Prezident Hruzii Michieił Saakašvili vystupiŭ sa svajoj apošniaj pierad sychodam z pasady pramovaj na Hienieralnaj Asamblei AAN u Ńju-Jorku. Adychodziačy prezident raspavioŭ pra impierskija ambicyi Maskvy i chutkim sychodzie z Kramla Uładzimira Pucina. Rasijskaja delehacyja, nie čakajučy zakančeńnia pramovy demanstratyŭna pakinuła zału pasiadžeńniaŭ. A paśla nazvała jaje «briedovymi izmyšlenijami».
Prapanujem vašaj uvazie tekst pramovy. Jana ŭjaŭlaje saboj svojeasablivy palityčny zapaviet prezidenta Saakašvili, skiravany pieradusim da svaich suajčyńnikaŭ, ale taksama da narodaŭ Uschodniaj Jeŭropy.
Ciapier, kali ja tut vystupaju pierad vami, tyja krainy Uschodniaj Jeŭropy, jakija imknucca stać siabrami jeŭrapiejskaj siamji, členami sadružnaści svabodnych i demakratyčnych dziaržaŭ, adčuvajuć pastajanny cisk i pahrozy.
Armieniju zahnali ŭ kut i vymusili ŭstupić u Mytny sajuz, što nie ŭvachodzić ni ŭ jaje, ni ŭ našaha rehijona intaresy. Małdovie abjavili błakadu, iduć napadki na Ukrainu, Azierbajdžan sutykajecca z asablivym ciskam, Hruzija akupavanaja…
Čamu?
Byłaja impieryja sprabuje viarnuć zhublenyja miežy. Chacia słova «miaža» tut niedarečnaje, bo Rasijskaja impieryja, Saviecki Sajuz, RF abo Jeŭrazijski sajuz nikoli nie mieli miežaŭ — u ich byli tolki ŭskrainy.
Ja siońnia kažu ad imia mienavita hetych «uskrain».
U adroźnieńnie ad bolšaści dziaržaŭ, Rasijskaja Fiederacyja nie zacikaŭlenaja ŭ isnavańni vakoł stabilnych dziaržaŭ. Viečny chaos i biesparadak u susiednich krainach — heta toje, da čaho imkniecca Kreml.
Jon fundamientalna admaŭlaje ideju mocnych uradaŭ u Hruzii, Ukrainie i Małdovie, navat takich, jakija buduć pa-siabroŭsku nastrojenyja da jaho intaresaŭ.
Padzialaj i ŭładaruj XXI stahodździa
Pavažanyja delehaty, šanoŭnaje spadarstva!
Jak dumajecie, da prykładu, ci choča Uładzimir Pucin, kab Armienija całkam atrymała pieramohu nad Azierbajdžanam? Nie, bo heta aznačaje, što Armienija budzie zanadta mocnaj i zanadta niezaležnaj.
Ci dumajecie vy, što realnaść advarotnaja — heta značyć, Maskva žadaje pieramohi Baku nad Jerevanam? Viadoma ž, nie. Adradžeńnie madernizavanaha Azierbajdžana budzie raŭnavarta kašmaru dla rasijskich lidaraŭ.
Nie, jany nie žadajuć pieramohi ni adnaho z bakoŭ. Ich metaj źjaŭlajecca ŭłasna kanflikt, bo heta zabiaśpiečvaje zaležnaść abiedźviuch krain i pieraškadžaje ich jeŭrapiejskaj intehracyi.
Jak vy ličycie, ci abumoviła paražeńnie na vybarach siłaŭ Aranžavaj revalucyi źmienu staŭleńnia Maskvy da Ukrainy?
Naadvarot. Urad Janukoviča pastajanna źjaŭlajecca abjektam napadak. Rasija, pierad zapłanavanym ŭ Vilni samitam, pačała suprać Ukrainy handlovuju vajnu, a rasijskija słužbovyja asoby adkryta havorać pra pierśpiektyvy razvału hetaj dziaržavy.
