У беларускай мове ёсць дзве галоўныя формы паважлівага звароту: «спадар» і «пан», «спадарыня» і «пані», «спадарычна» і «паненка», «спадарства» і «панове».
Слова «пан» вельмі даўняе. Яно выкарыстоўвалася ў часы Вялікага Княства (ВКЛ) і Рэчы Паспалітай. Нават своеасаблівую Раду Бяспекі Княства, у якую з ХV стагоддзя ўваходзілі найбольш уплывовыя магнаты, называлі «панамі-радай».
Слова «спадар» больш непаўторнае, наскае. Яно утварылася ад слова «гаспадар».
Стыль-рэдактар тэлеканала «Белсат» Зміцер Саўка нагадвае, што слова «спадар» сустракаецца яшчэ ў Статуце ВКЛ 1588 года.
Але пры СССР яно было забароненае, як і шмат якія праявы адметна-беларускай культуры і мовы.
Пасля падзення СССР, з адраджэннем беларускай мовы, словы «спадар», «спадарства» пачалі ўжываць усё часцей.
А вось выкарыстанне слова «пан», на думку Змітра Саўкі, з’яўляецца непапулярным.
У грамадскай свядомасці яно асацыіруецца з заможным чалавекам, а таксама з палякамі. Хоць слова «пан» ужываецца да паважлівага звароту таксама ў Літве і Украіне.
Тым не менш, адны кажуць «Добры дзень, спадару», другія — «Добры дзень, пане». А трэція — «Мушшына, што вы хацелі?»
А як гаворыце вы? Выказвайцеся ў каментах і галасуйце ў апытанцы.
