«Перапісала ўвесь альбом Земфіры ад рукі». Незнаёмая дзяўчына даслала вялізны канверт, і вось што ў ім было
Аліна, былая палітзняволеная (імя зменена)
— Адзін з памятных лістоў, якія я атрымала ў турме, — ад незнаёмкі, у вялікім канверце фармату А4 з наборам рукапісных (!) тэкстаў новага альбома Земфіры (гэта было ў 2021-м). На абароце кожнага тэксту песні — кароткая гісторыя яе стварэння з інтэрв'ю. Дзяўчына прапанавала мне прадставіць музыку да іх і адказаць, якія тэксты мне больш спадабаліся.
Мы абмяняліся некалькімі лістамі. Самае дзіўнае, што мы з ёю сустрэліся ўжывую прыкладна праз год. Яна мяне проста зачаравала, наколькі «сваім» можа апынуцца накшталт як незнаёмы чалавек! Земфіра наогул не маё музычнае каханне, але дагэтуль ад адной з песень таго альбома, «Чакай мяне», наварочваюцца слёзы.
Аднойчы мне прыйшоў кароткі калектыўны ліст, кожны аўтар напісаў па пары прапаноў, і ўнізе стаяла 18 подпісаў. Завязалася перапіска, і наступным разам ад хлопцаў прыйшоў ліст, у якім былі ўжо 24 подпісы! Гэта было вельмі крута — быццам такая спантанная вечарынка ў канверце.
Я люблю прыроду, малявала ўсякія кветкі і галінкі ў кожным сваім адказе, рабіла самаробныя паштоўкі. І страшна нудзілася па прыродзе, пахам… Улетку мне прыйшоў ліст з кароткім тэкстам — апісаннем, што квітнее ў нечым кветніку, а ўсярэдзіне ліста былі ўкладзеныя падсушаныя галінкі мяты, кветка шыпшынніка са словамі: «Гэта вам мама прасіла перадаць». У іншым лісце даслалі два фота — незнаёмай дачы і мясцовай рэчкі. Было крута ўяўляць сябе там, на беразе, у траве.
Некалькі разоў пісала жанчына з аграгарадка, дасылала намаляваныя акварэллю кветкі — дарэчы, вельмі таленавітыя малюнкі. Яшчэ дзве акварэлі даслала незнаёмая мастачка.
Неяк прыйшоў ліст, у які былі ўкладзеныя самаробныя раздрукаваныя фота з новай выставы. Уявіце, чалавек схадзіў на вернісаж, сфоткаў, раздрукаваў, напісаў, пра што выстава і свае ўражанні ад яе, уклаў квіток для антуражу і выслаў усё гэта мне. Ну фантастыка проста!
«Там заўсёды была прыпіска для цэнзара: прапусціце ліст, калі ласка»
— Запомніла ліст «нумар 11», аўтарка яго пранумаравала. І нездарма — бо папярэднія 10 лістоў да мяне так і не дайшлі. Захапіла спакойная ўпартасць чалавека. Ты пішаш і пішаш, не атрымліваючы адказу. Прычым ліст быў не кароткім, а вельмі насычаным і цікавым.
У мяне была сталая перапіска з незнаёмай дзяўчынай, сяброўкай маёй суседкі па камеры, якая пачала пісаць і мне. Яе лісты дзіўным чынам прарваліся амаль усе, тамака заўсёды была прыпіска для цэнзара «прапусціце ліст, калі ласка». Гэта быў феерверк з мілых і смешных паштовак, налепак…
Вельмі прыемна атрымліваць рарытэтныя старыя паштоўкі, рэпрадукцыі карцін, цікавыя ці вядомыя фатаграфіі. Ці, напрыклад, паштоўкі пра твой родны горад.
Выдатна атрымліваць кароткія пасланні са словамі «ўсё будзе добра», «мы разам», «мы з вамі», «трымайцеся, калі ласка» і яшчэ гэта «дзякуй вам». Трохі дзіўна, калі цябе дзякуюць за тое, што ты сядзіш, — бо гэта не тваё рашэнне. Але гэта падтрымлівае.
Лісты з дзіцячымі малюнкамі — гэта заўсёды кранальна, ці малююць дзеці знаёмых, ці незнаёмых табе людзей — усё роўна. А на Вялікдзень мне даслалі дзіўныя паштоўкі.