Jak vy ličycie, ci hatovy Kreml razhledzieć pytańnie deakupacyi Abchazii i Paŭdniovaj Asiecii siońnia, kali ŭrad ŭžo źmianiŭsia ŭ Tbilisi? Zusim nie! Aneksija hruzinskaj ziamli rasijskimi vojskami pa-raniejšamu praciahvajecca.
Učora akupanty siarod biełaha dnia i zusim biespakarana znoŭ vyhaniali hramadzian Hruzii z ułasnych damoŭ i viosak, dzie jany žyli mnohija pakaleńni.
Niahledziačy na siabroŭskija zajavy ŭrada Hruzii, zroblenyja ŭ apošnija tydni ci miesiacy, rasijskija akupacyjnyja siły praciahvajuć prasoŭvańnie, padzialajuć narod kalučym drotam, stvarajuć pahrozu našaj ekanomicy, ruchajucca da naftapravoda Baku-Supsa i hałoŭnaj aŭtamahistrali Hruzii, čym staviać pad pytańnie ŭstojlivaść našaj dziaržavy.
My adny z tych niekalkich krain (i ja hanarusia hetym), jakija vytrymali šyrokamaštabnuju ataku Rasii. My taksama adzinaja kraina, jakaja zachavała dziaržaŭnaść, niezaležnaść i ŭratavałasia niahledziačy na toje, što na nas napała mocnaja ruskaja armija. Nas bambili 200 samalotaŭ, atakavaŭ Čarnamorski fłot i dziasiatki tysiač najmitaŭ. Usio heta vytrymali naša niezaležnaść i dziaržaŭnaść. Davajcie nie stavić mir pad ryzyku. My vyratavalisia, bo byli nie adzinyja i nas padtrymlivaŭ śviet. Spadziajusia, śviet pa-raniejšamu budzie nas padtrymlivać, kali znoŭ raspačniecca taki cisk na nas.
Siońnia ja pryjšoŭ siudy ad imia hruzinskaha naroda i prašu mižnarodnuju supolnaść žorstka prareahavać na hetuju ahresiju i akazać nam dapamohu ŭ zaviaršeńni rasiejskaj aneksii na našaj ziamli.
Nianaviść Uładzimira Pucina da ŭrada, ŭznačalvać jaki ja mieŭ honar na praciahu amal dziesiacihodździa, nie abumoŭlena asabistaj antypatyjaj abo kulturnym nieparazumieńniem. Usie padobnyja interpretacyi źjaŭlajucca tolki šyrmaj.
Ničoha asabistaha
Moj papiarednik, prezident Ševarnadze, byŭ vychadcam z savieckaj namienkłatury. Jon viarnuŭsia da ŭłady ŭ 90-ch hadach šlacham vajennaha pieravarotu pry pramoj padtrymcy Rasii. U adroźnieńnie ad mianie, jon byŭ viadomy ŭłasnymi savieckimi dypłamatyčnymi navykami. Niahledziačy na ŭsio heta, Rasija stała sprabavała padarvać jaho ŭładu i niekalki razoŭ navat ładziła zamachi na jahonaje žyćcio.
Pytańnie nie ŭ Hamsachurdzija, Ševarnadze, Saakašvili abo Ivanišvili. U realnaści imiony nie majuć vialikaha značeńnia. Pytańnie ŭ budučyni hruzinskaj dziaržaŭnaści.
Čamu? Tamu, što siońniašnija kiraŭniki Rasii vydatna viedajuć, što jak tolki budu pabudavanyja mocnyja instytuty va Ukrainie, Hruzii, Małdovie ci jašče niedzie, hetyja instytuty adlustrujuć i ŭzmocniać žadańnie narodaŭ hetych krain być sapraŭdy niezaležnymi i častkaj jeŭrapiejskaj siamji.
Mienavita tamu paličyli hruzinski vopyt paśpiachovych reformaŭ i budaŭnictva hetaj dziaržavy peŭnym virusam, jaki moh «infikavać» uvieś były Saviecki Sajuz; virusam, jaki nieabchodna vykaranić lubymi dastupnymi srodkami. I heta tady, kali my, niekali najbolš karumpavanaja i kryminalizavanaja kraina, stali najmienš karumpavanaj krainaj u Jeŭropie, pieršym refarmataram u śviecie (pavodle Suśvietnaha banku) i najlepšym miescam dla viadzieńnia biznesu.
