭvahi. Choć jany abrali sabie roznyja działki ŭ našaj biełaruskaj prastory. I hetyja dźvie knihi jość, u peŭnym sensie, manifiestami aŭtaraŭ.
Usievaład Ścieburaka. Bieh pa samaadčuvańni. – Minsk: Halijafy, 2013. – 100 s. –(Biblijateka Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ «Kniharnia piśmieńnika»; vyp 39) . — ISBN 978-985-7021-07-9
Kniha Usievałada Ścieburaki «Bieh pa samaadčuvańni» – druhaja ŭ jahonym tvorčym darobku. Nazvać aŭtara maładym pačatkoŭcam nie vypadaje. Tamu vychad novaje Ścieburakavaje knihi byŭ daŭno čakanym. Bałazie, aŭtar, historyk pavodle adukacyi, dobra viadomy publicy jak asoba miedyjnaja — šoŭmen i błohier. Čałaviek-arkiestr, jaki prymiervaje na siabie samyja roznyja vobrazy:
Mahu być roznym —
Stryječnym,
Chrosnym
i ciažkavynosnym —
jak z chaty rajal.
Hetaja aŭtarskaja samacharaktarystyka trapna adlustroŭvaje šyryniu i raznastajnaść talentaŭ Usievałada Ścieburaki. U novy zbornik uvajšli vieršy, u tym liku i z papiaredniaha zbornika «Krušnia», dy prazaičnyja minijatury, što byli napisanyja aŭtaram u apošnija hady. U hetaj knižcy čytač znojdzie i rodnyja viaskovyja krajavidy «Vosień – burštyn i miod», i radaść ad pryjezdu ŭ horad «Zdarova, horad!». Hareźlivyja i surjoznyja paetyčnyja historyi z žyćcia ŭ horadzie. Znojdziem my ŭ novaj knižcy i pierakłady z Andreja Vaźniasienskaha. Znajšłosia tut, na sotni staronak, miesca i dla hramadzianskaj i dla intymnaj liryki. I navat trochi – dla fiłasofskich paetyčnych razvažańniaŭ, što časam nabyvajuć u paeta ekzaltavanyja formy. Zrešty, heta ŭłaściva paetam…
Davaj padličym pro et contra,
śviatło i cień.
skroź huk finalnaha akorda
ściačem ślazoj pa džału korda
u noč, u dzień…
U zbornik uvajšło niamała i prazaičnych tvoraŭ. Častku knižki Usievałada Ścieburaki składajuć «remarki»— aŭtarskija sentencyi pra śmierć, žyćcio dy ichny sens i źmiest.
Da taho ž u zbornik uvajšli niekalki prazaičny minijaturaŭ, adna ź jakich, pryśviečanaja bratu Anatolu — «Dziacinstva», — kranaje svajoj ščyraściu i čullivaściu.
Hetaja aŭtabijahrafičnaja minijatura-pryśviačeńnie napisanaja lohka, jak i bolšaść taho, što piša Usievaład Ścieburaka, ale ŭzvažana i trapna. U luboha čytača, navat nie znajomaha ź ich intelihientaj siamjoju, uźniknie śvietłaje i žyćciadajnaje pačućcio radasnaha supieražyvańnia piersanažam.
Žartoŭnaja minijatura «Pryborka» ci hareźlivaja «Roznyja śmierci», što mižvoli vyklikaje asacyjacyju z zusim inšym, tałstoŭskim apaviadańniem, vymoŭna ilustrujuć charaktar samoha aŭtara.
Pry ŭsioj fryvolnaj lohkaści, ź jakoj aŭtar abychodzicca sa słovam, paetyčnym ci prazaičnym, pierad nami paŭstaje ŭdumlivy i stały aŭtar, čyje pačućci raskryvajucca ŭ niuansach, u tonkaj madeliroŭcy radkoŭ. Jak naprykład:
I visić vieraśnioŭskaja poŭnia
cichim šybieńnikam niabios.
Ja b pakutnuju źniaŭ, dy niaroŭnia —
nie daros.
Nu i hałoŭnym u hetym zborniku staŭ užo antałahičny tekst Usievałada Ścieburaki: «Pakaleńnie LAST». Badaj, hetaje karacieńkaje ese jak najlepiej charaktaryzuje nam aŭtarski śvietapohlad, nie zašyfravany ŭ kodach paetyčnych radkoŭ, bieź floru estetyzacyi ci najhranaje samaironii.
