Магілёўская рамесніца Галіна Вяліцкая
«Бацькі лаяліся, што дзеці пасля маіх заняткаў усё ў фарбе»
Па адукацыі Галіна педагог. Скончыла ў свой час Магілёўскі педінстытут, факультэт дашкольнага выхавання, і прапрацавала з дзецьмі да самай пенсіі. Хоць першапачаткова марыла зусім пра іншую прафесію.
«Мой бацька быў вядомым у Магілёве чырванадрэўшчыкам, нават для нашага драмтэатра мэблю рабіў, — кажа рамесніца. — І я вырашыла за ягоным прыкладам паступіць у Бабруйскае мастацкае вучылішча, малявала заўсёды, мне творчую прафесію хацелася атрымаць.
Але скончыць яго не змагла. Прыехала неяк наведаць мяне старэйшая сястра, убачыла, што ў інтэрнаце на сценах партрэты рок-музыкаў з «Бітлз» намаляваныя, хлопчыкі нашы ходзяць доўгавалосыя і я таксама ўся такая з сябе хіповая… А сястра на 10 гадоў за мяне старэйшая, іншае пакаленне, пасляваеннае, ідэйнае. Яна як узвілася: што гэта такое! Рэчы мае ў чамадан сабрала і павезла мяне ў Магілёў. Так мая «мастацкая кар'ера» і скончылася, яшчэ не пачаўшыся…»
Давялося Галіне мяняць «профіль» і паступаць у Магілёўскі педагагічны.
«У мяне працоўны стаж 40 гадоў, можна сказаць, ветэран працы. У дзіцячым садку працавала, потым у мастацкай школе, лепку выкладала. Адзін час нават у Доме дзіцяці, але нядоўга зусім, — расказвае Галіна. — У прынцыпе мне мая праца падабалася, з дзецьмі вельмі цікава. Я заўсёды нешта рукамі разам з імі рабіла, розныя творчыя праекты.
Дзеці вельмі выдатныя асобы, дарослыя не заўсёды такімі бываюць. А калі дзіця яшчэ і здольнае, у яго вочкі гараць, яму хочацца ўсяму навучыцца, усё сваімі рукамі паспрабаваць: вырабы, малюнкі. Колькі мяне за гэта потым бацькі лаялі, таму што пасля заняткаў з Галінай Васільеўнай дзеці мурзатыя, усе ў фарбе. Я нават плакала, так крыўдна было!
Мяне лаялі, я плакала-плакала і не ведаю цяпер, чаму адразу не зразумела, што гэта было сігналам: калі цябе такую не прымаюць, значыць сыходзь, шукай, каму гэта ўсё трэба. Але ў мяне ж савецкае выхаванне было, атрымаў прафесію — працуй. Я проста не думала тады, што гэтым можна грошы зарабляць і пры гэтым атрымліваць задавальненне ды быць свабоднай, не раўняцца на нечыя патрабаванні.
Зразумела, толькі калі на пенсію пайшла і задумалася пра тое, чым бы заняцца. Іншай ідэі, акрамя творчасці, у галаву неяк і не прыходзіла».
Праца Галіны Вяліцкай
«Справа сама мяне знайшла»
Тым больш усё, што робіцца рукамі, Галіне, па яе словах, заўсёды было блізка. Пакуль дочкі былі маленькімі, майстравала з імі вырабы, шыла для іх цацкі, якія дзяўчынкі нават больш за «пакупныя» любілі. У 90-я, калі паліцы крам канчаткова апусцелі і нічога купіць было немагчыма, абшывала дзяўчынак сваімі рукамі.
«Сукенкі шыла, а з камбінашак такія курткі ім пашыла! Яны ў гімназіі самыя модніцы былі заўсёды, — смяецца Галіна. — А потым дзеці выраслі і ўсё гэта неяк сышло… Але потым жыццё мяне само назад прывяло, да таго, з чаго я пачынала.