Mienavita tamu suprać hruzinskaha naroda ŭviali embarha, naviazali vajnu i akupacyju — usio heta paśla 2006 hoda.
Mienavita tamu supraciŭ hruzinskaha naroda i zdolnaść vyratavać hruzinskuju demakratyju tak važnyja dla ŭsiaho rehijona.
U našym rehijonie ŭsio bolš intensiŭnaj stanovicca baraćba suprać dasiahnutych Jeŭrasajuzam i NATO pośpiechaŭ, jakija zasnavanyja na voli našaha naroda.
Jeŭrazijski sajuz — turma narodaŭ
Nakiravanyja suprać hetaha prahresu namahańni majuć svaju nazvu: Jeŭrazijski sajuz.
Mnie stanovicca drenna, kali aficer KDB Uładzimier Pucin čytaje śvietu lekcyju ab miry, kaštoŭnaściach i demakratyi. Jakoje prava tamu vučyć maje dyktatar apošniaj impieryi?
Jeŭrazijski sajuz stvorany jak alternatyva Jeŭrapiejskamu Sajuzu, i Uładzimir Pucin razhladaje Jeŭrazijski sajuz jak hałoŭny prajekt svajho prezidenckaha terminu.
Siońnia ja chaču rastłumačyć, čamu NIE.
Siońnia našy krainy stajać pierad vybaram budučyni, a nie tolki pierad vybaram zamiežnapalityčnaj aryjentacyi ci aljansaŭ.
Naš narod pavinien vyrašyć — ci prymalna dla ich žyćcio va ŭmovach strachu i złačynnaści, žyćcio ŭ śviecie, dzie adroźnieńnie ŭsprymajecca jak pahroza i mienšaść jak abjekty pryhniotu; u śviecie, dzie palityčnyja apanienty zaznajuć vybaračnaje pravasudździe i fizičny pryhniot, u śviecie, jaki, šanoŭnaje spadarstva, my dobra viedajem, bo my mienavita tam žyli.
Jeŭrazijski sajuz źjaŭlajecca našym niadaŭnim minułym i budučyniaj, jakuju nam rychtujuć u Maskvie byłyja aficery KDB. U procivahu hetamu, našy tradycyi i šmatviakovyja imknieńni viaduć nas u zusim inšy śviet, jaki nazyvajecca Jeŭropaj.
I jeŭrapiejskija hramadstvy dalokija ad daskanałaści. I tam sustrakajecca strach, sumnieńni, zło i navat nianaviść. Ale tam mierytakratyja staić vyšej za niepatyzm, a padmurkam hramadskaha žyćcia źjaŭlajecca talerantnaść.
Ciapierašnija apanienty źjaŭlajucca budučymi ministrami, jakich nichto nie sadžaje ŭ turmu i nie raspraŭlajecca ź imi fizična.
Hiej-stratehija Kramla
Kali pahladzieć tak, to vybar dla narodaŭ Uschodniaj Jeŭropy nastolki vidavočny, što niekatoryja kramloŭskija stratehi (što zavuć siabie palittechnołahami) vyrašyli naohuł admianić praŭdu i raspaŭsiudžvać z bolšaj aktyŭnaściu ŭsiakuju chłuśniu ŭ Hruzii, Ukrainie, Małdovie ci ŭ inšych miescach.
U našych krainach jany ŭkaraniajuć z dapamohaj piataj kałony stereatyp, u ramkach jakoha Jeŭrasajuz atajesamlajecca z razbureńniem siamiejnych kaštoŭnaściaŭ, z razburalnikami nacyjanalnych tradycyj i naviazvańniem inšaj sieksualnaj aryjentacyi.
Dziŭna, ale ŭ apošnija miesiacy ŭ Kijevie, Tbilisi abo Kišyniovie my čujem adnu i tuju ž vyrodlivuju mantru, napisanuju ŭ Maskvie.
