Фота: Darya Kaleda
Кетэван — грузінка па бацьку, ён і яе маці сустрэліся ў савецкім Мінску, калі тата дзяўчыны прыехаў туды на спаборніцтвы. Яна сама нарадзілася ў Тбілісі і пражыла ў Грузіі першыя пяць год жыцця, і мае з таго часу толькі цёплыя ўспаміны.
Хаця жыццё ў Грузіі тады было няпростае: краіна страціла Абхазію, у Тбілісі пацяклі ўцекачы, эканоміка пайшла на спад.
І, тым не менш, дзяцінства ў яе было шчаслівае — настолькі, наколькі гэта было магчыма. У дадатак да гэтага дзяўчына з цяплом кажа пра родных, з якімі і на адлегласці захоўвае добрыя адносіны:
«Максімальна ўдзячна бацькам за тое, як мы жылі, нягледзячы на ўсё, што адбывалася навокал. Запыталася ў мамы, у якім свеце яна мяне чакала, і гэта адбывалася ў вельмі страшным свеце, дзе страляюць і бамбяць. Часам не было святла, але бацькі ставіліся да гэтага такім чынам, што мы ў гэта гулялі і ўспрымалі гэта як гульню.
Мае бацькі перажылі ў свой час шмат войнаў, цяжкіх пераездаў з чатырма дачкамі, у жыгулёнку цераз горныя перавалы, мы жылі без электрычнасці. Гэта было вельмі падобна да краін, дзе цяпер вайна. Мае бацькі — вельмі шчырыя і цудоўныя людзі, якія гэта перажылі, уратавалі нас, далі нам усё, што маглі. З павагай стаўлюся да таго, што яны цяпер хочуць проста ціхенька жыць і рабіць тое, што могуць».
Кетэван вярнулася ў Грузію, калі ёй было 25. Прыехала ў Тбілісі і, калі гуляла па горадзе, выпадкова апынулася на вуліцы ля свайго былога дома. Прызнаецца: у той візіт плакала штодзень, таму што быццам прыехала дадому і ўспрыняла Грузію як краіну з вельмі цёплымі людзьмі. І менталітэт у яе больш грузінскі, чым беларускі — хаця менавіта праз беларушчыну дзяўчына цяпер сама трапіла ў выгнанне.
І, тым не менш, Кетэван камфортна з беларусамі. Часам здараюцца канфлікты, і выглядае, што рэч у менталітэце: дзяўчына схільная казаць, што адчувае, а для беларускага боку эмацыйнасць і шчырасць можа выглядаць як злосць. А яшчэ, кажа спявачка, беларусам трэба вучыцца працы разам. Час адыходзіць ад нездаровай канкурэнцыі, да якой нас прывучыла жыццё пры рэжыме, бо калі творцы змогуць супрацоўнічаць, вынік можа атрымацца моцны.
Фота: Darya Kaleda
«У такіх канцэртах праяўляецца афіцыйны беларускі патрыятызм, ён ніякі»
Як гэта — калі беларускі і грузінскі менталітэты спалучаюцца ў адным чалавеку?
«Я вельмі люблю быць у кампаніі, і гэта вельмі грузінская гісторыя, калі ты не можаш нават адзін паснедаць, тым больш мусіш у падарожжа ехаць з кімсьці, пра тое, каб сабраць усіх разам і ўсім зрабіць добра. Таксама адчуваю, што ад Грузіі ў мяне смеласць і шчырасць, бо гэта людзі, якія могуць сварыцца, крычаць адно на аднаго, але калі будзе цяжка, адзін прыйдзе да другога і дапаможа. То-бок сварка — гэта не пра нянавісць, а пра тое, што людзі часам маюць розныя меркаванні.
Фота: Uladzislau Papou
Што да беларускага, то я вельмі люблю і быць адной. Для мяне беларусы вельмі інтэлігентныя, еўрапейскія і талерантныя. Грузіны кажуць пра сябе, што яны найлепшыя ў свеце і зрабілі ўсё першымі, а ў беларусах шмат талерантнасці і тонкасці адчуванняў».
Кетэван некалі хацела паступаць у Акадэмію міліцыі, але думала вывучаць там права і ў выніку стаць адвакаткай, бо заўсёды мела жаданне кагосьці выратоўваць. Палітычны бок вучобы ў акадэміі не бянтэжыў дзяўчыну — пра палітыку ў яе сям’і не гаварылі.