Viasioły j zuchavy šoŭmen nie chavaje tut svajoj prykraści, niezadavolenaści tym miescam, što jon zajmaje ŭ hramadstvie. Hety raźvitalny akord u lohkaj pavodle žanru knižcy raptoŭna viartaje nas u rečaisnaść, brutalnaść ajčynnaje štodzionnaści, u smuhu spynienaha času, u jakoj tonuć junačyja mary i samyja vysakarodnyja paryvańni…
***
Viktar Korbut prezientuje svaju knihu. Fota nlb.by.
Viktar Korbut, bolej znany čytačam «Našaje Nivy» pad proźviščam Muchin, taksama koliś nie curaŭsia patetyki. Siońnia ž jon – viadomy aŭtar aficyjnaje, hetak zvanaje salidnaje haziety. Kniha z ambivalentaj nazvaju, cytataju viadomych radkoŭ Iosifa Brodskaha — «Minsk. Lepšy vid na hety horad», vyjšła ŭ vydavieckim domie «Źviazda» i była prezientavanaja na «dzień horada» la staličnaje Ratušy.
Hetaje vydańnie składajecca zbolšaha z publikacyj aŭtara ŭ haziecie «Sovietskaja Biełoruśsija». U knihu ŭvajšli narysy i intervju, što tyčacca historyi Minska až ad XI st. da našych dzion. Zvažajučy na toje, jak pakutliva horad nad Śvisłačču šukaje svaju identyčnaść, na toje, jakaja niščymnaja, u paraŭnańni z susiednimi stalicami, našaja staličnaja biblijahrafija, vychad luboj padobnaj knihi, na luboj movie — padzieja, vartaja ŭvahi.
Korbut, V.A. Minsk. Łučšij vid na etot horod. — Minsk : Źviazda, 2013. — 264 s. : ił. — ISBN 978-985-7059-52-2
Pahatoŭ, aŭtar, viedamy publicy pa rańnich publikacyjach jak Viktar Muchin, piša pra rodny ŭžo tuzin hadoŭ. Jašče junakom jon braŭ čynny ŭdzieł u raskopkach, impetna vyvučaŭ historyju minskaje daŭniny, pieraznajomiŭsia asabista z usioj staličnaj elitaju.
Ciapierašniamu aŭtaru Viktaru Korbutu znajomyja nie tolki prablemy zachavańnia spadčyny minskaje daŭniny, ale i roznyja pohlady na ich. Roŭna ž jak i prablemy našaje kultury i paŭstavańnia novaje biełaruskaje identyčnaści. Časam radykalna supraćlehłyja pohlady.
Ale ŭ svajoj knizie, užo jak viadomy publicyst, jon unikaje kanfrantacyjaŭ, paźbiahaje krytyčnych acenak i tče svoj raspovied pa-novamu. Pieradusim — dajučy słova inšym, stvarajučy atmaśfieru davieru da mierkavańnia tych, chto byŭ jahonym surazmoŭcam.
Nizka minskich repartažaŭ u haziecie «Sovietskaja Biełoruśsija» Viktara Korbuta raspačałasia z 2002 hoda.
Pieršyja ź ich byli pryśviečanyja raskopkam staražytnaha horada, a zatym zrabilisia stałym cykłam intervju z architektarami dy historykami, litaratarami dy mastakami, ludźmi, jakija stvaryli Minsk takim, jakim my jaho bačym siońnia.
Surazmoŭcami žurnalista stali takija vybitnyja asoby, jak archieołahi Hieorhij Štychaŭ i Ihar Čarniaŭski, architektary Valmien Aładaŭ i Leanid Levin, mastaki Maj Dancyh i Haŭryła Vaščanka, dy dziasiatki inšych tvorcaŭ, historykaŭ, budaŭnikoŭ, čynoŭnikaŭ.
Nasamreč, hetyja žyvyja historyi — nieacenny skarb nie tolki dla samoha aŭtara, Viktara Korbuta, ale i dla nas — čytačoŭ, jakim nieabyjakavy los Minska. Atrymlivajecca, što hetaja kniha — plon pracy za dziesiać hadoŭ, ciaham jakich źbiralisia temy, historyi, časam zusim nievierajemnyja ci całkam zabytyja.