Čujem, što nibyta našy tradycyi rujnujucca pad ciskam Zachadu, što cerkvy pieratvaryli ŭ «Dysnejłend» i što chryścijanskija śviaty buduć zamienienyja hiej-paradami i što naša pravasłaŭnaja identyčnaść znachodzicca pad pahrozaj.
I ŭ kancy — tak nienaviaźliva — čujem, što nas źviazvaje z našymi byłymi haspadarami supolnaja pavaha da prystojnaści i tradycyj.
Niaŭžo my nastolki naiŭnyja, kab pavieryć u hetuju manu, jak u heta vieryli papiarednija pakaleńni, i hatovyja dać mahčymaść Maskvie vykraści naš suvierenitet?
Niaŭžo my možam być tak niespraviadlivyja da našych prodkaŭ i ličyć, što my ŭšanujem ich pamiać, kali napadziem na jakuju-niebudź miačeć?
Niaŭžo my tak kiepska viedajem ułasnuju historyju, što dapuścim jaje biaskoncy paŭtor?
Falšyvyja noty ab pravasłaŭnym braterstvie
Kali my čujem napietyja rasiejskimi impieryjalistami falšyvyja noty ab pravasłaŭnym braterstvie, čamu my nie možam pryhadać hałasy zabitaha imi ž patryjarcha Kiryjona abo zamučanaha Katalikos-Patryjarcha Hruzii Ambrozija?
Jaho katavali tolki za toje, što jon źviarnuŭsia da Ženieŭskaj kanfierencyi i apratestavaŭ ŭvarvańnie ŭ svaju krainu zachopnikaŭ. U chodzie dopytu jon vymaviŭ hetyja słovy: «Maja duša naležyć Bohu, majo serca — Radzimie, moj trup — pakidaju jaho vam, katy».
Niaŭžo my tak ahłuchli, što nie žadajem pačuć hałasy zabitych imi jepiskapaŭ i śviataroŭ? Niaŭžo my tak nieadukavanyja, što nie pamiatajem, chto pieratvaraŭ našy chramy ŭ składy i ścior našy śviatyja freski?
Niaŭžo my takija ślapyja, kab nie ŭbačyć źniščeńnie našych chramaŭ na akupavanych terytoryjach?
Viedać historyju abaviazkova. Naša historyja ž vučyć nas tamu, što talerantnaść u našym rehijonie źjaŭlajecca asnovaj našaha ž suvierenitetu. Talerantnaść — heta nie tolki maralnaje abaviazacielstva, heta i pytańnie nacyjanalnaj biaśpieki.
My pavinny viedać historyju i zrazumieć, što staryja impierski pryncyp «padzialaj i ŭładaruj» siońnia vykarystoŭvajecca tak ža, jak i dva stahodździ tamu.
Zirnicie na naš rehijon siońnia. Chto znajomy z historyjaj Kaŭkaza, budzie pamiatać, što armiana-azierbajdžanskaje krovapralićcie, toje, što adbyłosia ŭ 1905 hodzie, naŭprost manipulavałasia carskaj administracyjaj. Chiba nielha paraŭnać jaho z pačatkam karabachskaha kanfliktu ŭ kancy 80-ch hadoŭ minułaha stahodździa?
Rasijskaja armija znachodziłasia tam, da taho ž ź vialikaj kolkaści, i na jaje vačach pačałasia vajna. Jany abodvum bakam rabili vyhlad, što dapamahajuć, realna ž raspalvali kanflikt.
Chto znajomy z historyjaj, lohka ŭspomnić pačatak vajny ŭ Abchazii ŭ pačatku 90-ch hadoŭ, kali hruzinskija paramilitarnyja farmiravańni brali zbroju ŭ toj ža rasijskaj armii, jakaja, sa svajho boku, kiravała abchazskimi farmavańniami i čačenskimi najmitami, kab źniščyć ŭsiakaje pačućcio salidarnaści siarod narodaŭ Paŭdniovaha i Paŭnočnaha Kaŭkaza.
Heta adbyvałasia sapraŭdy hetak ža, jak i sto hadoŭ tamu, kali hruzinskija aficery nakiroŭvalisia na pieradavuju rasijskich vojnaŭ suprać čačenskich, inhušskaha abo dahiestanskaha narodaŭ.
