Марына Коктыш. Фота Радыё Свабода.
Як вядома, ужо не першы месяц рэдакцыя «Народнай Волі» спрабуе прарваць блакаду і вярнуцца да выдання газеты ў папяровай версіі. Нягледзячы на тое, што апошні нумар мы аддрукавалі ў друкарні восенню мінулага года, а затым перайшлі на электронны варыянт, у рэдакцыю да гэтага часу кожны дзень прыходзяць людзі з просьбай прадаць свежы нумар газеты. І мы ўвесь час у пошуках друкарні.
«Беларускі Дом друку», дзе мы тыражаваліся раней, верагодна, чакае адмашкі зверху: запаляць зялёнае святло ў Адміністрацыі прэзідэнта — будуць друкаваць, не — зноў будуць прыдумляць байкі пра зламаны станок.
Днямі я асабіста абтэлефанавала каля дзясятка дзяржаўных друкарняў, падпарадкаваных Міністэрству інфармацыі. Пыталася наўпрост, без усялякіх вакол ды каля: надрукуеце «Народную волю»?
«А які наклад? — уедліва ўдакладняў дэталі дырэктар адной з рэгіянальных друкарняў. — А на чыёй паперы? А калі здаяцеся? А якія палосы ў колеры?» Потым уздыхнуў: «Добра, не буду больш задаваць пытанняў… Мяне пахаваюць, калі я вас надрукую, і нават без ушанаванняў…»
Пахаванне — справа дарагая, дырэктар друкарні хоць і не арол, але ў росквіце гадоў, хай жыве доўга і шчасліва. Тэлефаную ў іншы рэгіён.
«Мне падабаецца ваша газета, Праўда, але хто потым будзе ўтрымліваць маю сям'ю? Бо мяне звольняць, калі я вас надрукую!» — адрэагаваў на прапанову надрукаваць «Народную Волю» дырэктар яшчэ адной рэгіянальнай друкарні, падпарадкаванай Міністэрству інфармацыі.
У гомельскай друкарні дырэктар сказаў рэзка, як адрэзаў: «Я не змагу друкаваць вас. Не буду тлумачыць, чаму». Да гэтага думаў над адказам амаль паўдня.
У яшчэ адной друкарні, ужо мінскай, таксама дзяржаўнай, намеснік дырэктара адразу і катэгарычна не адмовіў, сказаўшы: перагавару з дырэктарам, адкажу пазней. Абяцанне стрымаў, з начальствам параіўся і нават сам ператэлефанаваў: «Не хацелася б выкарыстоўваць гэтую фразу, аднак… Вы самі ўсё разумееце… Сыдуць мяне, сыдуць майго намесніка, а што будзе з калектывам? А паспрабуйце ў прыватныя друкарні. У іх, можа, прасцей…»
«Ха-ха-ха! — гучна засмяяўся дырэктар сталічнай прыватнай друкарні. — «Народную Волю» хочаце надрукаваць? Баюся, у Беларусі ў вас дакладна не атрымаецца…»
Так фокус у тым, што і ў Расіі не атрымліваецца — як кажуць у тамтэйшых друкарнях, «забарона на федэральным узроўні», аж да закрыцця прадпрыемства! Даходзіць да смешнага. Нядаўна дамову заключылі з адной маскоўскай друкарняй, наклад аплацілі, а за дзве гадзіны да адпраўкі палос ад іх прылятае паведамленне: маўляў, SOS, усё адмяняецца, нас папярэдзілі, што закрыюць, не жадаем губляць бізнес, да пабачэння. І нават сяброўскі пацалунак на развітанне не даслалі.
Мы ў рэдакцыі з гэтай нагоды ўжо горка жартуем: шукаем друкарню, якая хоча прыгожа зачыніцца…
А калі сур'ёзна, то, вядома, не да смеху. Да нядаўняга часу чыноўнікі з Мінінфармацыі адкрытым тэкстам казалі: ваша пытанне вырашаецца не на ўзроўні міністэрства.
Мы спрабавалі дастукацца да Адміністрацыі прэзідэнта, адпраўлялі тэлеграмы, у тым ліку і кіраўніку Адміністрацыі Ігару Сяргеенку, але ён маўчыць, не рэагуе, робіць выгляд, што не разумее, чаму яго трывожаць. А без недзяржаўных газет, са старонак якіх гучыць альтэрнатыўны пункт гледжання, усё роўна нікуды не падзецца, сёння ў грамадстве ёсць попыт на аб'ектыўную, прынцыповую прэсу, гэта — павеў часу! Такія газеты павінны быць, падабаецца гэта камусьці або не! Заўсёды былі і будуць медыя, што пры любым раскладзе застануцца ў апазіцыі. Прычым не толькі да ўлады, а да ўсяго, што не ўпісваецца ў цывілізаваныя нормы жыцця, што не спрыяе развіццю краіны і грамадства. Жыццё — яно ж не чорна-белае, а рознакаляровае! Таму былі і будуць як праўладныя, так і незалежныя газеты. Гэта нармальна!
Мы не заклікаем да забойстваў, рэвалюцыі, тэрору, «Народная Воля» заўсёды выступала за аб'ектыўнасць, за праўду, за свабоду слова. І калі некаторыя заявы ці каментары ў незалежнай прэсе камусьці здаюцца занадта рэзкімі або крыўднымі — ну што ж, бывае і такое! Але старонкі нашай газеты заўсёды адкрытыя для ўсіх кропак гледжання, мы гатовыя абмяркоўваць усе.
Дырэктар адной мінскай друкарні, каментуючы сваю адмову друкаваць «Народную волю», сказаў: «Люблю, усім сэрцам з вамі, але не магу…»
Дарэчы, нават у сэксе, калі ў пары сямейны разлад па тыпу «люблю, але не магу», псіхолагі раяць партнёрам не замоўчваць, а абмяркоўваць праблему. Цікава, ва ўладзе яшчэ засталіся чыноўнікі, здольныя цвяроза зірнуць на сітуацыю? Якія не толькі ў кулуарах могуць казаць, што падтрымліваюць газету, але пры гэтым яшчэ хочуць і рэальна могуць вырашыць простае пытанне з друкарняй. Ці ёсць той, хто нарэшце пракаментуе сітуацыю і ліквідуе ўсе бар'еры на шляху «Народнай волі» да беларускіх друкарняў? Ці усе чакаюць адмашкі з самага верху?
Мы ж не бясплатна друкуемся, а прыносім прыбытак друкарням, плацім вялікія падаткі ў дзяржказну! Але эканоміка ў дадзенай сітуацыі чамусьці сыходзіць на другі план. Што, грошы бюджэту не патрэбныя?..
Поўны выпуск газеты «Народная воля» можна спампаваць па спасылцы.