Viadoma, žurnalisckaja praca, pahatoŭ u takim vydańni jak «Sovietskaja Biełoruśsija», vymahaje peŭnych stylistyčnych abmiežavanńniaŭ. I nie tolki stylistyčnych. Pišučy pra minskija niekropali, naprykład, aŭtar abminaje temy masavych pachavańniaŭ časoŭ stalinščyny. Naohuł, tema savieckich represijaŭ, adna z najvažniešych dla razumieńnia našaha mientalitetu, vypała amal całkam…
Ale, navat pry tym, pry źbiednienaj hazietnaj movie i samaabmiežavańniach, kniha zachaplaje. Zachaplaje pieradusim bahaćciem faktury, što zazvyčaj zastajecca pa-za fundamientalnymi manahrafijami ci encykłapiedyčnymi vydańniami.
Naprykład, ź jaje my možam daznacca, čamu i jak «Sovieckaja Biełaruś» stałasia «Sovietskoj Biełoruśsijej», jak chavali statuju Lenina supracoŭniki 3-j haradskoj balnicy. Što ž, jakoje vydańnie, takija i temy. Adnak tut jość i zusim inšyja temy — jak i adkul pačaŭsia horad, jakija tajamnicy byli raskrytyja archieołahami, što pomniać karennyja minčuki. Bo heta nie prosta raspovied pra Minsk dziasiatkaŭ ludziej, ale partret žyvoha horada. To bok, kniha «Minsk. Łučšij vid na etot horod» pieradusim — unikalny dakumient.
Nievypadkova vialikaje miesca ŭ vydańni zajmajuć ilustracyi — staryja archiŭnyja zdymki, što nieviadomyja šyrokaj publicy, kałarytnyja fotapartrety surazmoŭcaŭ i bahata ŭnikalnych aŭtarskich fatazdymkaŭ.
Nasamreč, unikalnych — bo za toj dziasiatkak hadoŭ, što Viktar Korbut pisaŭ knihu, histaryčny centr horada mocna źmianiŭsia: byli zrujnavanyja mnohija pomniki architektury, vyraśli novyja bietonnyja sparudy, u cieniu jakich zhubiłasia staraśvieččyna. Užo dziela ilustracyjaŭ varta pacikavicca hetaj knihaj.
U źviazku z hetym varta paškadavać, što zdymki niedatavanyja. Jak i sami intervju. U vyniku biassprečnaja dakumientalnaja kaštoŭnaść knihi, na žal, źmienšyłasia napałovu.
Adnak kožny voźmie z vydańnia «Minsk. Łučšij vid na etot horod» toje, što choča. I sakret tut nieskładany. Pieradusim — jon toicca ŭ ščyrym, chaciełasia b vieryć, i niepadrobnym pačućci lubovi aŭtara da svajho rodnaha horada.
Choć praciah nazvy knihi, što raskryvajecca ŭ praciahu cytaty z Brodskaha «…ieśli siesť v bomardirovŝik», jakim nazvany raździeł, pryśviečany padziejam vajny ŭ Minsku, vyklikaje nieadnaznačnaje pačućcio. Jak i ŭsia kniha, u jakoj usio – praŭda…
Pakaleńnie, nazvanaje Usievaładam Ścieburkam LAST , užo vychodzić na svaju histaryčnuju arenu. Jano pierajmaje spakvala aŭdytoryju ŭ źniamožanaha starejšaha pakaleńnia.
Prystasoŭvajecca, kožny ŭ svoj sposab, da realijaŭ spynienaha času, bo nie moža nie isnavać, nie prahnuć pośpiechu i papularnaści, nie padsumoŭvać svaje dasiahnieńni i nie traślavać svaje pohlady.
I im, pradstaŭnikam hetaha pakaleńnia, nakanavana ŭziać, urešcie, šturvał u svaje ruki. Junhi stanuć kapitanami. Voś tolki kudy papłyvie naš karabiel? Nad hetym možna pakul razvažać, hartajučy hetyja dźvie knihi, jak navihacyjnyja mapy, uzvažvajučy ŭsie ryzyki i maračy pra novyja bierahi.