Možam pahladzieć i na inšyja pieryfieryjnyja krainy ŭ roznych histaryčnych adrezkach — da prykładu, na Polšču i Ukrainu. My ŭbačym tuju ž karcinu. Impieryja padpalvała adnosiny pamiž paniavolenymi narodami i padzialała ich ścianoj fanatyčnaha antahanizmu.
Na žal, taki padychod apraŭdvaŭ siabie. Jašče bolšaje škadavańnie vyklikaje toje, što heta pracuje i siońnia.
Try kity ES
Jeŭrapiejski sajuz — samy vialiki palityčny pośpiech apošnich dziesiacihodździaŭ — zasnavany na troch kitach, jakija možna nazvać i tryma «admaŭleńniami».
Pieršaje: admaŭleńnie radykalnaha nacyjanalizmu, jaki dvojčy davioŭ Jeŭropu da kraju kalektyŭnaha samahubstva ŭ vyhladzie dźviuch suśvietnych vojnaŭ i nacysckich žachaŭ.
Druhoje: admaŭleńnie kamunizmu, pahroza raspaŭsiudžvańnia jakoha isnavała na kantyniencie.
Treciaje: admaŭleńnie impieryjalizmu i kałanijalizmu.
Dla pryniaćcia hetaha treciaha admaŭleńnia Brytanskaj i Francuzskaj impieryjam spatrebiŭsia čas. Ale admova ad kałonij adbyłosia canoj madernizacyi i raźvićcia demakratyi, taksama jak i realnaha ŭvasableńnia jeŭrapiejskaj intehracyi.
Jeŭrazijski ž sajuz zasnavany na sapraŭdy procilehłych pastułatach. Jon zasnavany na supraćstajańni, na čale jaho stajać struktury staroha KDB i jaho metaj źjaŭlajecca ažyŭleńnie byłoj impieryi.
Mienavita tamu ŭstupić u Jeŭrazijski sajuz vielmi lohka. Nie isnuje palityčnych, sacyjalnych ci ekanamičnych kryteraŭ. Stać kałonijaj nadzvyčaj prosta. Pasiŭnaść i nijakaj samadziejnaści — voś adziny kryter.
Z druhoha boku, kab trapić u Jeŭrapiejski sajuz, heta značyć, u siońniašniaje abjadnańnie, treba vialikija namahańni dla zadavalnieńnia tych dakładnych kryteryjaŭ, na jakich staić Jeŭrasajuz.
Tamu tym, u kaho jašče jość sumnieńni z hetaj nahody, chaču skazać: mienavita tamu, što ŭstupleńnie ŭ ES patrabuje namahańniaŭ i zadavalnieńnia surjoznych kryteryjaŭ, mienavita tamu, što ES nie sprabuje nas prahłynuć (jak pra heta maryć druhi sajuz), naš vybar jasny.
U toj ža čas isnuje arhumient dla ŭmacavańnia hetaj jasnaści. U pryvatnaści, toje, što rasijski prajekt asudžany na pravał. Siońnia nie zmoža isnavać ni adna impieryja, tym bolš rasijskaja.
Jeŭrazijski sajuz zaznaje krach
Kali pahladzieć na historyju, Brytanija i Francyja stracili kałonii nie tolki tamu, što kałonii zmahalisia za niezaležnaść, ale i tamu, što ŭ Paryžy i Łondanie nie vieryli ŭ impieryi. U impieryjach pačali sumniavacca jak na pieryfieryi, tak i ŭ centrach. Mienavita heta adbyvajecca ciapier u Rasii.
Admaŭleńnie impierskaj mary, jak my pabačyli, spačatku adbyvajecca na pieryfieryi, ale hałoŭnaje toje, što impieryju admaŭlajuć i ŭ centry.