Хоць ні мэты, ні імкнення стаць рамесніцай асаблівага не было. Вось ведаеце, як чалавек сабе мэту паставіць і сядзіць, сядзіць, дамагаецца ўпарта. Я не так, у мяне ўсё спачатку хутчэй «па патрэбе» было. Чымсьці сябе заняць трэба, неяк грошай падзарабіць — таксама трэба.
Першыя работы Галіны Вяліцкай можна было ўбачыць на рамесніцкіх кірмашах у Магілёве
У Магілёве рамеснікаў ужо шмат было, я бачыла іх працы і таксама вырашыла паспрабаваць у гэтай сферы, сваю нішу заняць. Пачала рабіць першых сваіх конікаў, прадаваць работы паспрабавала. Нешта прадавалася, нешта не, але жадання працаваць у гэтым кірунку гэта не астудзіла.
Тым больш, што менавіта тут я магла рабіць вельмі рэалістычныя работы, а мне менавіта такія бліжэйшыя за ўсё. Хоць па часе і сілам гэта затратна, але затое радасць прыносіць! А галоўнае — гэта ж коні, якія з дзяцінства былі маёй самай вялікай любоўю!
Фота «мадэлі» для будучай работы
«Заказваюць уладальнікі ветэрынарных клінік, конных манежаў»
Чаму менавіта коні? Можа таму, што Галіна Вяліцкая нарадзілася і расла гадоў да васьмі ў цыганскім пасёлку Грабянёва, дзе ўбачыць гэтых моцных і прыгожых жывёл можна было літаральна на кожным кроку: у дварах, на вуліцы…
«Яны мяне, маленькую, проста зачароўвалі. І нават у школе, на ўроках і перапынках, кожную вольную хвіліну я малявала ў сшытку то конскую грыву, то пышны хвост, то конскую нагу. З-за гэтага мяне дзеці дражнілі то канём, то кабылкай, хоць я маленькая, худзенькая была, на «каня» дакладна не цягнула, — успамінае магіляўчанка. — Каб не смяяліся, я нават прыдумала свае сімвалы: завітае хто-небудзь у сшытак да мяне і бачыць, што проста накрэслена нешта, а я ведаю, што гэта конская грыва…»
Гады ж тры таму, у самым пачатку свайго станаўлення ў якасці рамесніцы, Галіна неяк размясціла фота некалькіх сваіх работ у інтэрнэце. І гэта нечакана знайшло водгук, які яе здзівіў. Людзі сталі цікавіцца, ці можа яна зрабіць жывёліну па фатаграфіі, каб «як жывая»?
Фота, дасланае заказчыкам…
А гэта ўжо работа Галіны Вяліцкай
Работы рамесніцы Галіны Вяліцкай
«Часцей за ўсё работы заказваюць уладальнікі ўласных ветэрынарных клінік, конных манежаў, у якасці свайго роду візуальнай рэкламы. Сярод маіх заказчыкаў ёсць і вядомыя людзі. Напрыклад, піцерская спявачка і актрыса Ларыса Луста. Два гады таму яна пачала новы праект, конны тэатр, яго мае работы ўпрыгожваюць.
Хтосьці проста любіць коней і хоча ў сябе ў двары такога каня паставіць. Тым больш, што яны функцыянальныя: могуць выступаць у ролі качалак, на іх можна пасядзець, калі захочацца. Матэрыял вельмі трывалы, з часам становіцца цвёрдым, як костка, так што такія нагрузкі лёгка вытрымлівае, — дзеліцца сакрэтамі майстрыха. — І пры гэтым яны як жывыя, толькі крыху меншыя ростам».
«Сабака атрымаўся як жывы»
Адзін час Галіна рабіла не толькі коней. Неяк да яе звярнулася сям'я з Расіі з просьбай зрабіць сабаку. Ён у іх жыў, пасля памёр, і дзіця вельмі цяжка ягоную смерць перажывала. Хацелі яго парадаваць.