«Адзін ліст так і застаўся нерасшыфраваным»
— Пра што я любіла чытаць у лістах ад незнаёмых: пра падарожжы, пра прыроду, смешныя факты-навіны, гісторыі пра хатніх жывёл. Калі раілі кнігу, якая была ў СІЗА, — гэта было крута, дык я прачытала некалькі добрых кніг. Якія фільмы ўзялі сягоння «Оскар», што паказваюць у менскім кіно, які серыял выйшаў, ці спадабаўся, што чытае зараз чалавек, якую каву п'е, калі піша мне гэтыя словы і што бачыць за акном…
Па досведзе, калі ў вас не вельмі выразны почырк, лепш раздрукуйце ваш ліст. Разбіраць літары — асобная праца. Так, аднойчы мы ўсёй камерай доўга расшыфроўвалі адно слова і ў выніку прачыталі пра выставу тых, «хто курыць з дзяцінства», замест «невідушчых»… Прызнаюся, адзін ліст застаўся зусім нерасшыфраваным — свайго роду скарб, поўны таямніц.
Дарэчы, ад мужчын лістоў было менш. Яны часцей дасылалі паштоўкі са словамі падтрымкі да Новага года і да 8 Сакавіка. Але было некалькі інтэлектуальных лістоў пра літаратуру, філасофію, а яшчэ з гісторыяй пра хатняга ката. Таму не скажу, што пішуць толькі жанчыны.
«Дзіця мые ката пасудамыйным сродкам». Дзяўчына пісала пра будні маладой мамы
Вераніка, былая палітзняволеная (імя зменена)
— У мяне было некалькі любімых адпраўшчыкаў, чыіх лістоў я вельмі чакала. І гэтыя лісты выцягвалі мяне ў нейкія складаныя моманты. Яны ляжалі ў асобнай тэчцы, я іх перачытвала па некалькі разоў. І гэта — паказчык таго, што людзі, якія кажуць, што не ведаюць, пра што пісаць, як правільна пісаць, робяць правільныя рэчы.
Першая адпраўніца — дзяўчынка, якая расказвала пра свае будні маладой мамы: як дзіця размазала ёгурт па падлозе, умазала туды банан, пасыпала чарніцамі і праехала па ўсім… Здавалася б, банальныя гісторыі, але гэта дапамагала ўспомніць, што ёсць простыя рэчы, якіх табе вельмі не хапае: як хтосьці прачынаецца рана раніцай і варыць каву, пад бокам дзіця, вы робіце разам сняданак, ён ломіць пральную машыну або мые ката пасудамыйным сродкам. Гэта дае зразумець, што мінулае тваё жыццё, якое ты жыла, рэальнае. Бо ты пачынаеш сумнявацца і думаць, ці праўда тое, што было раней.
Важна, што чалавек проста мае зносіны з табой на роўных, распавядае пра сябе з гумарам, не шкадуючы цябе, без гэтага маралізатарства: ах, як вам зараз складана, а вы так трымаецеся. Заўсёды вельмі чакала гэтых лістоў з іроніяй, якія расказваюць пра звычайнае жыццё.
Другая адпраўніца — жанчына з выдатным мастацкім стылем. Яна апісвала ўсё, што адбываецца ў Мінску: як прыходзіць заход, як накрывае горад світанак, як прылятаюць снегіры на дрэвы з апошнімі ягадамі і абсыпаюць дрэвы чырвоным колерам. У яе былі цікавыя параўнанні, я чытала лісты як кнігу; відаць было, што чалавек вельмі тонка адчувае прыроду. Гэта былі простыя замалёўкі, але яна брала мяне за руку і праводзіла праз гэтыя падзеі, і я нібы сама ўсё гэта пражывала, бачыла гэты горад, гэтых людзей, гэтых птушак, сядзела на ўслончыку ля касцёла і глядзела, як падымаецца сонца. Гэта былі каштоўныя моманты.
Трэцяя адпраўніца — таксама дзяўчынка, яна аб'ездзіла ўсю Францыю і дасылала фатаграфіі і апавяданні. Гэтыя апавяданні не былі падобныя да нейкіх турыстычных замалёвак. Яна пісала, як адкрывала для сябе краіну, са смешнымі і абсурднымі гісторыямі. Гэта было каштоўна. Пасля яе гісторый вельмі захацелася паехаць у Праванс.
«У лісце правялі цэлую экскурсію па Гомелі». Палітвязню даслалі гід па горадзе, дзе знаходзіцца калонія.