Padobnaje admaŭleńnie impieryi prajaŭlaje siabie nie tolki ŭ narodnym prateście abo navat u narastajučaj padtrymcy apazicyi ŭ vialikich haradach Rasii. Heta admaŭleńnie, u pieršuju čarhu, vyjaŭlajecca ŭ cyničnym staŭleńni da hetaha prajekta Pucina z boku rasijskaj elity. Mienavita tyja nie vierać u hety prajekt, chto pavinien jamu słužyć.
Takim čynam, u vyniku admaŭleńnia jak na ŭskrainach, tak i ŭ centry, impieryjalistyčny šlach zachodzić u tupik.
Jeŭrazijski sajuz zaznaje krach.
Rasija sfarmujecca jak nacyjanalnaja dziaržava, u jakoj zamiest uskrain buduć sapraŭdnyja miežy. Mienavita paśla hetaha jana pačnie farmiravać stabilnyja adnosiny z susiedziami. Mienavita paśla hetaha supraćstajańnie źmienicca supracoŭnictvam. Heta adbudziecca chutčej, čym mnohija ludzi dumajuć.
Ad hetaha atrymajuć vyhadu jak tyja, što znachodziacca na ŭskrainie krainy, ale bolš za ŭsio — ruski narod. Heta adbudziecca tamu, što dla pakaleńnia rasijskich hramadzian, jakoje źjaŭlajecca najbolš aktyŭnym karystalnikam internetu ŭ śviecie, impierski prajekt — heta absurd. Heta adbudziecca tamu, što etničnaja dyskryminacyja, jakaja maje miesca na terytoryi Rasii, nie dazvolić kansalidavacca i pieratvaryć Rasiju ŭ adzinuju dziaržavu. Heta adbudziecca tamu, što dachod ad nievyčerpnych radoviščaŭ nafty i hazu tarmozić raźvićcio zdabyčy słancavaha hazu i nafty.
Heta adbudziecca tamu, što haz nie moža zamianić ekanamičnuju madernizacyju. Heta adbudziecca z-za karupcyi i niespraviadlivaści.
Heta adbudziecca tamu, što cełyja rehijony adčuvajuć adčužeńnie z-za dyskryminacyi i hvałtu, z-za taho, što Čačnia, Inhušecija, Dahiestan, Tatarstan abo inšyja miescy žyvuć pad takim pryhniotam, što nie adčuvajuć siabie ŭdzielnikami adnaho z Maskvoj prajekta. Heta adbudziecca tamu, što frustracyja, złość i nianaviść vielmi mocnyja, a abjadnaŭčaha ideału praktyčna niama. Heta adbudziecca nie ŭ budučych dziesiacihodździach, a ŭ bližejšyja hady.
Praź niekalki hadoŭ Uładzimira Pucina nie budzie ni ŭ Kramli, ni ŭ rasijskaj palitycy, niahledziačy na toje, što jon maje namier prasiadzieć na pasadzie jašče doŭhija hady.
Dla hramadzian Rasii jon zastaniecca cieniem staroha času, impieryi, karupcyi i pryhniotu.
Ciažka skazać, ci tyja źmieny adbuducca mirnym ci siłavym šlacham. Nichto nie viedaje, ci budzie pierajemnik Pucina libierałam, nacyjanalistam abo i tym, i tym adnačasova. Tut hałoŭnaje ŭ inšym: Rasija nie budzie impieryjaj i jana pieratvorycca ŭ narmalnuju dziaržavu. Heta takaja pierśpiektyva, da jakoj my ŭsie razam pavinny padrychtavacca.
Paralelna tamu, što naš rehijon zastajecca ahmianiom kanfrantacyi, byłyja paniavolenyja narody, zamiest supraćstajańnia adzin z adnym, pavinny abjadnacca.
Siła Uschodniaha Partniorstva
U minułym niekatoryja lidary i krainy, da prykładu, Polšča Juzefa Piłsudskaha, jakaja zaklikała ŭsie pryhniečanyja narody pad polski ściah svabody, razumieli, što svaboda adnoj dziaržavy zaležyć i ad svabody padniavolenych nacyj, adnak nikoli našy prodki nie atrymlivali vyhady ad takoj vialikaj siły, jakaja dobra razumieje ŭłasny stratehičny intares — zachavać naš suvierenitet — a hetaja siła ŭ ES.