«Сабака ў мяне атрымаўся як жывы, толькі што не бегае і не брэша. Паслалі заказчыкам, яны дзякавалі. А праз некаторы час напісалі, што дзіця ад маёй працы псіхалагічны шок атрымала: не расстаецца з гэтым цацачным сабакам ні на хвіліну, усюды яго з сабой носіць, возіць, спіць з ім, быццам спадзяецца, што яшчэ хвіліна — і ён ажыве, — Галіна сумна ўздыхае. — З таго часу я раз і назаўсёды вырашыла, што буду рабіць свае працы толькі тады, калі «мадэль» заказчыка жывая. І ні ў якім разе не ў памяць пра загінулую жывёліну! Але толькі коней, сабак больш не хачу, рука не паварочваецца».
Заказваюць Галіне ў асноўным з Расіі, хоць некалькі работ «з'ехала» і ў Германію. Паколькі вырабы дастаткова вялікія і поштай іх не пашлеш, то адпраўляюць маршруткай. Хоць, як прызнаецца муж і верны памочнік майстрыхі Генадзь Вяліцкі: «Мне, шчыра кажучы, кожны раз шкада назаўжды з гэтымі Галінымі работамі расставацца».
«А мне не шкада, — спрачаецца з ім рамесніца, — я адразу сябе настройваю на тое, што яны мне чужыя. Размаўляю з імі, расказваю, дзе і з кім яны будуць далей жыць. Кажу: «Цябе, Канфуцый, Ларыса вельмі чакае. Давай я табе пачытаю, што яна піша». Ну, каб ён ведаў, чаму я яго іншаму чалавеку аддаю. Муж пасмейваецца, што я іх «ажыўляю», але я даўно зразумела, што каб праца была «жывая», з ёй трэба гаварыць».
Работы Галіны Вяліцкай
«Там кожная цягліца, жылка…»
На магілёўскіх рамесніцкіх кірмашах свае работы Галіна, як гэта было спачатку, не выстаўляе. Бо паставіць «на паток» іх проста немагчыма — на выраб аднаго коніка ідзе як мінімум ад аднаго да паўтара месяца. Таму працуе яна толькі пад заказ.
«Дасылаюць мне фота «мадэлі», я яго доўга разглядаю, «знаёмлюся», думаю, — расказвае майстрыха. — Генадзь робіць каркас з тоўстага дроту, гэта мужчынская частка працы, мне з ёй справіцца было б цяжка. Потым рыхтую спецыяльную сумесь з драўнянай пульпы (дробнае, як пыл, бярозавае пілавінне) і мноства ўсякіх-розных дадаткаў. Гэта мой уласны «рэцэпт», напрацоўвала яго не адзін дзень. Затое, калі застывае, сумесь становіцца цвёрдай, як костка, ёй не страшныя нагрузкі. А гэта вельмі важна, бо ў мяне ёсць і коні-качалкі, і коні-каталкі, гэта значыць яны будуць не проста стаяць на пастаменце, таму ім патрэбен запас трываласці.
Самы працяглы працэс — «ажыўленне» коніка. У ім павінны быць бачныя ўсе жылачкі і вены, як у жывога, быць уласны выраз «твару», вачэй. Для мяне вельмі важна, каб ён не быў мёртвай скульптурай, але на гэта вельмі шмат працы сыходзіць. Затое потым столькі слоў падзякі чую: вельмі прыемна, калі твая праца атрымлівае высокую ацэнку не толькі ў грашовым сэнсе».
Рамеснікі Генадзь і Галіна Вяліцкія
Гатовыя працы здзіўляюць не толькі заказчыкаў, але і мужа жанчыны Генадзя, хоць ён і бачыць увесь працэс на ўласныя вочы:
«Яна ж вось з такіх сувеніраў пачынала, а цяпер гэта зусім іншы ўзровень. Там кожная цягліца, жылка бачныя, усё, як жывое… Не разумею, як гэта зрабіць?»
Чытайце таксама:
«Ніколі двух аднолькавых вырабаў не звязала». Маладая мама зарабляе на жыццё прыгожым вязаннем
«Біцэпсы мы сабе ўжо накачалі». Магілёўцы вядуць сямейны бізнэс па вытворчасці якаснага алею