Але калі дзяўчына прыехала ў Акадэмію МУС на дзень адкрытых дзвярэй, то адчула, што гэта не яе: «Пабачыла, як гэта ўсё выглядае, якія там ходзяць людзі і як яны жартуюць. Мне не падабаліся твары гэтых людзей, форма на іх выглядала непрыгожа, гумар у іх быў нясмешны, хаця яны стаялі і гагаталі».
Кетэван з ранняга дзяцінства на сцэне, але ўсё роўна думала пра адвакацкую кар’еру — маўляў, трэба ж атрымаць надзейную, «нармальную» прафесію, бо невядома чаго чакаць ад творчасці. Але пасля знаёмства з Акадэміяй МУС пайшла ў дзень адкрытых дзвярэй ва Універсітэт культуры. Пабачыла балетныя пачкі, пуанты, дырыжораў і адчула — там яе месца!
Дзяўчына грала ў тэатры, здымалася ў беларускім і расійскім кіно, хаця апошняе яна лічыць падпрацоўкай. У беларускіх тэатрах тады плацілі вельмі мала, а ў фільмах можна было хоць штосьці зарабіць, нават за маленечкую роль з адной рэплікай акцёры атрымлівалі 50 даляраў. Пра дзяржаўнае беларускае кіно дзяўчына выказваецца скептычна, але гатовая здымацца ў незалежных стужках.
У 2014—2015 гадах спявачка падарожнічала па Беларусі ў агітцягніку, прымеркаваным да Дня Перамогі. Прычыну тлумачыць проста — ёй, студэнтцы на той час, трэба было праявіць сябе як актыўнага чалавека, бо мела шанс перайсці на бюджэтнае навучанне.
«Мы спыняліся ў розных гарадах, на канцэрты прыходзілі людзі. Не ведаю, ці было ім патрэбнае гэтае свята, але нас сустракалі тысячы людзей. Ідэя сама па сабе класная: адрадзіць сцэны таго, як прыбывае цягнік з вайскоўцамі і аркестрам. У апошні дзень мы прыехалі ў Мінск, і там на 9 Мая адбываўся фінальны канцэрт.
У такіх канцэртах праяўляецца [афіцыйны] беларускі патрыятызм, ён ніякі. Ён не пра любоў да свайго краю, а пра адбыванне, і гэта вельмі адчуваецца.
На агітцягніку былі класныя людзі, і я пазнаёмілася там з музыкам, які стаў маім вельмі блізкім сябрам. Шчыра кажучы, я не адчувала ў гэтым ані любові, ані іншага шчырага пачуцця да сваёй краіны. Там проста ёсць цудоўныя людзі і людзі сістэмы, якія робяць сваю працу».
Фота: Darya Kaleda
Гісторыя, якую Кетэван лічыць самай агіднай за ўвесь свой час на сцэне, звязаная з алкаголем. Гэта адбылося перад Новым годам на выступе ў мінскім бары «Аліўе», што за Палацам Рэспублікі.
Там маленькая пляцоўка для музыкаў, на якой, кажа спявачка, яна з музыкамі часцей за ўсё выконвала спакойную музыку — басанову ці джаз.
Падчас аднаго з такіх канцэртаў, згадвае спявачка, да яе павярнулася наведвальніца бара і пачала настойліва запытваць: «А весялей будзе?» Кетэван лічыць джаз і басанову дастаткова вясёлай музыкай, але слухачку такое тлумачэнне не задаволіла: «У нейкі момант яна падышла да мяне, калі я спявала, твар у твар, пачала ўзмахваць ручкай і казаць «Хачу весялей!» Я ўжо ўявіла сабе, як бяру яе за валасы і штурхаю аб сцяну, бо гэта было вельмі непрыемна і прыніжальна. Але там былі вельмі крутыя музыкі, я ведала, што яны ўсё сыграюць вельмі добра. Звярнулася да іх і папрасіла сыграць нешта знаёмае людзям, накшталт «Круціцца хутчэй Зямля».
Калі мы пачалі граць гэтую песню, на адмысловы абмежак, дзе стаяць толькі музыкі, збегся ўвесь бар і пачаў дзіка танцаваць. У нас не з’явіліся барабаны, мы не пачалі граць грамчэй ці актыўней. Проста пачалася знаёмая песня, і ўсе ўскочылі як шалёныя. Мы спявалі проста ўціснутыя ў сценку».
Скончылася тым, што з лесвіцы ля сцэны збягала дзяўчына ў паетках і ўпала на спявачку. Тая ўдарылася зубамі аб мікрафон. Вылаялася, сышла з залы, села ля лесвіцы і пачала плакаць: маўляў, чаму я мушу за 50 рублёў такое цярпець?
