Прэміі Гедройца ўжо восем гадоў. За гэты час яна стала найбольш прэстыжнай літаратурнай узнагародай нашай краіны. І справа не толькі ў добрай працы журы, асвятленні ў СМІ, але і ў значнай грашовай падтрымцы. Спачатку прэмія спансіравалася толькі з польскага боку, але з часам да яе далучыліся і беларускія кампаніі і бізнэсмены.
Таму якраз вакол Гедройца ўзнікае столькі дыскусій, нейкіх інтрыг, часам скандалаў. Здаецца, сёлета ўпершыню два значныя пісьменнікі — Андрусь Горват і Альгерд Бахарэвіч — адмовіліся ад удзелу ў прэміі. Ясная справа, што без іх Гедройц збяднеў, але не аднымі імі жыве літаратура. Напрыклад, яшчэ адзін звышпапулярны аўтар Віктар Марціновіч нават не прайшоў у кароткі спіс. Занадта папсовы, ці што?
Альгерда Бахарэвіча, як рэкардсмена, згадваў у сваёй прамове вядучы, паэт Андрэй Хадановіч. Справа ў тым, што Бахарэвіч аж пяць разоў быў у тройцы лаўрэатаў, але ні разу так і не атрымаў галоўны прыз. І такое бывае. Затое на шведскай выспе Готланд (пуцёўку туды атрымліваюць за другое месца) Бахарэвіч стаў амаль сваім.
Ну і яшчэ адна інтрыга, якую абмяркоўвалі перад прэміяй — галоўны прыз яшчэ ніводнага разу не атрымлівала жанчына. На гэты раз у выніковую «шасцёрку» трапілі дзве жанчыны — Алена Брава і Юлія Шарова. Сярод іншых прэтэндэнтаў — Міхал Андрасюк з Беласточчыны, Сяргей Календа, Ілля Сін і Сяргей Шупа.
Пачалося цырымонія з хвіліны маўчання ў памяць Пятра Васючэнкі. Спадар Пятро быў сябрам журы Гедройца, але пайшоў з жыцця 25 жніўня.
«Твая «Поўня» ўзышла над Беларуссю сонечна-душэўна», — сказаў пра кнігу Міхала Андрасюка намеснік старшыні Саюза пісьменнікаў Алесь Пашкевіч. Андрасюк да яго гонару прыехаў з Беластока ў Мінска, а то часам бывае, што намінанты, жывучы ў сталіцы, не прыходзяць на цырымонію. На гэты раз не прыйшлі ў Палац мастацтваў Юлія Шарова і не прыехаў з Прагі супрацоўнік Радыё «Свабода» Сяргей Шупа.
Трэцяе месца абвяшчаў, дарэчы, кіраўнік мінскага офіса Радыё «Свабода» Валянцін Жданко. Лаўрэат атрымае права запісаць сваю аўдыякнігу. «За глыбіню мастацкай дыягностыкі», — так абвясцілі кнігу Алены Брава «Садомская яблыня».
Алена Брава.
«Гэта гонар для мяне. Дзякуй усім, дзякуй шаноўнаму журы», — коратка адказала Брава.
Лаўрэату другой прэміі зноў давалі творчую паездку на шведскую выспу Готланд, якая магчымая дзякуючы супрацоўніцтву Саюза пісьменнікаў са скандынаўскімі калегамі. «Будзе іншы намінант, іншы лаўрэат», — пажартаваў кіраўнік пісьменніцкага Саюза Барыс Пятровіч.
«За міфапаэтычную традыцыю», — другое месца здабыў Міхал Андрасюк. «Польшча — гэта адзіная краіна ў свеце, апроч самой Беларусі, дзе можна гаварыць пра беларускую літаратуру. Там выходзіць сотня кніг, пакаленні пісьменнікаў», — сказаў Андрасюк, яго вельмі цёпла прынялі.
Міхал Андрасюк.
Таксама сёлета ўпершыню быў спецпрыз ад нобелеўскай лаўрэаткі Святланы Алексіевіч, сама яна не прыйшла на ўручэнне, яе голасам была старшынька ПЭН-Цэнтра Таццяна Нядбай. Айфон ад Алексіевіч атрымаў Сяргей Календа за кнігу «Часам панкі паміраюць».
Сяргей Календа.
Пад канец Андрэй Хадановіч назваў лічбу, колькі ж атрымае пераможца — гэта 14 тысяч рублёў. Па старой традыцыі пераможцу называе леташні лаўрэат — на гэты раз ім быў Уладзімір Арлоў.
Мабыць, нечакана для многіх першае месца здабыў Ілля Сін за раман «Лібіда». «Я не маю да гэтага ніякага дачынення», — нібыта вінавата адказаў Ілля.
Ілля Сін.
***
Ілля Сін нарадзіўся ў 1978 годзе ў Мінск. Сапраўднае прозвішча Свірын. Удзельнік руху «Бум-бам-літ». Аўтар кніг «Ільля Сін памёр», «0», «Сапсаваныя лялькі».