Паліна, былая палітзняволеная (імя зменена)
— Лісты дзівілі кожны раз па-рознаму. Былі зусім кароценькія, але вельмі цёплыя, проста словы падтрымкі. Асабліва запомніўся ліст, які мне даслалі ў гомельскі СІЗА, у ім мне правялі цэлую экскурсію па горадзе, з карцінкамі, з апісаннямі. Я раней не бывала ў Гомелі, такое вось атрымалася знаёмства. Запомніла, як мяне арыгінальна павіншавалі з новым 2021 годам: даслалі 21 канверт, 21 паштоўку, 21 марку.
Я бязмерна ўдзячная людзям за лісты, таму што сапраўды ж цяжка пісаць незнаёмаму чалавеку — вось узяць і незразумела з чаго пачынаць!
«Цяпер я выходжу гуляць з каляскай, а вас няма». Суседка напісала палітзняволенай, што яе не хапае ў двары
Наталля, былая палітзняволеная (імя зменена)
— Аднойчы мне прыйшла паштоўка ад суседкі па доме, з якой мы не былі знаёмыя. Гэта быў літаральна адзін абзац, але я не магу забыць яго да гэтага часу: «Ведаеце, маё жыццё моцна змянілася. Раней я кожную раніцу выходзіла гуляць з каляскай і бачыла ў двары вас, якая гуляе з сабакам. І гэта была мая стабільнасць. Цяпер я выходжу гуляць з каляскай, а вас няма».
Гэта быў адзін з наймацнейшых лістоў. Ты ж думаеш: калі мяне пасадзяць у турму, неба абрынецца. А калі цябе саджаюць, неба застаецца на месцы, людзі ходзяць пад ім, усміхаюцца, жывуць (і правільна робяць, дарэчы). Але потым табе прыходзіць ліст ад незнаёмага чалавека, якога ты нават не заўважала кожны дзень, але які заўважаў цябе. І гэта неверагодна важна.
«У мяне была гінеколаг па перапісцы». Лісты-кансультацыі ад незнаёмай беларускі
Настасся, былая палітзняволеная (імя зменена)
— Мне пісала шмат незнаёмых людзей. Перапісваешся са старэйшай дзяўчынай, піша, што захварэла на кавід, — а я таксама. Потым ад яе атрымліваю ліст, а там: «У мяне ёсць унучка, і яна зацяжарыла». І мы ўсю гэтую цяжарнасць «адхадзілі» разам, я даведвалася з лістоў, як там вынікі УГД, што там з таксікозам. Пражылі ўсё гэта разам. І потым яна піша: «А я ўжо прабабуля».
Была перапіска з дзяўчынай, яна намалявала мне ў лісце ваўчыцу з нейкага мультыка (якая з сарака ваўчанятамі і вечна цяжарная). Так намякнула, што праз месяц ёй нараджаць, і папярэдзіла, што крыху «выпадзе» з перапіскі.
А яшчэ ў мяне была гінеколаг па перапісцы. У зняволенні шмат у каго пачынаецца ранні клімакс, або ідуць крывацёкі, або проста спыняюцца месячныя. Такі «прыём» у гінеколага (у перапісцы), калі ў цябе затрымка тры тыдні, — гэта было. І гэта было вельмі важна для мяне. Мы перапісваліся ў тым ліку і пра здароўе цягам некалькіх месяцаў. Не ведаю, як там усё гэта чытаў цэнзар.
Там пражываліся цэлыя жыцці са шматлікімі людзьмі. Мне дасылалі фатаграфіі, раздрукаваныя ў фармаце А4, а на абароце пісалі лісты. Цэлыя гісторыі пра месцы сілы ў Беларусі, пра замкі Беларусі — гэта было выдатна.
Знаёміліся сем'ямі. Мне дасылалі налепкі, паштовачкі — спецыяльна для майго сына, з рознымі машынкамі. Ведалі, што трэба дзіцяці, бо ў саміх дзеці таго ж узросту. Я гэтыя налепкі яму потым перасылала. Але ён не клеіў іх, а збіраў у скрыначку ад мамы. Гэтыя гісторыі — кавалак жыцця, гэтыя лісты вельмі шмат для мяне значаць.
Ілюстрацыі: архіў гераіні; Pexels.com
Чытайце таксама:
Вулічная мода. У што апранаюцца, відаць, самыя стыльныя людзі Мінска. Вось рэпартаж з «Open Шафа»
Паглядзіце, як выглядаюць бюджэтныя сталінкі ў самым цэнтры Мінска. Ёсць і за 70 тысяч даляраў