«Змагаюся за Беларусь не проста так»
Што для спявачкі сёння Радзіма — Беларусь ці Грузія? На гэтае пытанне яна адказвае кранальна: «Яно мне трошкі нагадвае маё дзяцінства, калі цябе клічуць да стала і запытваюць, маўляў, каго ты больш любіш — тату ці маму. У Грузіі я нарадзілася, мая кроў грузінская. А Беларусь — месца, дзе я вырасла, і мне важна пазмагацца за яе. Нездарма так здарылася, я адчуваю сваю адказнасць за тое, што адбываецца ў Беларусі.
Мне вельмі падабаецца дазнавацца пра Беларусь і яе гісторыю, пра тое, як за яе змагаліся. Для мяне вельмі цікавы феномен таго, што яна існуе, існуе яе гісторыя і мова, нягледзячы ні на што. Яно адбываецца ў мяне само сабой, і ты не будзеш змагацца за краіну, на якую табе пляваць.
Я змагаюся за Беларусь не проста так, а таму што я яе люблю і адчуваю адказнасць перад ёй».
Таксама Кетэван адзначае свой дуэт з Palina — песня «Месяц», якую яны выканалі разам, атрымала на сёння 3,5 мільёна праглядаў. Дагэтуль, кажа дзяўчына, ёй пішуць з добрымі водгукамі пра той выступ.
Але не ўсе выступы такія адназначныя. Спявачка згадвае канцэрт «Песня года — 2014», дзе трэк «Боль» яе гурта атрымаў прыз за найлепшы клубны хіт. Той дзень Кетэван згадвае са смехам: і праз тое, наколькі яна і яе песня не падыходзілі пад фармат падзеі, і праз абставіны самога канцэрта.
«Нас тады запрасілі ў Мірскі замак, і там адбылася вельмі смешная гісторыя. У грымёрцы сутыкнуліся з [Аляксандрам] Саладухам, мы ўспрымалі ўсё гэта як прыкол. Саладуха заходзіць у грымёрку і задзірае футболку — маўляў, паказвае мне свой загар: «З карабля — на баль!» Падыгрываю яму, пытаюся, адкуль ён. Адказвае: «Ой, толькі прызямліўся з Канаў!» Яшчэ расстаўляў на стале нейкія абразкі.
Мы выступалі пад плюс, хаця нам сказалі, што будзе мінус. Пад плюс — гэта з фанаграмай, то-бок з голасам, выключаным мікрафонам і музыкамі, якія сядзяць на сцэне, але не граюць. А насамрэч я выходжу на сцэну, пачынаю спяваць і мне ўключаюць плюс, і я думаю — што? Нам было цікава адчуць беларускую кухню, і мы яе адчулі, больш туды, здаецца, не залазілі», — усміхаецца спявачка.
Гэта быў 2014 год, яна толькі знаёмілася з беларускім шоўбізам, але такія мерапрыемствы так і не палюбіла. Кетэван кажа, што шукала варыянты, дзе выступіць, і праз гэта часам трапляла на незвычайныя канцэрты і да сістэмных людзей, але ўсё гэта ў выніку прывяло яе туды, дзе яна цяпер, і таму прычын шкадаваць няма. Нягледзячы ні на што, дзяўчына любіць сваё жыццё і называе сябе аптымісткай. Хаця і прызнаецца, што праца гэтаму часам перашкаджае:
«Я абсалютны аптыміст, нягледзячы на тое, што адчуваю шмат болю. Магу закрывацца і плакаць, улічваючы, што працую з навінамі. Заўсёды ведаю, што адбываецца, і ад гэтага страшна, няма адчування заўтрашняга дня, не кажу пра паслязаўтра і пра тое, што можа быць праз год, у мяне няма ніякіх планаў на сваё жыццё. Але стараюся ўспрымаць з пазітывам тое, што ёсць у мяне сёння, ва ўсім бачыць прыгожае».
«Апошнім часам проста стаяла і чакала, калі па мяне прыедуць»
Кетэван з’ехала з Беларусі летам 2021-га. У 2020-м дзяўчына ўдзельнічала ў пратэстах, бо інакш не магла. Хацелася быць шчырай і далей, але жыццё паставіла перад выбарам:
«Мінск ужо быў не маім горадам, не магла ў ім выказвацца. Я чалавек творчы і вельмі эмацыйны, вельмі люблю шчыра выказваць усё, што адчуваю. Разумела, што ў мяне два варыянты: або я застаюся і ведаю, што мяне забяруць, або з’язджаю, працягваю жыць і рабіць штосьці важнае для мяне.