Siońnia, niezadoŭha da Vilenskaha samita Uschodniaha partniorstva, chaču paŭtaryć svoj zaklik, jaki ja niekalki razoŭ rabiŭ u apošnija hady.
Stvareńniem Uschodniaha partniorstva, a heta byŭ adkaz na napad Rasii na Hruziju ŭ 2008 hodzie, ES prapanavaŭ našym krainam vydatnuju płatformu supracoŭnictva pad svaim kryłom.
U heta pačynańnie nam varta prykłaści bolš namahańniaŭ. Varta raźvivać supolnyja prajekty, u pieršuju čarhu, z fakusoŭkaj na sumiesnyja reformy.
Bo dla ŭsich nas reformy aznačajuć dziaržaŭnaść i niezaležnaść. Kaciaryna II heta vydatna razumieła. Kali Polšča pačała pravodzić reformy na ŭzor Francyii Brytanii, jana napisała doŭhi tajemny list pruskamu karalu Frydrychu Vialikamu. Hety list i siońnia zastajecca adnym ź jasnych apisańniaŭ pryrody i stratehii impieryjalistyčnaha prajekta.
Pavodle lista, reformy, što pravodziacca ŭ Polščy, stvarajuć pahrozu jak Rasiei, tak i Prusii, bo jany pieratvaryli b Polšču ŭ mocnuju dziaržavu. Tamu ich było nieabchodna spynić. Treba było napaści na Polšču, padzialić jaje, pierš čym reformy jaje ŭzmocniać.
U hetym liście mnohaje budzie paznavalna dla tych, chto dobra viedaje, jak Uładzimir Pucin varahavaŭ suprać hruzinskaha vopytu na praciahu apošniaha dziesiacihodździa.
Bolšaść ruskich zadavałasia pytańniem — kali viadomaja ŭ adzin čas karupcyjaj, kryminałam i mafijaj, rasčlenienaja Hruzija zmahła dasiahnuć pośpiechu, čamu nie moža zrabić hetaha sama Rasieja? Heta byŭ ideałahična niebiaśpiečny prajekt.
Upieršyniu na Kaŭkazie budavałasia sučasnaja, efiektyŭnaja dziaržava i tamu było nieabchodna spynić reformy, pakul jany jašče nie dali plon.
Adzinstva narodaŭ rasijskaha pamiežža
Šanoŭnaje spadarstva, Uschodniaj Jeŭropie, u tym liku i padzielenamu Kaŭkazu, patrebna adzinstva.
Ja tut uzhadvaŭ pačatak vajny ŭ Abchazii, ale chaču taksama ŭspomnić bolš rańniuju, poŭnuju simvalizmu scenu z historyi Kaŭkaza.
U kancy paŭstańnia Šamila suprać Rasijskaj Impieryi, kali sam Šamil zdaŭsia ŭ pałon, byŭ paranieny i taksama trapiŭ u pałon čačenski kamandzir Bajsanhur. Pierš čym paviesić jaho, rasijskija aficery sabrali jaho adnaviaskoŭcaŭ i zahadali adnamu ź ich vybić taburet, na jakim stajaŭ asudžany na śmierć kamandzir. Tak jany chacieli pasiejać ziernie varožaści pamiž rodam Bajsanhura i rodam čałavieka, jakomu toje zahadali. Razumiejučy heta, Bajsanhur sam vybiŭ z-pad siabie taburet. Samahubstvam jon uratavaŭ susiedziaŭ ad mižrodavaj varožaści.
Nie ŭdałosia im u toj raz, dy kolki ž razoŭ impieryi ŭdavałasia pasiejać varožaść pamiž kaŭkazskimi narodami?
Hetaj varožaści treba pakłaści kaniec. Mienavita tamu padčas majho prezidenckaha terminu my pačali niekalki prajektaŭ, jakija byli nakiravany na palapšeńnie suviaziaŭ pamiž narodami Paŭnočnaha i Paŭdniovaha Kaŭkaza, univiersiteckija abmieny i adukacyjnyja prajekty. Tamu parłamient Hruzii pryznaŭ hienacyd čarkieskaha narodu, jaki dla mnohich ŭjaŭlaje nieviadomuju staronku historyi. Ceły narod źniščyli, bo ruskija chacieli zaniać ich ziamlu.