Але апошнім часам проста стаяла і чакала, калі па мяне прыедуць, бо ведала, што паводжу сябе актыўна, удзельнічала ў пратэстах. Рабіла ўсё, што магла, рабіла шмат, і вельмі цешуся таму, што гэта рабіла, а не адседжвалася на месцы».
Амаль паўгода спявачка пражыла ў Кіеве, потым паехала ў Польшчу. Ненадоўга перабралася ў Вільню, але потым вярнулася ў Польшчу, бо там, аказалася, лягчэй легалізавацца. З цягам часу знайшла працу ў навінах на «Белсаце», часам ладзіць выступы ў варшаўскіх барах — кажа, што гэта бывае раптоўна, таму лепш сачыць за навінамі ў яе інстаграме.
А яшчэ Кетэван удзельнічае ў спектаклі пра эмігрантаў, які ладзіць іншы беларус — рэжысёр Віталь Карабань. Яго паказваюць на польскіх фестывалях. Дзяўчына тлумачыць, што гэта гісторыя пра тыя моманты ў жыцці эмігрантаў, што палякі не бачаць і не разумеюць: «Яны лічаць, што ў нас няма праблем, акрамя як зрабіць дакументы, што мы ходзім на вечарыны і напіваемся. А часам чалавек выпівае, проста таму што хоча хоць на нейкі час адключыцца ад рэальнасці, хоча дзеля гэтага кудысьці схадзіць, патанцаваць, проста таму што так у яго атрымоўваецца выпусціць эмоцыі».
Спявачка Кетэван Асраташвілі. Фота: Darya Kaleda
«Калі спяваю пра Газманава, заўсёды ўспамінаю сваю бабулю»
Апошняя на сёння вялікая праца Кетэван — удзел у альбоме Emihranty Лявона Вольскага. Туды дзяўчына трапіла нечакана для яе і атрымала шмат уражанняў.
«Альбом вельмі важны, бо цяпер мы ўсе маем шмат эмігранцкіх перажыванняў, і гэты альбом для нас зразумелы. Па выніку канцэртаў, якія мы ладзілі ў Польшчы, магу сказаць, што было вельмі ўтульна і душэўна. Людзі спявалі ўсе песні, нават тыя, падчас якіх я гэтага не чакала — камічныя ябацькаўскія песні, напрыклад, пра любоў да Газманава. Спявалі і больш цяжкія песні: калі я спявала Zoračka, хлопцы сталі плячо ў плячо і абняліся, і мяне гэта вельмі ўзрушыла.
Людзі плакалі, калі былі песні пра вяртанне і пра тое, што невядома, калі гэта можа адбыцца. Гэта заўсёды былі вельмі прыгожыя людзі.
Калі мы спявалі ў Кракаве і я выйшла ў залу і пабачыла, якія ўсе цудоўныя, падумала: ды якога чорта мы ўсе павінны быць у іншых краінах? Як было б клёва трапіць на такі канцэрт у Мінску і сабраць там усіх!»
Спявачка верыць, што для беларусаў важна адрэфлексаваць эміграцыйныя перажыванні, дый проста ведаць, што ты — не адзіны, хто ўсё гэта цяпер адчувае. Важна зразумець да канца, што з табой адбылося, дый рэфлексія гэтая, хочам мы таго ці не, і так ідзе паміж намі.
А яшчэ Кетэван рэкамендуе свае любімыя трэкі з альбома. Перш за ўсё, гэта пазітыўная кампазіцыя Lekar Ačuniaj, якую спявае Вольскі, а таксама Zoračka — гэта ўжо песня ад Кетэван. Дзяўчына тлумачыць, што тэма вайны яе моцна закранае:
у лютым-сакавіку 2022-га яна валанцёрыла на мяжы з Украінай і на вакзале, куды прыбывалі ўкраінскія ўцекачы, бачыла моманты, якія шмат у чым перавярнулі жыццё.
Згадвае таксама трэк Kalady ŭ Miensku і кампазіцыю Ja lublu Hazmanava: «А калі спяваю пра Газманава, заўсёды ўспамінаю сваю бабулю. Яна была цудоўным чалавекам, але вельмі прыслухоўвалася да таго, што па тэліку кажуць. Два гады таму, калі яна памерла, я не здолела наведаць яе пахаванне. Але цяпер я думаю, што яна мной ганарылася б, і ўспамінаю яе з усмешкай, калі спяваю».
«Наша Нiва» — крыніца якаснай інфармацыі і бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ «НН»Што трэба ведаць пра гурт Tor Band — музыкаў, якіх пакаралі жахлівымі тэрмінамі за іх хіты