My pavinny praciahnuć hetyja małyja namahańni. Nieabchodna być hatovymi da času, kali impieryja abryniecca, kab chutka pieraadoleć spadčynu nianaviści. Mienavita tamu my, hramadzianie Hruzii, pavinny padrychtavacca da taho času, kali rasijskija vojski pakinuć našy akupavanyja terytoryi — Cchinvali i Suchumi. My pavinny padrychtavacca, kab z raspaściortymi abdymkami pryniać nazad našych abchazskich i asiecinskich suhramadzian nie jak našych vorahaŭ, a jak našych bratoŭ i siaścior. Bo hety čas nadydzie značna chutčej, čym my dumajem.
Raźvitalnyja słovy
Šanoŭnaje spadarstva!
U kancy svajho druhoha prezidenckaha terminu chaču pachvalicca dasiahnieńniami Hruzii za hety pieryjad.
My vyciahnuli Hruziju ź ciemry, u pramym sensie słova. My nadali dziaržaŭnaj słužbie Hruzii biesprecedentnuju prazrystaść, viarnuli našych dziaciej u škoły, adkul ich byli vyhnali bandy. My nablizili našu krainu da jeŭrapiejskaj mary bolš, čym kali-niebudź. My niastomna pracavali nad adradžeńniem duchu talerantnaści, jaki zaŭsiody vioŭ napierad našu krainu ŭ časy byłoj słavy.
My zrabili šmat dobraha. Ale, kaniečnie, za niešta my zapłacili vysokuju canu. U našych paskoranych sprobach ustalavać novuju realnaść, jakaja b dała adkaz na ŭnutranyja i źniešnija pahrozy, my dapuskali i pamyłki, i časam i šli naprastki.
Časam my pajšli zadaloka, a časam — niedastatkova daloka.
Ja całkam biaru adkaznaść za ŭsie pamyłki. Prymaju blizka da serca mierkavańnie ŭsich tych ludziej, jakija ličać, što atrymali niedastatkova ad praviedzienaj nami pracy, i ad tych ludziej, jakija ličać siabie achviarami našych radykalnych mietadaŭ.
Chaču źviarnucca da ŭsich hramadzian Hruzii — tych, chto padtrymlivaŭ naš prajekt, palityku i partyju, i da tych, chto nie prymaŭ ich: ja hanarusia vašaj stałaściu i mužnaściu, ja schilajusia pierad vašymi achviarami i vysiłkami. Chaču skazać vam, što vy zaŭsiody pavinny zastavacca nacyjaj, jakuju abjadnoŭvaje luboŭ da svabody i hodnaści.
My jość i pavinny zastavacca nacyjaj, abjadnanaj najvialikšaj pavahaj da achviaraŭ našych vajskoŭcaŭ u Afhanistanie, nacyjaj, jakaja padzialaje biadu, kali hublaje žyćcio sałdata, i hanarycca ich mužnaściu.
My nacyja, jakaja hanarycca svaimi vajskoŭcami. Jany akazali supraciŭ ŭ sto razoŭ bolšaj pa kolkaści ruskajarmii i vyjhrali čas, kab śviet paśpieŭ mabilizavacca i abaranić našu niezaležnaść, čaho nie zmahli zrabić u XX stahodździ navat bolšyja krainy.
My jość i pavinny zastavacca nacyjaj, jakaja adzinaja ŭ dasiahnieńni histaryčnaj mety — ustupleńnia ŭ jeŭrapiejskuju siamju volnych i demakratyčnych nacyj, u siamju, ad jakoj nas nie pavinny byli nikoli adryvać — u našu siamju.
Naš šlach rehijanalnaha adzinstva, svabody i jeŭrapiejskaj intehracyi jašče daloki ad zaviaršeńnia i dla jaho kančatkovaha pośpiechu ja maju namier pracavać nie pakładajučy ruk.
Vielmi dziakuju.
